Σκρέκας: Eργαλεία για την ενίσχυση της ανακύκλωσης και τον σεβασμό των πόρων

«Μεγάλη μεταρρύθμιση» για την ανακύκλωση και τη διαχείριση αποβλήτων, με την εισαγωγή εργαλείων για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων ανακύκλωσης και τον σεβασμό των πόρων που καταναλώνονται στην καθημερινότητα, χαρακτήρισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας τις διατάξεις του νομοσχεδίου για τις διαχείριση αποβλήτων.

Χαρακτηριστικό τής αναγκαιότητας μέτρων είναι ότι στην Ελλάδα η ανακύκλωση απορριμμάτων κινείται στο 20%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κινείται στο 50%. Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι στο ζήτημα της ταφής η Ελλάδα έχει «αρνητικό ρεκόρ» καθώς “θάβεται” το 79% των απορριμμάτων, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κινείται στο 20%. Με αυτά τα δεδομένα, στην κοινοβουλευτική επιτροπή που άρχισε η συζήτηση του νομοσχεδίου, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας επισήμανε ότι:

– προωθείται η χωριστή διαλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού, μετάλλου και των βιοαποβλήτων. Εισάγεται περιβαλλοντικό τέλος για πλαστικά μπουκάλια με ετικέτα PVC και δίνονται κίνητρα στους παραγωγούς, κατά τη διάρκεια συσκευασίας του προϊόντος τους και κατά τον σχεδιασμό παραγωγής, να ενσωματώνουν πρώτες ύλες που προέρχονται από ανακυκλώσιμα υλικά.

– για την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης, ορίζονται χωριστά ρεύματα διαλογής γυαλιού, πλαστικού, χαρτιού, μετάλλων, μπαταριών και αποβλήτων τροφίμων, από 1.9.2022, στα σχολεία.

– θεσπίζεται η χωριστή συλλογή έως το 2024 κλωστοϋφαντουργικών και επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων (πχ προϊόντα για την καταπολέμηση των εντόμων).

– καθιερώνεται υποχρεωτική συλλογή σε νέα ρεύματα αποβλήτων όπως τα γεωργικά πλαστικά (φύλλα θερμοκηπίου, πλαστικοί σωλήνες για τις αγροτικές καλλιέργειες κλπ), όπως τα στρώματα, τα έπιπλα, ο ρουχισμός, τα παιχνίδια, τα φάρμακα.

– για πρώτη φορά τίθεται η υποχρέωση στους παραγωγούς των προαναφερομένων προϊόντων να οργανώσουν και να προωθήσουν προς ανακύκλωση τα προϊόντα, τις συσκευασίες, με την κάλυψη του σχετικού κόστους.

– τίθεται υποχρέωση έως το 2023 της οργάνωσης και λειτουργίας συστημάτων εγγυοδοσίας και στις συσκευασίες ποτών, αναψυκτικών και ροφημάτων από αλουμίνιο και γυαλί μίας χρήσης, πλέον της ήδη θεσπισμένης αντίστοιχης υποχρέωσης για τις πλαστικές φιάλες.

– θεσπίζεται στόχος μείωσης των αποβλήτων τροφίμων κατά 30%, το 2030. Η Ελλάδα παράγει πολύ περισσότερα οργανικά απόβλητα από τον μέσο όρο της ΕΕ. Για την επίτευξη του στόχου αυτού ενθαρρύνεται η χρήση αδιάθετων τροφίμων κατάλληλων για ανθρώπινη κατανάλωση, με την παροχή κινήτρων για τη δωρεά τους ή περαιτέρω με την προώθηση της χρήσης τους ως ζωοτροφής.

– προωθείται η υποχρεωτική αξιοποίηση κτηνοτροφικών αποβλήτων σε μονάδες βιοαερίου ή κομποστοποίησης εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες στην περιοχή.

– προκειμένου να μειωθεί η σπατάλη των τροφίμων εισάγονται υποχρεώσεις για μια σειρά επιχειρήσεων όπως οι μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, να τηρούν την ιεράρχηση τροφίμων. Η τήρηση των υποχρεώσεων θα παρακολουθείται με τη συστηματική καταγραφή των πλεονασμάτων τροφίμων.

– «ισχυροποιείται» το ρυθμιστικό πλαίσιο για τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, με αυστηρότερο έλεγχο και αύξηση λογοδοσίας

– αναβαθμίζονται οι εγκαταστάσεις των ΚΔΑΥ (Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών) και θεσπίζονται οι προδιαγραφές των ανακτώμενων υλικών ώστε να μπορούν να χρησιμεύσουν για πρώτη ύλη.

– δίνεται η δυνατότητα στους Δήμους να εφαρμόσουν το “Πληρώνω όσο Πετάω”, με χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όσους παράγουν λιγότερα απόβλητα ή και ανακυκλώνουν περισσότερα. Αντίθετα εκείνοι που θα συνεχίσουν να απορρίπτουν περισσότερα απορρίμματα θα πληρώνουν περισσότερα. Το “Πληρώνω όσο πετάω” θα είναι υποχρεωτικό για όλους τους δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων την 1.1.2023 ενώ την 1.1.2028 όλοι οι δήμοι με πληθυσμό 20.000 κατοίκους θα πρέπει να έχουν ενσωματώσει στη λειτουργία τους τον μηχανισμό “Πληρώνω όσο πετάω”.

– επικαιροποιείται η διάταξη για το τέλος ταφής και ορίζεται από 1.1.2022 στα 20 ευρώ/t με σταδιακή αύξηση του στα 35 ευρώ/t έως το 2025, από 1.1.2026 σε 45 ευρώ/t και από 1.1.2027 σε 55 ευρώ/t το οποίο αποδίδεται στον ΕΟΑΝ από τους ΦοΔΣΑ και αξιοποιείται για την ενίσχυση της ανακύκλωσης. 

– εκσυγχρονίζονται και αυστηροποιούνται οι διαταξεις για την διαχείριση Αποβλήτων, Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ)

– από 1.1.2022 επιβάλλεται η τοποθέτηση GPS σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς επικίνδυνων αποβλήτων και από 1.1.2023 σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς ΑΕΚΚ.

– ενδυναμώνεται ο ρυθμιστικός και εποπτικός ρόλος του ΕΟΑΝ με τη θεσμική και οικονομική του ενίσχυση.

Αναφερόμενος στις διατάξεις για την ενέργεια, ο υπουργός επισήμανε ότι δίνεται μεγαλύτερη ευελιξία στον ΔΕΔΔΗΕ να μπορεί να εκσυγχρονίζει τα δίκτυα και για να αυξηθεί η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στηρίζονται οι μικροί παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας σε περιοχές που μέχρι τώρα δεν είχαν δυνατότητα να καταθέσουν αιτήσεις. Θεσπίζεται ο μηχανισμός παρακολούθησης και εποπτείας αγοράς ενέργειας από την ΡΑΕ.

Για τις αλλαγές στον πολεοδομικό σχεδιασμό, ο κ. Σκρέκας είπε ότι ολοκληρώνεται ένας κύκλος νομοθετικών πρωτοβουλιών για την εκκίνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων που θα βάλουν φρένο στην εκτός σχεδίου δόμηση και θα καθορίσουν χρήσεις γης, όρους δόμησης και περιοχές προστασίας στο σύνολο της Επικράτειας. «Πρόκειται για μια τεράστια μεταρρύθμιση που τολμούμε να κάνουμε», είπε ο κ. Σκρέκας και προσέθεσε ότι οι προκλήσεις είναι πολλές και η δουλειά δεν θα είναι εύκολη αλλά η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προχωρήσει και με το ΤΕΕ για την ανάθεση αυτών των μελετών σε τεχνικούς συμβούλους.

Τα κόμματα

Ο εισηγητής της ΝΔ Μάξιμος Σενετάκης είπε ότι το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας συνιστά έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα σημαντικών θεσμικών παρεμβάσεων που υλοποιεί η κυβέρνηση της ΝΔ, στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης. Υπογράμμισε ιδίως τις διατάξεις που στόχο έχουν την ορθολογική διαχείριση αποβλήτων και για την ενίσχυση της ανακύκλωσης. «Καλλιεργείται μια νέα αντίληψη που θέλει πολίτες και Τοπική Αυτοδιοίκηση να συμμετέχουν ενεργά, με κίνητρα και κυρώσεις, στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων ώστε να αυξηθεί η ανακύκλωση και να μειωθεί η υγειονομική ταφή», είπε ο Μάξιμος Σενετάκης και τόνισε ότι «το νομοσχέδιο διαψεύδει όσους κατηγορούν κυβέρνηση ότι παραδίδει τα πάντα στο ιδιωτικό κεφάλαιο, διότι εκείνο που λέει το νομοσχέδιο είναι πως το κράτος είναι εδώ αλλά με άλλο ρόλο».

Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος προειδοποίησε ότι τα εργαλεία για την ενίσχυση της ανακύκλωσης δεν είναι επαρκή και κατήγγειλε ότι η στοχοθέτηση είναι προσχηματική. «Πάμε στην ανακύκλωση με κομμένα τα πόδια. Καύση και ιδιωτικοποίηση είναι αυτό το νομοσχέδιο», είπε ο Σωκράτης Φάμελλος και κατηγόρησε επίσης την κυβέρνηση ότι τελικά ενισχύει την καύση εις βάρος ανακύκλωσης και «πουλάει φούμαρα ότι δήθεν το νομοσχέδιο είναι υπέρ της ανακύκλωσης». Κατήγγειλε επίσης την ύπαρξη σκανδάλων στο χώρο της ανακύκλωσης, φωτογραφικές διακηρύξεις και τακτοποίηση ημετέρων του Μαξίμου την ώρα που οι Δήμοι δεν έχουν εξοπλισμό για να κάνουν ανακύκλωση και χάνονται οι πόροι της ανακύκλωσης. O βουλευτής κατήγγειλε επίσης ότι στο νομοσχέδιο έχει περιληφθεί και άρθρο για την απόσχιση του ΔΕΔΔΗΕ από τη ΔΕΗ για καταστεί δυνατή η πώλησή του.

Ο ειδικός αγορητής του Κινήματος Αλλαγής Γιώργος Αρβανιτίδης κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι επιμένει στην ξεπερασμένη λογική για τη δημιουργία μονάδων παραγωγής ενέργειας από απόβλητα, αντί να θέσει σε πρώτη προτεραιότητα την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση. Επισήμανε δε ότι η ΕΕ δεν χρηματοδοτεί αυτή τη μέθοδο (σ.σ. την καύση) για την αντιμετώπιση των αποβλήτων και συνεπώς «προκαλούνται εύλογες απορίες γιατί η Ελλάδα επιλέγει το 2021 να στήσει δίκτυο μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αποβλήτων και υπονομεύει έτσι τους στόχους της ανακύκλωσης και την κυκλική οικονομία».

Ο ειδικός αγορητής του Κινήματος Αλλαγής επισήμανε ότι έχουν καθυστερήσει δραματικά παρεμβάσεις αναγκαίες για την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης και κουλτούρας ανακύκλωσης και ότι απουσιάζει μια εθνική στρατηγική για την κυκλική οικονομία και έναν άλλος σχεδιασμός διαχείρισης αποβλήτων και ρεαλιστικά τοπικά σχέδια σε κάθε δήμο. Ζήτησε επίσης ενεργοποίηση όλων των υπουργείων, σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να μην κινδυνεύσει η χρηματοδότηση έργων από την ΕΕ για την διαχείριση και την ανακύκλωση απορριμμάτων.

Ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Μανώλης Συντυχάκης επισήμανε ότι η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προσέλκυσης του μεγάλου κεφαλαίου που επιδιώκει τη μεγιστοποίηση των κερδών του και όχι να ικανοποιήσει τις λαϊκές ανάγκες, την ίδια ώρα που η διαχείριση των απορριμμάτων είναι σήμερα σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία και είναι παράγοντας συνεχούς υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. Το πρόβλημα, επισήμανε ο βουλευτής του ΚΚΕ, θα επιδεινωθεί αν επιτύχουν μεθοδεύσεις για την επιβολή της καύσης. «Η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελούσε πάντα, ιδιαίτερα όμως σήμερα, ένα πεδίο γενικευμένης πρακτικής της επιβάρυνσης των λαϊκών στρωμάτων στο όνομα του “πληρώνω όσο πετάω”, που είναι χειρότερο και από την λογική του κεφαλικού φόρου», είπε ο κ. Συντυχάκης και τόνισε το νομοσχέδιο υπηρετεί φιλομονοπωλιακές επιδιώξεις και έρχεται σε συνέχεια του αντιλαϊκού στρατηγικού σχεδίου της διαχείρισης αποβλήτων του 2020. 

Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης Βασίλης Βιλιάρδος κατήγγειλε ότι στο νομοσχέδιο κρύβεται το σκάνδαλο της απόσχισης του ΔΕΔΔΗΕ και της περαιτέρω απαξίωσης της ΔΕΗ. Αναφερόμενος στον βασικό κορμό του σχεδίου νόμου, για απορρίμματα και απόβλητα, είπε ότι «ξηλώνεται ο νόμος Χατζηδάκη» αλλά παραμένει ως έχει η διάταξη για την καύση των αποβλήτων, με τη δημιουργία τεσσάρων μονάδων, όπως προβλέπει το εθνικό σχέδιο για τη διαχείριση των αποβλήτων, το οποίο «υπονομεύει την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών». Μεταξύ άλλων, ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης επισήμανε ότι δεν λαμβάνονται καθαρές αποφάσεις για την ανάκληση της λειτουργίας αναποτελεσματικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης και επιβάλλεται ένα ομιχλώδες καθεστώς προστίμων, τα οποία είναι πολύ πιθανό πως δεν θα εισπραχθούν ποτέ, ενώ τα τοπικά και περιφερειακά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων παραμένουν απλά ευχολόγια, αφού δεν περιλαμβάνουν τεχνικοοικονομική ανάλυση και εκτίμηση του κόστους των επενδύσεων ούτε την περιγραφή δεικτών προόδου. 

Ο ειδικός αγορητής του ΜέΡΑ25 Κρίτων Αρσένης κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «θέλει να ιδιωτικοποιήσει όλα τα απορρίμματα, με εγγυημένες ποσότητες, χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και άρα με μακροχρόνιες δεσμεύσεις, διότι διαφορετικά δεν θα χρηματοδοτήσουν οι τράπεζες». «Μας κλειδώνετε σε ένα κόσμο χωρίς ανακύκλωση», είπε ο Κρίτων Αρσένης και προειδοποίησε πως οποτεδήποτε δεν υπάρχει επαρκής ανακύκλωση, οι πολίτες θα πληρώνουν πρόστιμο και οποτεδήποτε δεν επιτυγχάνει η Ελλάδα τους στόχους για την ανακύκλωση, θα συμβάλλει περισσότερο στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Αυτό, όπως τόνισε ο βουλευτής του ΜέΡΑ25, θα γίνει με την ιδιωτικοποίηση των απορριμμάτων, με τις εγγυημένες ποσότητες απορριμμάτων, με την καταστροφή των δυνατοτήτων ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών.