Στόχος, η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2021

Εναν προϋπολογισμό που θα προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα μεταξύ 1%-1,5%, ώστε να σηματοδοτεί την επιστροφή στην κανονικότητα, αλλά και επαρκή δημοσιονομικό χώρο, ώστε να χρηματοδοτηθούν μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών που έχουν συμπεριληφθεί στο 4ετές πρόγραμμα της σημερινής κυβέρνησης, επιδιώκει να συντάξει το οικονομικό επιτελείο.

Παρά το γεγονός ότι η φετινή χρονιά θα κλείσει με μεγάλο πρωτογενές έλλειμμα της τάξεως του 3% του ΑΕΠ –ενδεχομένως και μεγαλύτερο, αν μεσούσης της τουριστικής περιόδου κριθεί ότι θα χρειαστούν επιπρόσθετα μέτρα στήριξης–, η επιστροφή στα πλεονάσματα θεωρείται εφικτή. Πρώτον, διότι από τον προϋπολογισμό του 2021 θα απουσιάσουν πολλά μέτρα εφάπαξ χαρακτήρα που επιβάρυναν τη φετινή δημοσιονομική εικόνα –μέτρα κυρίως στο σκέλος των δημοσίων δαπανών– και δεύτερον, διότι ήδη έχει ληφθεί μέριμνα ώστε να υπάρξουν έκτακτες τονωτικές ενέσεις στο σκέλος των εσόδων κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους.

Ο δρόμος για την ενσωμάτωση μειώσεων φόρων και ασφαλιστικών εισφορών θα ανοίξει αν καταστεί εφικτό να προϋπολογιστεί η είσπραξη ενός πρώτου πακέτου από το πρόγραμμα στήριξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ (εκ των οποίων τα 32 δισ. ευρώ αντιστοιχούν στην Ελλάδα). Αρκετά από τα μέτρα που θέλει να υλοποιήσει η κυβέρνηση –με έμφαση στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, των συντελεστών υπολογισμού του φόρου των επιχειρήσεων, αλλά και στη μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης και του τέλους επιτηδεύματος– το οικονομικό επιτελείο θα επιδιώξει να τα συνδέσει με τον πόλεμο κατά της πανδημίας.

Προτεραιότητα

Για παράδειγμα, η μείωση του συντελεστή υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, που είναι και η νούμερο ένα προτεραιότητα για την κυβέρνηση, θα επιδιωχθεί να ενταχθεί στο συνολικό πακέτο παρεμβάσεων για την ανάσχεση της ανεργίας, η οποία αναμένεται να προσεγγίσει –ή ενδεχομένως και να ξεπεράσει– το 20% έως το τέλος του χρόνου.

Το οικονομικό επιτελείο έχει ήδη αναθεωρήσει προς το χειρότερο την πρόβλεψή του για την πορεία εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού. Συντάσσοντας τον Απρίλιο την έκθεση για το Σύμφωνο Σταθερότητας, είχε εκτιμήσει ότι ο φετινός προϋπολογισμός θα κλείσει με πρωτογενές έλλειμμα της τάξεως του 1,9%. Ηδη το εκτιμώμενο έλλειμμα έχει υπολογισθεί εκ νέου σε τουλάχιστον 3%, καθώς έχουν προστεθεί:

1. Περισσότερα από 500-600 εκατ. ευρώ για την επικείμενη μείωση των συντελεστών υπολογισμού της προκαταβολής φόρου.

2. Τουλάχιστον 400 εκατ. ευρώ για το πρόγραμμα επιδότησης των δόσεων στεγαστικών δανείων από εθνικούς πόρους (διότι στο οικονομικό επιτελείο θέλουν να δώσουν ακόμη περισσότερα χρήματα, εκμεταλλευόμενοι και πόρους από το ΕΣΠΑ).

3. Πρόβλεψη για πιθανή αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος «Συν-Εργασία», εφόσον καταγραφεί εκτροχιασμός της ανεργίας κατά τις πρώτες εβδομάδες της καλοκαιρινής περιόδου. Η αύξηση των κονδυλίων –αν κριθεί απαραίτητη– θα αφορά την επέκταση του χρόνου επιδότησης των εργοδοτικών εισφορών και μετά το τέλος Ιουλίου.

Εφάπαξ επιβάρυνση

Παρά το γεγονός ότι το έλλειμμα θα είναι αρκετά μεγαλύτερο σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχαν γίνει τον Απρίλιο, η επιστροφή στα πλεονάσματα υποστηρίζεται από το εξής δεδομένο: Ενα πολύ μεγάλο πακέτο που επιβάρυνε τον φετινό προϋπολογισμό (συνολικού ύψους κοντά στα 10 δισ. ευρώ) περιλαμβάνει μέτρα εφάπαξ χαρακτήρα, τα οποία θα απουσιάζουν (αν δεν υπάρξει νέος γύρος πανδημίας το 2021) από τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς.

Το πακέτο αυτό περιλαμβάνει τις έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις των 800 ή των 534 ευρώ, τις επιδοτήσεις των ασφαλιστικών εισφορών όσων μπήκαν σε καθεστώς αναστολής, τις επιστρεπτέες προκαταβολές, οι οποίες από μόνες τους θα φθάσουν στα 2 δισ. ευρώ, και τα bonus σε όσους πλήρωσαν εμπρόθεσμα τις φορολογικές υποχρεώσεις τους (μόνο για την εμπρόθεσμη πληρωμή του ΦΠΑ του Απριλίου, το Δημόσιο θα κληθεί να επιστρέψει 160 εκατ. ευρώ, ενώ αν προστεθούν και οι επιστροφές στους ιδιοκτήτες ακινήτων, ο λογαριασμός θα φθάσει πάνω από τα 200-250 εκατ. ευρώ).

Αν δεν υπάρχει ανάγκη επανάληψης τέτοιων έκτακτων μέτρων το 2021, αυτομάτως δημιουργείται πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος της τάξεως του 5%-6% του ΑΕΠ. Από την άλλη, με την απόφαση του πρωθυπουργού να γίνει άτοκη ρύθμιση 12 δόσεων για φορολογικές υποχρεώσεις που ανεστάλησαν μέσα στην πανδημία (συνολικού ύψους περίπου 2,5 δισ. ευρώ μαζί με τις ασφαλιστικές εισφορές), το έλλειμμα της φετινής χρονιάς θα γίνει πλεόνασμα για την επόμενη.

Και αυτό διότι οι δόσεις της άτοκης ρύθμισης θα ξεκινήσουν να πληρώνονται από τον Ιανουάριο του 2021. Ενα άλλο στοιχείο που μπορεί να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο είναι η αναστολή της εξίσωσης των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων με τις εμπορικές. Παρά το γεγονός ότι η εξίσωση θα συνδυαστεί με την περαιτέρω μείωση των συντελεστών, αναμένεται να υπάρξει δημοσιονομικό όφελος τουλάχιστον 150 εκατ. ευρώ.

Τα «βαρίδια»

Φυσικά, υπάρχουν και τα «βαρίδια» που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στον προϋπολογισμό του 2021. Τα δηλωθέντα εισοδήματα τόσο των φυσικών προσώπων όσο και των νομικών προσώπων για τη χρήση του 2020 αναμένεται να υποχωρήσουν κατακόρυφα και αυτό θα αποτυπωθεί ως πρόβλεψη για μειωμένα έσοδα από φόρους εισοδήματος.

Στο Σύμφωνο Σταθερότητας είχε εκτιμηθεί ότι το 2021 μπορεί να κλείσει με πρωτογενές πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ. Δεδομένου ότι το έλλειμμα του 2020 θα μεγαλώσει, αντιστοίχως θα αναθεωρηθεί και η εκτίμηση για την επόμενη χρονιά, η οποία ούτως ή άλλως θα αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης με τους θεσμούς. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ, ώστε να χρηματοδοτηθεί η μείωση των συντελεστών υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών κατά μία ή δύο μονάδες, αλλά και να ξεκινήσει η διαδικασία κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης, που ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσει από φέτος.