Τα μυστικά του μαγικού κόσμου της μεταγλώττισης

«Με καλή μεταγλώττιση, μπορούμε να παράξουμε, ένα μέγιστο, πολιτισμικό και πολιτιστικό προϊόν»αναφέρει ο ίδιος ο οποίος ανταποκρίθηκε θετικά στην  πρόσκληση του newsbeast.gr για να γίνει ξεναγός μας στην ιδιαίτερη αυτή τέχνη που σε κάποιες χώρες γνωρίζει τεράστια άνθηση.

Με τις απαντήσεις του «φωτίζει»  το επάγγελμα των ηθοποιών φωνής για τους οποίους ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά ότι «διαθέτουν την τεχνική να χρησιμοποιούν την φωνή τους μεταφέροντας όλα τα συναισθήματα και την ουσία ενός κειμένου, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν κανένα άλλο εκφραστικό τους μέσο».

– Πώς βρεθήκατε μέσα στον κόσμο της τέχνης;

Δεν ήταν μια καθαρά προσωπική επιλογή. Η τύχη έπαιξε τα παιχνίδια της και ήρθα στον κόσμο από έναν άνθρωπο που αγάπησε και δόθηκε στην τέχνη. Την επέλεξε συνειδητά, αφήνοντας την ιατρική σε μια εποχή, που το λειτούργημα του ιατρού σου προσέφερε ένα εξασφαλισμένο μέλλον, μια καλύτερη ζωή, πέρα από το «φανάρι» της Μυτιλήνης, για να ακολουθήσει ένα άλλο, αβέβαιο και ψυχοφθόρο λειτούργημα, αυτό του «Υποκριτή», συγγραφέα, ζωγράφου, ποιητή και κυρίως πατέρα. Αυτός ήταν ο Νικηφόρος Γκίκας. Ο μπαμπάς μου!

– Πότε ξεκινάει η σχέση σας με τη μεταγλώττιση;

Λίγο μετά την αποφοίτησή μου από την Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Δρασκελώντας τα πρώτα θεατρικά μου βήματα, εκεί στην «εγκυμονούσα τέχνη» παρέα του «Ανοιχτού Θεάτρου»του Γιώργου Μιχαηλίδη, είχα την τύχη (δεύτερη φορά που αναφέρω αυτήν την λέξη μέσα σε τόσες λίγες αράδες …. πόσο σημαντικός παράγοντας είναι τελικά η «τύχη» στην ζωή και τις επιλογές μας…) να γνωρίσω, εκτός όλων των άλλων και τον Σπύρο Μπιμπίλα.

Αυτός με «τσάκωσε», εκεί στα καμαρίνια, που προετοίμαζα τον Μηνά (Χατζησάββα) βάφοντάς τον ολόκληρο με αδιάβροχο «φούμο», προκειμένου να βγει να παίξει τον Κάλιμπαν στην «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, παριστάνοντας, κάθε μέρα και άλλον, ξενόγλωσσο «αμπιγιέρ» αλλάζοντας φωνές. Με πήρε, με πήγε στον Γιώργο Πρωτοπαππά στην ΕΡΤ κι εκεί ξεκίνησαν όλα.

– Είναι η μεταγλώττιση τέχνη;

Χα! Πολύ ωραία ερώτηση! Έχει την «ροπή» να με εκθέσει, αλλά νομίζω ότι θα προσπαθήσω να απαντήσω «αντίρροπα». Εάν κληθείς να μεταγλωττίσεις μία live action (παίζουν ηθοποιοί κανονικά και όχι κινούμενα σχέδια) ταινία και τυγχάνει, λέμε τώρα, η ταινία αυτή να είναι ο «Άμλετ» του Σαίξπηρ που την έχει σκηνοθετήσει ο Γκριγκόρι Κόζνιτσεφ και τον ρόλο του Άμλετ τον παίζει ο Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι, έχεις κάποια πρώτα, εμφανέστατα στοιχεία,  ότι εδώ «μυρίζει» τέχνη;

Ναι, θα έλεγα εγώ. Εντονότατα! Δεν πρέπει να παίξω τον Άμλετ; Ναι!

Δεν πρέπει να ακολουθήσω τις υποκριτικές διαδρομές, την τεχνική, την δραματουργική προσέγγιση του Γκριγκόρι και του Ινοκέντι; Ναι πρέπει!

Δεν πράττω τέχνη; Ναι πράττω! Πολλοί, και σωστά θα κάνουν, ως αντίλογος θα πουν, «και γιατί να μην απολαύσω τον Σμοκτουνόφσκι να παίζει, στην γλώσσα του, αυτόν τον εξαιρετικό ρόλο;» «Να απολαύσω την υποκριτική δεινότητα αυτού του σπουδαίου ηθοποιού, πού κατά πολλούς έχει ερμηνεύσει τον ρόλο αυτό, καλύτερα από όλους, σε ολόκληρο τον κόσμο!».

Συμφωνώ μαζί τους! Αν γνωρίζουν άπταιστα την Ρωσική γλώσσα συμφωνώ και επαυξάνω. Θα απολαύσουν την κάθε υποκριτική λεπτομέρεια. Θα μαγευτούν! Αν δεν γνωρίζουν Ρωσικά; Έχουμε πρόβλημα. Η έβδομη τέχνη, ο κινηματογράφος δηλαδή, είναι η δύναμη της εικόνας. Αν προσθέσουμε λοιπόν, σε αυτήν την μαγεία της εικόνας, υπότιτλο, προκειμένου να διαβάσουμε και να κατανοήσουμε τη μετάφραση του κειμένου το οποίο παρακολουθούμε, κάνουμε οπτικά, δύο πράγματα ταυτόχρονα. Παρακολουθούμε δύο εικόνες, ταυτόχρονα.

Αυτό σημαίνει ότι σε κάποια από τις δύο εικόνες που παρακολουθούμε σε εναλλαγή, κάτι θα χάσουμε. Άρα τέλος η μαγεία της έβδομης τέχνης! Αν όμως, είχαμε μεταγλωττισμένη την ταινία, με εξαιρετικούς ηθοποιούς (τους οποίους διαθέτουμε σε πληθώρα) δεν θα απολαμβάναμε στην ολοκλήρωσή του, αυτό το μαγευτικό τεχνούργημα, που ονομάζετε κινηματογράφος;

Και με τους αναλφάβητους, τους ηλικιωμένους, τους ανθρώπους που έχουν μικρά ή μεγαλύτερα  προβλήματα όρασης, αυτούς που δεν συμπαθούν κάποια γλώσσα γιατί απλά δεν τους ακούγεται καλά στα αυτιά, τους μετανάστες ή τους οικονομικούς πρόσφυγες που φιλοξενούμε πλέον στην χώρα μας, τι κάνουμε;

Τους διδάσκουμε Αγγλικά στην Ελλάδα και τους προωθούμε σε πιο αναπτυγμένες χώρες; Τους αφήνουμε να έρθουν σε επαφή με την πλουσιότατη γλώσσα μας μέσα από, τις περιορισμένες λόγω κρίσης τα τελευταία χρόνια, εγχώριες παραγωγές; Τα τηλεοπτικά παιχνίδια που έχουν κατακλύσει τιςprime time ζώνες;

Θα καταλήξω λοιπόν, ότι με καλή μεταγλώττιση, μπορούμε να παράξουμε, ένα μέγιστο, πολιτισμικό και πολιτιστικό προϊόν. Οπότε, ναι! Η μεταγλώττιση κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι τέχνη!

«Μεγάλη η ευθύνη όταν εκθέτεις τη δουλειά σου»

– Σας γεμίζει ευθύνη το γεγονός ότι τόσες παιδικές ταινίες από το  εξωτερικό έχουν φτάσει με τη δικιά σας φωνή σε εκατομμύρια ανθρώπους στην Ελλάδα;

Η ευθύνη είναι πάντα πολύ μεγάλη, όταν παίρνεις την απόφαση, για οποιονδήποτε λόγο, να εκθέσεις την δουλειά σου δημόσια. Πόσο μάλλον όταν αυτή απευθύνεται σε παιδιά. Φέρεις το βάρος του «προτύπου», που δυστυχώς νομίζω ότι στις ημέρες μας, έχει παρερμηνευθεί και λειτουργεί σε μια λανθάνουσα μορφή. Η «Αιδώς του προτύπου»… «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια, πρέπει και να φαίνεται τίμια»..

– Τι είναι εκείνο που σας γοητεύει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας που δίνεται τη φωνή σας σε κάποιον ήρωα της μεγάλης οθόνης;

Τα πάντα! Η μοναξιά του «μπούθ» (το ηχομονωμένο δωμάτιο εγγραφής), η συγκέντρωση, η ετοιμότητα, τα αντανακλαστικά, η τρέλα, οι οδηγίες του σκηνοθέτη η κατανόηση και αποκρυπτογράφηση του τρόπου ερμηνείας του ξενόγλωσσου ηθοποιού και τέλος η απόλαυση της δικής σου δημιουργίας πάνω στην εικόνα του ήρωα που παίζεις.

– Ξεχωρίζετε κάποιον ρόλο σας;

Όχι, δεν ξεχωρίζω κανέναν ρόλο. Όλοι, από τον μεγαλύτερο έως τον μικρότερο, είναι για μένα κομμάτια μου. Είναι στιγμές μου, που απόλαυσα το κάθε δευτερόλεπτο εγγραφής τους.

– Υπήρξε κάποια ταινία που σας δυσκόλεψε πολύ και γιατί;

Μπορεί να ακουστεί υπερφίαλο, αλλά όχι. Δεν έχω δυσκολευτεί σε καμία ταινία ή σειρά που έχω δανείσει την φωνή μου. Αντιθέτως 30 χρόνια, το διασκεδάζω απίστευτα!

– Φαντάζομαι ότι για αυτή τη δουλειά απαιτείται συντονισμός και συγχρονισμός. Είναι εύκολη αυτή η διαδικασία;

Απαιτεί καλούς ηθοποιούς! Οι Voice Actors (ηθοποιοί φωνής) στο εξωτερικό είναι συνήθως οι καλύτεροι θεατρικοί ηθοποιοί της κάθε χώρας. Διαθέτουν την τεχνική να χρησιμοποιούν την φωνή τους μεταφέροντας όλα τα συναισθήματα και την ουσία ενός κειμένου, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν κανένα άλλο εκφραστικό τους μέσο.

Αυτή η σπουδαία πρακτική του επαγγελματία «Υποκριτή» σε συνδυασμό με συγκέντρωση και την αίσθηση του ρυθμού, αρκούν για να πετύχεις στον χώρο της μεταγλώττισης. Ο συγχρονισμός, το λεγόμενο lip-sync, με την ψηφιακή τεχνολογία, αλλά και την σωστή προσαρμογή του κειμένου από τον σκηνοθέτη είναι πλέον από τα πιο εύκολα στοιχεία της μεταγλώττισης.

«Ο κόσμος της μεταγλώττισης αν την κάνεις σωστά, πραγματικά μαγικός!»

– Πόσος χρόνος και τι προετοιμασία απαιτείται για να έχουμε μια ταινία από τα Αγγλικά στα Ελληνικά;

Για μια κινηματογραφική ταινία, στις ημέρες μας, μπορεί να χρειαστούν και 4 μήνες δουλειάς για να παραδοθεί μια δουλειά. Έχουμε τον ορισμό του σκηνοθέτη από την εταιρία που αναλαμβάνει να κάνει την μεταγλώττιση, παραλαβή κειμένων και υλικών από το εξωτερικό, ορισμό μεταφραστή που θα μεταφράσει το ξενόγλωσσο κείμενο στα Ελληνικά για να το παραδώσει στον σκηνοθέτη, ανταλλαγή ηλεκτρονικής αλληλογραφίας με το εξωτερικό προκειμένου να φτιαχτούν στα Ελληνικά τα αστεία της ταινίας καθώς και λέξεις ή φράσεις «κλειδιά» , διανομή ρόλων και εξεύρεση ρόλων που πιθανότατα θα πρέπει να εγκριθούν από το εξωτερικό και σιγά-σιγά αφού ολοκληρωθούν όλα αυτά, μπαίνουμε στην διαδικασία της εγγραφής των ρόλων και τέλος του editing και της μίξης για να παραδώσουμε την ταινία στο εξωτερικό.

– Γιατί στην Ελλάδα επιμένουμε ακόμα με τον υποτιτλισμό;

Ανέλυσα σε προηγούμενη ερώτησή σας για την προβληματική λειτουργία του υποτιτλισμού στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση. Νομίζω όμως ότι στην Ελλάδα, δεν έχουμε την κουλτούρα της διαφύλαξης και προστασίας της γλώσσας μας. Αυτού του σπουδαίου εργαλείου, που διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης μας και την στάση ζωής μας. Που έχει αναδείξει σπουδαίους λόγιους, ποιητές και συγγραφείς με την πολυμορφικότητά της.

Δεν έχουμε ως λαός διδαχτεί το «εμείς»  αλλά το «εγώ». «Ξέρεις ποιος είμαι Εγώ…», «Εγώ, μπορώ…», «Εγω, είμαι…», «Εγω, έχω…», «Εγω, ξέρω…». Δεν μάθαμε να βλέπουμε, τι δεν έχει ο διπλανός μας, τι δεν γνωρίζει, τι χρειάζεται. Έχουμε αναπτύξει μία «Ατομική Δημοκρατία» και όχι μια «Συλλογική».

Και δυστυχώς και οι κυβερνήσεις μας συνέτειναν σε αυτό, με την παντελή έλλειψη πολιτικής πάνω στην διαφύλαξη  και προστασία τόσο του γραπτού όσο και του προφορικού λόγου της Ελληνικής γλώσσας. Προετοιμάζουμε τους Έλληνες συστηματικά, με την «Ξενολατρεία μας» να εγκαταλείψουν την χώρα τους για ένα καλύτερο αύριο στο εξωτερικό, αντί να κοιτάξουμε αυτό το καλύτερο αύριο να τους το προσφέρουμε στον τόπο τους. Τροφοδοτούμε υπαλλήλους στα «ξένα», αντί να φτιάχνουμε «αφέντες» στην χώρα μας.

– Υπάρχουν κάποιες φωνές που θαυμάζετε; Αν ναι, ποιες είναι αυτές;

Εννοείται! Και χαίρομαι πολύ που μου δίνετε την ευκαιρία να τους κατονομάσω. Είναι όλοι τους εξαιρετικοί ηθοποιοί και πολλές φορές ζηλεύω και θα ήθελα να κάνω αυτό που κάνουν.

Τάσος Μασμανίδης (ο δάσκαλός μου, θα τον θαυμάζω μια ζωή!!!), Ελένη Δακορώνια (η πιο γλυκιά και τρυφερή γυναικεία φωνή στα αυτιά μου), Σπύρος Μπιμπίλας (τι ηθοποιός, τι ήθος, τι τεράστια γκάμα φωνών!!!), Αργύρης Παυλίδης (τι ηθοποιός, τι ουσία, τι μεστότητα!!), Τάσος Κωστής (λατρεύω και ζηλεύω το ταλέντο του και το αστείρευτο χιούμορ του), Κώστας Τριανταφυλλόπουλος  (τι ηθοποιάρα… τι ωραία μπάσα χροιά!!), Ντίνος Σούτης (τι να πω… ζηλεύω το θεϊκό του μπάσο!!!), Μανώλης Γιούργος (από τους πιο ώριμους και μεστούς ηθοποιούς με εξαιρετική μπάσα φωνή!!), Κωνσταντίνος Τσάκωνας (λατρεία!!!), Βίνα Παπαδοπούλου (η θεά της μεταγλώττισης!!!), Χρυσούλα Παπαδοπούλου (τι ηθοποιάρα !!!), Βούλα Κώστα (την ζηλεύω…!!!), Μαρία Ζερβού (θεϊκή φωνή… μοναδική!!!), Νίκος Παπαδόπουλος (τι ταλέντο, τι απεριόριστες δυνατότητες!!), και από την νεότερη γενιά Γιώργος Ματαράγκας, Χρύσα Διαμαντοπούλου, Ζωή Κατσάτου, Στέλιος Ψαρουδάκης, Ανδρέας Ευαγγελάτος, Αφροδίτη Αντωνάκη, Γεωργία Ιωαννίδου…. θα μπορούσα να γράφω σελίδες επί σελίδων…

– Θα προτρέπατε  έναν νέο άνθρωπο να ασχοληθεί με τον κόσμο της μεταγλώττισης;

Και βέβαια! Αρκεί να το κάνει με την σοβαρότητα και τον επαγγελματισμό που επιβάλει ο χώρος αυτός. Να μη το δει ως πάρεργο ή εύκολο μεροκάματο. Να μην μπει στην μεγάλη παγίδα που έχει πέσει ο χώρος της μεταγλώττισης τα τελευταία χρόνια. Της «φασονατζίδικης» τεχνικής  παραγωγής, του ευτελισμένου, εύκολου προϊόντος, που κάποιοι δήθεν ειδήμονες και αυτοαποκαλούμενοι «γκουρού»  του είδους, ευαγγελίζονται στον χώρο.

Να το δουν ως «πράξη τέχνης» γιατί πιστέψτε με, ο κόσμος της μεταγλώττισης είναι, αν την κάνεις σωστά, πραγματικά μαγικός!