Θυρεοειδής: Μύθοι και αλήθειες για τη λειτουργία και τις παθήσεις του

Οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα είναι οι πιο συχνά εμφανιζόμενες ενδοκρινικές διαταραχές, μετά από τον σακχαρώδη διαβήτη. Νοσήματα όπως ο υπερθυρεοειδισμός, ο υποθυρεοειδισμός, η νόσος Graves, οι όζοι και η νόσος Hashimoto προσβάλλουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, κυρίως γυναίκες.

Υπολογίζεται ότι το περίπου 2% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από υπερθυρεοειδισμό, ενώ περισσότερο από το 1% έχει υποθυρεοειδισμό. Οι γυναίκες ασθενείς εκτιμάται ότι είναι δεκαπλάσιες από τους άνδρες. Επιπλέον, το σχεδόν 1% των ανδρών και το 5% των γυναικών έχουν όζους στον θυρεοειδή αδένα.

Παρότι, όμως, οι ασθένειες του θυρεοειδούς είναι τόσο συχνές, πολλοί αγνοούν βασικές πληροφορίες για τον αδένα αυτό, ίσως επειδή λαμβάνουν ανακριβείς πληροφορίες από αναξιόπιστες πηγές.

Όπως εξηγεί ο καθηγητής Χειρουργικής Δημήτρης Λινός, διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής στον Όμιλο Υγεία, ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας στη βάση του λαιμού. Οι ορμόνες που παράγει ο θυρεοειδής είναι απαραίτητες για την σωστή ανάπτυξη και τον έλεγχο πολλών λειτουργιών του σώματος. Στις λειτουργίες αυτές συμπεριλαμβάνονται ο καρδιακός ρυθμός, ο μεταβολισμός και η σωματική θερμοκρασία.

«Δυστυχώς, αν και η έρευνα για τον αδένα και τις νόσους του είναι εκτεταμένη, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από αυτόν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να τους πιστεύουν και να αντιδρούν λανθασμένα, ακόμα και να πανικοβάλλονται», λέει ο κ. Λινός.

Μερικοί από τους σημαντικότερους μύθους παρατίθενται στη συνέχεια:

Μύθος: Αν πάσχεις από θυρεοειδή, το καταλαβαίνεις.

Η αλήθεια: Αν το πρόβλημα είναι η παρουσία όζων, ο ασθενής δεν μπορεί να το αντιληφθεί. Αν το πρόβλημα εντοπίζεται στη λειτουργία του θυρεοειδούς, μπορεί να το αντιληφθεί ή και να μην το αντιληφθεί. Και αυτό, διότι τα συμπτώματα που προκαλούνται, αποδίδονται συχνά σε άλλες νόσους.

Η κόπωση, λ.χ., που αποτελεί χαρακτηριστικό σύμπτωμα των ασθενών με υποθυρεοειδισμό ή υπερθυρεοειδισμό μπορεί να παραβλεφθεί απ’ όσους είναι εν γένει δραστήριοι. Αντίστοιχα, η ευαισθησία στο κρύο μπορεί να ερμηνευθεί ότι είναι συνέπεια της κούρασης. Η διακύμανση του σωματικού βάρους μπορεί να αποδοθεί σε αύξηση ή μείωση των προσλαμβανομένων θερμίδων.

Η διάγνωση της εκάστοτε διαταραχής του θυρεοειδούς γίνεται μόνο με διαγνωστικές εξετάσεις. Όσοι έχουν συγγενείς με προβλήματα θυρεοειδούς (νόσο Graves ή νόσο Hashimoto), καλό είναι να υποβάλλονται προληπτικά σε εξέταση για την ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς (TSH). Η εξέταση μπορεί να εντοπίσει το πρόβλημα πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα.

Μύθος: Ο θυρεοειδής φταίει που δεν χάνω βάρος.

Η αλήθεια: Οι συνηθέστερες αιτίες της παχυσαρκίας είναι η υπερκατανάλωση τροφής λόγω λαιμαργίας και η καθιστική ζωή. Η δικαιολογία για δυσλειτουργία του θυρεοειδούς δεν συμβάλλει στην απώλεια βάρους.

Ωστόσο, ο περιοδικός έλεγχος για την πιθανότητα διαταραχών της λειτουργίας του θυρεοειδούς (όπως του υποθυρεοειδισμού) φέρνει τον ασθενή αντιμέτωπο με την αλήθεια και μπορεί να τον βοηθήσει να κάνει τις απαιτούμενες αλλαγές στον τρόπο ζωής του για να αδυνατίσει.

Μύθος: Οι διαταραχές του θυρεοειδή προκαλούν διόγκωση των ματιών.

Η αλήθεια: Μόνο μία μορφή υπερθυρεοειδισμού που λέγεται νόσος Graves μπορεί να προκαλέσει εξόφθαλμο. Η νόσος αυτή είναι μια αυτοάνοση διαταραχή. Προκαλείται από αντισώματα που στρέφονται εναντίον υποδοχέων, οι οποίοι υπάρχουν στα θυρεοειδή κύτταρα και στην επιφάνεια των κυττάρων πίσω από τα μάτια.

Υπολογίζεται ότι περισσότερο από το 50% των ασθενών με νόσο Graves αναπτύσσουν οφθαλμοπάθεια (εξόφθαλμο). Το κάπνισμα έχει διαπιστωθεί ότι υποδαυλίζει τη θεραπεία και την πορεία της νόσου.

Η χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου του Graves είναι η καλύτερη και μονιμότερη θεραπεία διότι σταματάει την εξέλιξη της οφθαλμοπάθειας, αν ήδη υπάρχει, ή προλαμβάνει την εμφάνιση της.

Μύθος: Τα συμπληρώματα ιωδίου είναι απαραίτητα στους ασθενείς.

Η αλήθεια: Ο θυρεοειδής παράγει διάφορες ορμόνες, μία από τις οποίες είναι η θυροξίνη. Το ιώδιο είναι απαραίτητο για την παραγωγή αυτής της ορμόνης, επομένως η πρόσληψή του από άτομα με λειτουργικό θυρεοειδή είναι σημαντική.

Εν τούτοις, στους ασθενείς με υποθυρεοειδισμό οι οποίοι λαμβάνουν ως θεραπεία την ουσία λεβοθυροξίνη, το ιώδιο δεν είναι απαραίτητο. Και αυτό, διότι ο  θυρεοειδής τους δεν λειτουργεί σωστά για να το απορροφήσει ο οργανισμός τους.

Αντίστοιχα, εάν λάβουν συμπλήρωμα ιωδίου οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία για υπερθυρεοειδισμό, μπορεί να επιδεινωθεί η κατάστασή τους.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί και αν καταναλώσουν ορισμένα προϊόντα που πωλούνται σε καταστήματα υγιεινής διατροφής, όπως τα φύκια. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα φύκια μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα της ενέργειας ή να ενισχύσουν την απώλεια βάρους, όπως ισχυρίζονται οι πωλητές τους.

Μύθος:  Τα οζίδια του θυρεοειδούς είναι κακοήθη.

Η αλήθεια: Όπως προαναφέρθηκε, ο θυρεοειδής σε πολλούς ανθρώπους έχει όζους. Η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων με οζίδια στον θυρεοειδή, δεν πάσχουν από καρκίνο. Περισσότερο από το 95% αυτών είναι καλοήθη και δεν εμπνέουν κανέναν λόγο ανησυχίας.

Είτε είναι συμπαγή είτε γεμάτα από υγρό, στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν είναι σοβαρά και δεν προκαλούν συμπτώματα. Ο εντοπισμός τους συνήθως γίνεται τυχαία στη διάρκεια κάποιου υπερήχου για άλλον ιατρικό λόγο ή είτε σε εξέταση ρουτίνας (ψηλάφηση), οπότε επιβεβαιώνεται με απεικονιστικές εξετάσεις.

Οι ευμεγέθεις όζοι μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα, όπως δυσκολία στην κατάποση και στην αναπνοή. Ο καθορισμός εάν ένας όζος είναι καλοήθης ή όχι γίνεται με παρακέντηση με λεπτή βελόνα. Το υλικό που συλλέγεται ελέγχεται ύστερα με βιοψία.

Όταν οι όζοι του θυρεοειδούς είναι κακοήθεις, συνήθως συνιστάται χειρουργική αφαίρεση. Η ολική θυρεοειδεκτομή (near total thyroidectomy) επιτυγχάνει την ίαση των περισσότερων περιπτώσεων, μερικές φορές με καθαρισμό των λεμφαδένων της γύρω περιοχής. Η ελάχιστα επεμβατική τεχνική MINET (minimally invasive non-endoscopic surgery), την οποία καθιέρωσε διεθνώς ο κ. Λινός, εξασφαλίζει άριστο αισθητικό αποτέλεσμα (αφού η τομή είναι σχεδόν αόρατη). Επιπλέον, περιορίζει στο ελάχιστο τον μετεγχειρητικό πόνο και κυρίως τις επιπλοκές, ειδικά όταν πραγματοποιείται από έμπειρους χειρουργούς.

Μύθος: Η θυρεοειδεκτομή προκαλεί μόνιμες διαταραχές του μεταβολισμού.

Η αλήθεια: Μετά την επέμβαση στον θυρεοειδή είτε για πιθανή κακοήθεια είτε για υπερθυρεοειδισμό, ο μεταβολισμός του ασθενή επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα. Αυτό επιτυγχάνεται με την χορήγηση θυροξίνης από το στόμα.

Επειδή ο χρόνος υποδιπλασιασμού της θυροξίνης είναι μεγάλος (2 εβδομάδες), δεν υπάρχει πρόβλημα εάν ο ασθενής ξεχάσει να πάρει το χάπι του μία ή περισσότερες ημέρες, έτσι ώστε η μετεγχειρητική πορεία του να είναι εύκολη. Η μέτρηση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) επιβεβαιώνει τα φυσιολογικά επίπεδα θυροξίνης στο αίμα και τον φυσιολογικό μεταβολισμό.

«Η θυρεοειδεκτομή είναι μια λεπτή επέμβαση που απαιτεί έμπειρο, ειδικά εκπαιδευμένο χειρουργό ώστε οι πιθανότητες για επιπλοκές να παραμένουν ελάχιστες. Μετά την επιτυχή θυρεοειδεκτομή, ο μεταβολισμός παραμένει φυσιολογικός με την εύκολη θεραπεία υποκαταστάσεως», καταλήγει ο καθηγητής Λινός, ο οποίος έχει διατελέσει πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργών των Ενδοκρινών Αδένων.