«Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» και τα πολλά πρόσωπά τους

Οποιοσδήποτε περάσει αρκετό χρόνο σε «εκείνες» τις γωνιές του ίντερνετ που αρέσκονται στη συνωμοσιολογία, θα παρατηρήσει πως όλα επιστρέφουν σε έναν πρωταρχικό υπαίτιο: μια σκοτεινή εβραϊκή σέχτα που απεργάζεται την υποδούλωση της οικουμένης.

Ακόμα και στο ελληνικό ίντερνετ, μια γρήγορη περιήγηση αποκαλύπτει πως για όλα ευθύνονται αυτά «Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών», τα πρακτικά της μυστικής συνάντησης που έλαβε χώρα στα τέλη του 19ου αιώνα μεταξύ μιας σειράς εβραίων σοφών που απεργάζονται ανοιχτά την επικράτησή τους στον κόσμο.

«Τα Πρωτόκολλα» έρχονται και επανέρχονται συνεχώς στην επικαιρότητα, κάθε φορά που μια νέα τεχνολογία αναδύεται και κάποιοι φοβούνται τις συνέπειές της, όταν η κουβέντα φτάνει στον Τζορτζ Σόρος ή τους Ρότσιλντ, όταν τέλος συγκεκριμένοι κύκλοι αποζητούν να συντηρήσουν και να αναπαράγουν στερεότυπα το λιγότερο αντισημιτικά.

Γιατί δεν μπορεί να μην έχουν ακούσει ότι τα περιβόητα «Πρωτόκολλα» είναι ένα κείμενο πλαστογραφημένο, το οποίο έχει αποκαλυφθεί από την ιστορική σκέψη εδώ και έναν σχεδόν αιώνα! Λες και δεν ξεκολλήσαμε στιγμή από την εποχή που οι χριστιανοί Ευρωπαίοι απεικόνιζαν τους εβραίους πολίτες να κατασπαράσσουν μωρά και να δηλητηριάζουν με πανούκλα τα πηγάδια του Μεσαίωνα.

Γεννημένο σε ταραχώδεις εποχές, το διαβόητο και πλήρως τεκμηριωμένο πλαστογράφημα δεν αποκαλύπτει παρά την ανάγκη για αποδιοπομπαίους τράγους που γεννούν οι χαλεποί καιροί. Αλλά και για φριχτές θεωρίες συνωμοσίας με μυστικές σέχτες και σκοτεινούς μηχανισμούς χειραγώγησης που τρέφουν το συλλογικό φαντασιακό με ασύμμετρες απειλές που καραδοκούν στο περιθώριο και απειλούν την τάξη και την ασφάλεια.

Και κανένα άλλο κείμενο δεν έχει διαδραματίσει τόσο κεφαλαιώδη ρόλο στη διαιώνιση ενός μύθου, προωθώντας τον αντισημιτισμό με το είδος του τρόπου που θα λάτρευαν οι Ναζί. Και λάτρεψαν, αν πρέπει να το πούμε.

Τι ήταν όμως αυτή η τερατώδης εβραϊκή συνωμοσία για την κατάκτηση του κόσμου, αυτό το ανοσιούργημα για την καθυπόταξη της ανθρωπότητας στις βουλές μιας μικρής ελίτ με κοινό θρήσκευμα;

Τα περιεχόμενα των «Πρωτοκόλλων»

Τα περιβόητα «Πρωτόκολλα» αποτελούνται από τα πρακτικά 24 συναντήσεων υψηλόβαθμων και προβεβλημένων εβραίων που περιγράφουν τους τρόπους με τους οποίους θα σκλαβώσουν τους αλλόθρησκους και θα κυριαρχήσουν στους διεθνείς θεσμούς. Στο κείμενο συναντάμε μια δριμεία κριτική στον φιλελευθερισμό, μια σκιαγράφηση της παγκόσμιας κυβέρνησης που απεργάζονται οι σοφοί, αλλά και τις μακιαβελικές μεθόδους με τις οποίες θα ενορχηστρωθεί η εβραϊκή αντεπίθεση στον κόσμο και δη τον χριστιανισμό.

Όλες οι συνταγές της ακραίας συνωμοσίας ενυπάρχουν εδώ σε απλόχερες δόσεις: οι εβραίοι πρεσβύτεροι αναλύουν τα «μυστικά σχέδιά τους» για να επικρατήσουν στον πλανήτη χειραγωγώντας την οικονομία, ελέγχοντας τον Τύπο και πυροδοτώντας θρησκευτικές συγκρούσεις. Η τελική επικράτηση θα επιτευχθεί πάντως στον οικονομικό τομέα, όπως αποκαλύπτεται στο Πρωτόκολλο 21.

Το κείμενο θέλει τους εβραίους υπεύθυνους για όλες τις τότε και τις παρελθούσες καταστροφές και ανακατανομές δυνάμεων, από την πτώση των χριστιανικών μοναρχιών της Ευρώπης και τη Γαλλική Επανάσταση μέχρι και την έλευση των φιλελεύθερων ιδεών, ακόμα και της μπουρζουαζίας. Ο λόγος του μάλιστα είναι ακραία συνωμοσιολογικός, με τους σοφούς να χρησιμοποιούν εκφράσεις τύπου «αόρατο χέρι» που κινεί τα πιόνια στη σκακιέρα και να απεικονίζουν τους εαυτούς τους ως ιοβόλα φίδια, αράχνες που εξυφαίνουν τους ιστούς τους, ακόμα και λύκους που είναι έτοιμοι να κατασπαράξουν τους χριστιανικούς αμνούς.

Το βιβλίο δεν παρέχει λεπτομέρειες για την ταυτότητα των σοφών, τον συντάκτη των «πρακτικών», τον χρόνο και τον τόπο των συναντήσεων. Ούτε για το κοινό στο οποίο απευθύνεται ή τους τρόπους με τους οποίους ήρθαν στο φως τα χειρόγραφα.

Οι τόσες εκδόσεις και επανεκδόσεις που γνώρισαν τα δημοφιλέστατα «Πρωτόκολλα» άρχισαν όμως να δίνουν περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς βρέθηκαν τα πρακτικά της συνάντησης των σοφών, συχνά αντικρουόμενες και αντιφατικές. Για κάποιους εκδότες, τα ερμητικά κείμενα ανασύρθηκαν από την «αρχιγραμματεία της Σιών» που ήταν υποτίθεται εγκατεστημένη κάπου στη Γαλλία.

Για άλλους, ακόμα πιο συνωμοσιολόγους, τα πρακτικά κατέστησε δημόσια μια «γυναίκα που γνώριζε έναν από τους ηγέτες των Ελευθεροτεκτόνων», καθώς η μασονία συνδέθηκε κι αυτή με εβραϊκές πλεκτάνες. Υπήρχαν βέβαια και εκείνοι οι εκδότες που ήθελαν τα «Πρωτόκολλα» να παρουσιάζονται από τον ίδιο τον αυστριακό οραματιστή του σιωνιστικού κινήματος Τέοντορ Χερτσλ στο Πρώτο Σιωνιστικό Συνέδριο το 1897!

Ποιος είναι ο συντάκτης τους

Η πραγματική καταγωγή των «Πρωτοκόλλων» είναι όμως πιο πεζή και άχρωμη. Εκεί στα τέλη του 19ου αιώνα, άλλη μια λαϊκή αναταραχή απειλούσε το τσαρικό καθεστώς της Ρωσίας, κι έτσι μυστική αστυνομία του τσάρου, η διαβόητη Οχράνα (η Υπηρεσία για την Προστασία της Δημόσιας Ασφάλειας και Τάξης του Υπουργείου Εσωτερικών Υποθέσεων) άνοιξε ένα παράρτημα στο Παρίσι με σκοπό να προωθήσει μυστικά μια γαλλο-ρωσική συμμαχία.

Επικεφαλής του τμήματος ήταν ο ασίγαστος Pierre Ivanovitch Ratchkovsky, ο οποίος όταν δεν έσωζε τον τσάρο από βομβιστικές επιθέσεις που σκάρωνε ο ίδιος και δεν δολοφονούσε τους προσωπικούς του αντιπάλους, έγραφε επιστολές που αποκήρυττε τους επαναστάτες και δημοσίευε ανώνυμα φυλλάδια που χρησιμοποιούσε εν συνεχεία ως πειστήρια αντι-τσαρικών δράσεων που καλούσαν σε άμεση επέμβαση.

Και τα «Πρωτόκολλα» ήταν ίσως η πιο εξαίσια δουλειά του, αποκαλύπτοντας τις ριπές της δαιμόνιας φαντασίας του. Ο Ratchkovsky έψαχνε τον νέο αποδιοπομπαίο τράγο ώστε να καταλαγιάσει την κοινωνική αναταραχή κατά του τσαρικού καθεστώτος εκεί στη δεκαετία του 1890. Και οι εβραίοι ήταν ξανά το πιο βολικό σενάριο, καθώς ο αντισημιτισμός ήταν διαδεδομένος στη Ρωσική Αυτοκρατορία και οι θεωρίες συνομωσίας με τον επικίνδυνο εβραίο είχαν ξανά το momentum τους.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που το 1894 εμφανίστηκε στη Γαλλία άλλη μια σεμιναριακή συνωμοσιολογική προπαγάνδα κατά των εβραίων, η περίφημη Υπόθεση Ντρέιφους. Ο Ratchkovsky, ο οποίος ανακλήθηκε λίγο αργότερα στη Γαλλία όταν αποκαλύφθηκε ότι ήταν ο συντάκτης όλων αυτών των ψευδο-μανιφέστων, έγραψε τα «Πρωτόκολλα» στο Παρίσι το 1897-1898.

Κατόπιν έστειλε το αποκαλυπτικό χειρόγραφο στον ρώσο αποκρυφιστή γραφιά Sergey Nilus, ο οποίος τα μετέφρασε από τα γαλλικά στα ρώσικα και το 1903 τα σκοτεινά πρακτικά άρχισαν να δημοσιεύονται σε συνέχειες στην εθνικιστική εφημερίδα «Znamya» («Η Σημαία»). Ο εκδότης της οποίας Pavel Krushevan δεν ήταν απλώς ένας από τους πιο φαρμακερούς αντισημίτες της Ρωσίας, αλλά και ο ενορχηστρωτής του πιο πρόσφατου πογκρόμ κατά των εβραίων στο Kishinev στις 19-20 Απριλίου 1903, όταν 49 εβραίοι δολοφονήθηκαν, εκατοντάδες εβραίες βιάστηκαν και 1.500 σπίτια έγιναν παρανάλωμα του πυρός.

O Krushevan, όπως και οι πρώτες εκδόσεις των «Πρωτοκόλλων» σε βιβλίο το 1905 από εκδοτικούς οίκους της Ρωσίας, δεν αναφέρει τον στενογράφο των υποτιθέμενων πρακτικών, ούτε και την καταγωγή του χειρόγραφου. Λέει απλώς πως το ντοκουμέντο ήταν γραμμένο στα γαλλικά. Σύντομα βέβαια στις αυθύπαρκτες εκδόσεις των «Πρωτοκόλλων» θα εμφανιζόταν στο εξώφυλλο ο εύγλωττος υπότιτλος «Εβραϊκή Συνωμοσία για τον Έλεγχο του Κόσμου». Η εκδοχή που επικράτησε πάντως και μεταφράστηκε σε δεκάδες γλώσσες ήταν αυτή που κυκλοφόρησε στη Ρωσία το 1905 ως παράρτημα του βιβλίου «Τα μεγάλα και τα μικρά: Η Έλευση του Αντίχριστου και η Βασιλεία του Σατανά στη Γη» κανενός άλλου από τον Sergey Nilus.

Τόσο ο τσάρος όσο και οι συμβουλάτορές του εντυπωσιάστηκαν από το περιεχόμενο του κειμένου, υποπτεύονταν όμως πως έπρεπε να είναι χαλκευμένο ήδη από τότε. Αυτό δεν αποθάρρυνε την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας και άλλους θεσμούς να το τυπώσουν και να το κυκλοφορήσουν μαζικά στα πέρατα της αυτοκρατορίας. Και ακόμα πιο μακριά.

Μέχρι το 1917, το βιβλίο είχε ήδη καθιερωθεί στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου εκδόθηκε από τον κροίσο και φλογερά αντισημίτη Χένρι Φορντ και έπαιζε συνεχώς στην εφημερίδα του «The Dearborn Independent». Μεγάλο ρόλο διαδραμάτισε εδώ η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, όταν οι αντιμπολσεβίκοι εμιγκρέδες έφεραν τα «Πρωτόκολλα» στη Δύση και σύντομα θα γίνονταν μπεστ σέλερ στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τη Λατινική Αμερική και την Ιαπωνία. Η πρώτη αραβική μετάφραση εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1920, γενικεύοντας τον μύθο και στον μουσουλμανικό κόσμο.

Ο στοχαστής της ναζιστικής ιδεολογίας Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ ήταν αυτός που αγάπησε όσο κανείς τα «Πρωτόκολλα» και μύησε τον Αδόλφο στη σαγήνη τους στις αρχές της δεκαετίας του 1920, σφραγίζοντας την άποψή του για τον εβραϊκό κίνδυνο. Ο Αδόλφος επικαλείται τα «Πρωτόκολλα» στις πρώτες πολιτικές ομιλίες του, θεωρώντας πως οι «εβραιο-μπολσεβίκοι» συνωμοτούν για να καταλάβουν τον κόσμο.

Το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα των Ναζί προχώρησε σε τουλάχιστον 23 επανεκδόσεις του «ντοκουμέντου» μεταξύ 1919-1939 και μετά την επικράτησή τους στην εξουσία, τα «Πρωτόκολλα» διδάσκονταν κανονικά στα σχολεία…

Πώς έγινε η αποκάλυψη

Ήδη από πολύ νωρίς στην ιστορία τους, αποδείχθηκε πως τα «Πρωτόκολλα» ήταν προϊόν πλαστογραφίας. Και λογοκλοπής! Τον Μάιο του 1920, οι «Times of London» έγραψαν υπέρ τους, θεωρώντας πως είναι γνήσια εξαιτίας της προφητικής τους φύσης. Έναν χρόνο μετά ωστόσο απέσυραν την υποστήριξή τους στην μπροσούρα. Ο ανταποκριτής της εφημερίδας στην Κωνσταντινούπολη, Philip Graves, ανακάλυψε πως το κείμενο ήταν κατασκευασμένο.

Ο δημοσιογράφος αποκάλυψε πως τα «Πρωτόκολλα» δεν ήταν έργο μιας μυστηριώδους εβραϊκής σέχτας, αλλά σε πολλά σημεία ήταν πιστή αντιγραφή ενός βιβλίου του 1864. Του Maurice Joly συγκεκριμένα, ο οποίος δεν είχε μάλιστα τους εβραίους κατά νου, αλλά ήθελε να ασκήσει κριτική στις πολιτικές του Ναπολέοντα Γ’. Τα «Πρωτόκολλα» περιέχουν 160 αυτούσια τμήματα του «Dialogue in Hell» και του φανταστικού διαλόγου μεταξύ Μακιαβέλι και Μοντεσκιέ που περιγράφει το σατιρικό πόνημα του Joly, αντικαθιστώντας απλώς το «Ναπολέων» με το «εβραίοι».

Μεταγενέστεροι γλωσσολογικοί έλεγχοι στο πόνημα απέδειξαν επίσης την πλαστότητά του από άλλο μετερίζι. Ένα μεγάλο μέρος των «Πρωτοκόλλων» είναι αφιερωμένο στα πολιτικά τεκταινόμενα της Γαλλίας των τελών του 19ου αιώνα, κι όμως το «αυθεντικό» γαλλικό κείμενο περιέχει μια μακρά σειρά από γραμματικά, συντακτικά και εννοιολογικά λάθη. Αλλά και η ίδια η δομή των προτάσεων προσιδιάζει περισσότερο στη ρωσική γλώσσα, σαν να είναι γραμμένο από Ρώσο δηλαδή που ξέρει γαλλικά παρά από συντάκτη που έχει τη γαλλική ως μητρική γλώσσα.

Ανωμαλίες υπάρχουν και στο κυρίως περιεχόμενο, καθώς αναφέρεται σε πλήθος πραγμάτων που είναι περισσότερο οικεία σε έναν χριστιανό συντάκτη παρά σε έναν εβραίο της εποχής. Το τοπίο συσκοτίζεται επίσης με λάθος ημερομηνίες και στερεοτυπικές απόψεις του εβραίου που δεν θα μπορούσαν να αναπαράγουν οι «εβραίοι σοφοί». Εκτός κι αν ήθελαν να βάλουν τρικλοποδιά στον εαυτό τους.

Μια επιπλέον επιβεβαίωση της πλαστότητάς τους ήρθε από μια δίκη του 1935 στη Βέρνη της Ελβετίας, όταν η εβραϊκή κοινότητα της πόλης μήνυσε έναν ναζιστικό θύλακα για αντισημιτική προπαγάνδα, καθώς μοίραζαν τα «Πρωτόκολλα» μεταφρασμένα στα γερμανικά. Η πολύκροτη δίκη της εποχής έδωσε τη δυνατότητα να μελετηθούν εξονυχιστικά τα πρακτικά και να χαρακτηριστούν πλαστογράφημα. Ακόμα και ρώσοι μάρτυρες κατέθεσαν κάνοντας από τότε λόγο για τον Ratchkovsky ως τον εγκέφαλο της πλαστογράφησης.

Λίγο αργότερα, μια ανεξάρτητη έρευνα βρήκε πως ένα ολόκληρο κεφάλαιο ενός πρώσικου μυθιστορήματος, το «Biarritz» του Hermann Goedsche (1868), είχε περιληφθεί αυτούσιο στα «Πρωτόκολλα». Η Γερουσία των ΗΠΑ το 1964, στη δική της ομοσπονδιακή έρευνα, κατέληξε πως το βιβλίο ήταν «χαλκευμένο» και «προϊόν σκευωρίας», χαρακτηρίζοντας το περιεχόμενό του «ασυναρτησίες».

Έκτοτε πλήθος ιστορικών έχουν ανιχνεύσει και αποκαλύψει πέραν αμφιβολίας τις πηγές και τη διάδοση του πλαστογραφήματος. Ο φιλομαθής μπορεί να αναζητήσει στα ελληνικά το κατατοπιστικότατο «Ο μύθος των ‘‘σοφών της Σιών’’: Από τη ‘‘Διεθνή εβραϊκή συνωμοσία’’ στην ‘‘Παγκόσμια σιωνιστική επιβουλή’’» του Pierre-André Taguieff (Πόλις, 2006) και «Το μπεστ σέλερ του μίσους: Τα ‘‘Πρωτόκολλα των σοφών της Σιών’’ στην Ελλάδα, 1920-2013» του Δημήτρη Ψαρρά (Πόλις, 2013)…

Ακόμα σε κυκλοφορία

Οι ιστορικοί συμφωνούν σήμερα πως είναι καλύτερο να συζητήσουμε γιατί δεν αποδομούνται τα «Πρωτόκολλα» στη συνείδηση μεγάλης μερίδας του κόσμου παρά για το αν είναι γνήσια ή πλαστογραφημένα. Και ίσως είναι γιατί βολεύουν απλώς την αντισημιτική ρητορεία, εκεί που συνωμοσιολογία, υπεραπλουστεύσεις και στερεότυπα αναλαμβάνουν να υποκαταστήσουν την κοινή λογική.

«Είμαστε μάρτυρες, εν πολλοίς αδύναμοι, μιας φοβερής ‘‘πολιτισμικής οπισθοδρόμησης’’, όπου κυριαρχούν απόλυτα η μανιχαϊστική σκέψη και τα ‘‘αποκαλυπτικά’’ παραληρήματα», παρατηρεί ο Pierre-André Taguieff για τη διαχρονική επιστροφή στον δημόσιο λόγο του καραμπινάτου αντισημιτικού πλαστογραφήματος.

Όπως σημειώνεται εξάλλου και στην «Έκθεση πάνω στον διεθνή αντισημιτισμό» (2004) του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Ο σκοπός τους [των ‘‘Πρωτοκόλλων’’] είναι να ενσταλάξουν μίσος εναντίον των εβραίων και του Ισραήλ». Και μάλλον έχουν δίκιο όταν αυτοί που το προπαγανδίζουν στις δυτικές κοινωνίες είναι οι νεοναζί, οι φασίστες και οι αρνητές του Ολοκαυτώματος.

Και εκείνες οι γωνιές του ίντερνετ που καταφεύγουν πια οι κήρυκες του μίσους για τα ρατσιστικά παραληρήματά τους, αλίμονο. «Αν θα μπορούσε ποτέ ένα κείμενο να γεννήσει τόσο μαζικά το μίσος, αυτό είναι τα ‘‘Πρωτόκολλα’’… Ένα βιβλίο περί ψεμάτων και συκοφαντίας», παρατηρεί και ο νομπελίστας συγγραφέας Έλι Βίζελ…