Τα αποτελέσματα των περιοριστικών μέτρων στην αντιμετώπιση του ιού

Φαίνεται ότι το πρώτο κύμα κρουσμάτων και θανάτων από τον κορωνοϊό ολοκληρώθηκε επιτέλους. Το εάν και εφόσον δεύτερο κύμα βρίσκεται «προ των πυλών» το φθινόπωρο αποτελεί θέμα έντονης συζήτησης μεταξύ των ειδικών. Σε κάθε περίπτωση, μπορούμε, με βάση την εμπειρία του πρώτου μισού του έτους, να προβούμε σε μερικές χρήσιμες διαπιστώσεις.

Το κλείσιμο σχολείων, η καραντίνα στο σπίτι και το προσωρινό «λουκέτο» σε εμπορικά καταστήματα, σε επιχειρήσεις και σε αερομεταφορές οδήγησαν σε μείωση των κρουσμάτων και θανάτων, αλλά ταυτόχρονα και σε μεγάλη οικονομική ζημία. Το ΔΝΤ εκτιμά ύφεση 3% παγκοσμίως για το 2020, ενώ οι εκτιμήσεις για ύφεση στην

Ελλάδα ανέρχονται μέχρι και στο τρομακτικό 13% με 14%. Η δε Τράπεζα της Αγγλίας, για πρώτη φορά στην ιστορία της, σκέφτεται να μειώσει το επιτόκιο πολιτικής σε αρνητικό επίπεδο.

Σε κάθε περίπτωση, νέες επιστημονικές έρευνες διαπιστώνουν ότι παρεμβάσεις πολιτικής όπως η χρήση απλής χειρουργικής μάσκας μπορούν μάλλον να λειτουργήσουν εξίσου αποτελεσματικά όπως το γενικό lockdown στον περιορισμό της πανδημίας. Κάτι που με τη σειρά του μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τη ζημία στην οικονομία μιας χώρας (http://www.mit.edu/~xiaohui/scenario_analysis_covid19.pdf). Αυτή την πολιτική ακολουθεί σήμερα η κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Αλλες εμπειρικές έρευνες διαπιστώνουν ότι ο κατ’ οίκον περιορισμός 21 ημερών, από τη στιγμή που οι αρχικές ενδείξεις κορωνοϊού εμφανισθούν σε ένα άτομο, μειώνουν τη διάδοση του ιού περισσότερο από τον κατ’ οίκον περιορισμό 14 ημερών (https://www.nber.org/papers/w27039)!

Η νέα έρευνά μας (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3602004) χρησιμοποιεί δεδομένα από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων για 32 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) για να καταλήξει στα ακόλουθα ενδιαφέροντα ευρήματα:

Χώρες όπως η Ελλάδα και η Νότια Κορέα κατάφεραν να κρατήσουν υπό έλεγχο τον ρυθμό αύξησης των θανάτων αποδιδόμενων στον κορωνοϊό επειδή έλαβαν ταχύτατα αυστηρά μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων αλλά και ιχνηλάτησης των κρουσμάτων.

Σε αντίθεση, χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες άργησαν να αντιδράσουν στην πανδημία μέσω της επιβολής αυστηρών μέτρων, κατέγραψαν μεγάλο ρυθμό αύξησης θανάτων μέχρι και τις αρχές Απριλίου. Εδώ χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι το στατιστικό υπόδειγμά μας εκτιμά για τη Μεγάλη Βρετανία μέσο ημερήσιο ρυθμό αύξησης των θανάτων της τάξης του 21% μέχρι τις αρχές Απριλίου. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες η αναποφασιστικότητα στη λήψη μέτρων ισοδυναμεί με μέσο ημερήσιο ρυθμό αύξησης των θανάτων της τάξης του 23%!

Το κλείσιμο των σχολείων βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο των συζητήσεων. Η έρευνά μας εκτιμά ότι το κλείσιμο των σχολείων περιορίζει την αύξηση των θανάτων από τον κορωνοϊό. Σημειώνουμε επιπλέον ότι η εμπειρία από προηγούμενες επιδημίες οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το κλείσιμο των σχολείων για 12 με 13 εβδομάδες στοιχίζει μέχρι και 1% απώλεια στο ΑΕΠ μιας χώρας. Είναι όμως, ως μέτρο, λιγότερο αποτελεσματικό σε σχέση με συνδυασμό μέτρων όπως η απαγόρευση συγκεντρώσεων, το «λουκέτο» στον χώρο εργασίας και ο περιορισμός στις αερομεταφορές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα όποια πλεονεκτήματα από το κλείσιμο των σχολείων θα πρέπει να συνυπολογισθούν με την αρνητική επίδραση στην ψυχολογική υγεία των μαθητών, η οποία δεν είναι δυστυχώς αμελητέα.

Είναι σαφές ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα σε σχέση με τα πλεονεκτήματα/μειονεκτήματα από το κλείσιμο (αλλά και την επαναλειτουργία) των σχολείων. Το θέμα θα παραμείνει στην επικαιρότητα τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο αντιμετώπισης του κορωνοϊού.

* Ο κ. Θεολόγος Δεργιαδές είναι επ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και μέλος της διοικούσας επιτροπής του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος.

** Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής στο University of Liverpool.

*** Ο κ. Θεόδωρος Παναγιωτίδης είναι αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.