Στο μικροσκόπιο η απειλή αφανισμού της πίννας
Σε τροχιά αφανισμού βρίσκεται ένα είδος που άκμαζε παλαιότερα στις ελληνικές θάλασσες, η πίννα, το μεγαλύτερο δίθυρο μαλάκιο της Μεσογείου, το οποίο φτάνει έως 1,2 μ. σε μήκος. Η δραματική μείωση της πίννας (pinna nobilis) στη Μεσόγειο αποτέλεσε ειδικό θέμα στο 42ο συνέδριο της Διεθνούς Επιτροπής για την Επιστημονική Εξερεύνηση της Μεσογείου, που διεξήχθη στο Κασκαΐς της Πορτογαλίας. Επιστημονική ανακοίνωση για το ζήτημα πραγματοποίησε η ερευνήτρια παράκτιας οικολογίας του Ινστιτούτου Θαλάσσια Προστασίας «Αρχιπέλαγος», Eμα Γουόρντ. Η κ. Γουόρντ παρουσίασε την έρευνα του Ινστιτούτου και τα στοιχεία από τα περιστατικά μαζικής θνησιμότητας που καταγράφηκαν κατά το τελευταίο έτος στο Ανατολικό Αιγαίο και έρχονται να προστεθούν σε όσα καταγράφονται σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Αν και η πίννα είναι προστατευόμενο είδος, δεχόταν εδώ και πολλά χρόνια έντονες πιέσεις από την καταστροφή των οικοτόπων της και την παράνομη αλιεία. Μάλιστα, έρευνα του «Αρχιπελάγους» είχε αποκαλύψει πως η πίννα, όπως και άλλα προστατευόμενα είδη, αποτελούσε διαδεδομένο όσο και παράνομο έδεσμα σε γκουρμέ εστιατόρια της Αθήνας και του Πειραιά. Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο ήρθε να δράσει ένας απόλυτα καταστροφικός παράγοντας, το παράσιτο haplosporidum pinnae, το οποίο εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ισπανία το 2016. Εκτοτε, έχουν εξαλειφθεί ολόκληροι πληθυσμοί πίννας στη Δυτική Μεσόγειο.
Μετά τον εντοπισμό του παράσιτου haplosporidum pinnae, το 2016 στην Ισπανία, έχουν εξαλειφθεί ολόκληροι πληθυσμοί πίννας στη Δυτική Μεσόγειο, ενώ από το 2018 ο αποδεκατισμός τους παρατηρήθηκε και στην Ελλάδα.
Το 2018 εμφανίστηκε στις ελληνικές θάλασσες και ήδη από το περυσινό καλοκαίρι καταγράφηκε μαζική θνησιμότητα πληθυσμών πίννας. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος», σε περιοχές του Βορείου Αιγαίου, ήδη από τα τέλη Σεπτεμβρίου 2018 είχε αφανιστεί πάνω από το 90% του πληθυσμού. Ανάλογα στοιχεία έφθαναν και από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Υγιείς πληθυσμοί του προστατευόμενου μαλάκιου εντοπίζονταν στα Βόρεια Δωδεκάνησα. «Αν και δεν έχει εξακριβωθεί ακόμη η αιτία εμφάνισης του παρασίτου, πιθανολογείται ότι μεταδόθηκε μέσω κάποιου ξενικού είδους. Η πίννα δεν διαθέτει φυσική άμυνα εναντίον του, οπότε είναι πλήρως εκτεθειμένη σε αυτό», λέει στην «Κ» η κ. Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια έρευνας του «Αρχιπελάγους». Το Ινστιτούτο υλοποιεί έρευνα σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, ώστε να εκτιμηθεί η έκταση του φαινομένου.
«Η απειλή εξαφάνισης ενός ακόμα προστατευόμενου θαλάσσιου είδους είναι ενδεικτική της έντονης ανθρωπογενούς πίεσης. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα είναι εξαιρετικά ευάλωτα, λόγω καταιγισμού απορριμμάτων και λυμάτων, σε συνδυασμό με την καταστροφή των οικοτόπων, την εντατική αλίευση και πλήθος επιβαρύνσεων», υπογραμμίζει η κ. Μήλιου. Ο αφανισμός ενός είδους δεν είναι ένα αποσπασματικό γεγονός, αλλά ένας κρίκος της αλυσίδας περιβαλλοντικής υποβάθμισης.