Τι περιλαμβάνει το νέο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση – Οι βασικοί άξονες

Το νέο σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρουσιάστηκε από τον υπουργό  Θεόδωρο Σκυλακάκη, κατά το πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο. «Καταλύτη» για την ανακύκλωση χαρακτηρίζει το νέο νομοσχέδιο  ο Μανώλης Γραφάκος, Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με άρθρο του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Αναλυτικά το άρθρο:

Με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση επιχειρούμε μια μεγάλη μεταρρύθμιση στον χώρο, καθιστώντας πιο σύγχρονο το θεσμικό πλαίσιο, ώστε να επιταχύνουμε τα όσα σημαντικά επιτεύχθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια στον τομέα των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων.

Στόχος μας είναι η Ελλάδα να ξεφύγει από τη «μαύρη λίστα» των ευρωπαϊκών κρατών σε ό,τι αφορά τα ποσοστά ανακύκλωσης. Εφαρμόζοντας τον κανόνα του «πληρώνω όσο ρυπαίνω», ο οποίος είναι δίκαιος και δεν έχει διόλου τιμωρητικό χαρακτήρα, συμβάλλουμε στο να περάσει η πατρίδα μας στην κυκλική οικονομία, για την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Στο σημερινό περιβάλλον της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού και της κλιματικής κρίσης θα ήταν πραγματικά απερίσκεπτο να συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε υλικά που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ως απόβλητα. Αντιθέτως, πρέπει να διευρύνουμε τη λίστα με τα υλικά που, αντί να καταλήγουν στα σκουπίδια μας, θα επαναχρησιμοποιούνται, ή θα αξιοποιούνται ενεργειακά, παράγοντας βιοαέριο και καλύπτοντας ενεργειακές ανάγκες μας, χωρίς μάλιστα να επιβαρύνουν το κλίμα μας. Την ίδια στιγμή έχουμε υποχρέωση να καταστήσουμε την ανακύκλωση καθημερινότητα για τα νοικοκυριά μας, αίροντας όποια εμπόδια -ή ακόμη και δικαιολογίες- προβάλλονται για τον σωστό διαχωρισμό των αποβλήτων μας, αλλά και παρέχοντας στους Δήμους και τα νοικοκυριά το σχετικό εξοπλισμό.

Ο στόχος είναι ένας: Η Ελλάδα να πετύχει ποσοστό ταφής κάτω από το 10% και σημαντική αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης μέχρι το 2030. Αυτόν ακριβώς τον στόχο έρχεται να υπηρετήσουν τα μέτρα του νομοσχεδίου για την ανακύκλωση, που μεταξύ άλλων προβλέπουν:

Εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας για πλαστικές και μεταλλικές φιάλες, που θα λειτουργεί στο τέλος του 2025, με ένα ενιαίο πανελλαδικό σύστημα. Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπονται περίπου 15.000 σημεία επιστροφής για διευκόλυνση του καταναλωτή.

Παροχή υπηρεσίας χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς Δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων και παροχή εξοπλισμού χωριστής συλλογής στους υπόλοιπους.

Ρύθμιση ζητημάτων στην εναλλακτική διαχείριση, με στόχο να κατατεθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς νέο επιχειρησιακό σχέδιο, με τριπλάσιους πόρους για την ανακύκλωση, που θα περιλαμβάνει και τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών.

Δημιουργία συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης για τα βιοαπόβλητα, με πόρους των υπόχρεων παραγωγών, με στόχο να αναλάβει τη συλλογή από τους μεγάλους παραγωγούς και τα HORECA.

Δυνατότητα άμεσης παρέμβασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την πρόληψη ή αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων, για την αποτροπή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και προστασίας της δημόσιας υγείας, καθώς και σε περιπτώσεις προστίμων από την Ε.Ε.

Όλα τα παραπάνω έρχονται να «κουμπώσουν» με σειρά δράσεων που ήδη υλοποιεί το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας από το 2019 και αφορούν όλη την πυραμίδα διαχείρισης των αποβλήτων. Θα μπορούσαμε ενδεικτικά να αναφέρουμε:

Τη δράση ευαισθητοποίησης «Πρωταθλητές ανακύκλωσης» των μαθητών στα δημοτικά σχολεία που για δύο χρόνια υλοποιούμε σε δημοτικά σχολεία όλης της χώρας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδεία.

Την πρόληψη αποβλήτων, με βασικό στόχο την εφαρμογή του προαναφερόμενου κανόνα «πληρώνω όσο πετάω», δίνοντας κίνητρα στους πολίτες να διαχωρίζουν τα απόβλητά τους στην πηγή.

Τη δημιουργία κέντρων επαναχρησιμοποίησης υλικών σε όλη τη χώρα, που περιορίζουν ακόμη περισσότερο την ταφή.

Τη δημιουργία νέων συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας με στόχο τη μεγαλύτερη ανακύκλωση για νέα ρεύματα, όπως έπιπλα, στρώματα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, απόβλητα στην πρωτογενή παραγωγή κ.λπ.

Την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων, με τη σχετική μελέτη να έχει ολοκληρωθεί για το σύνολο της χώρας και τη θεσμική προετοιμασία για την εφαρμογή της να ξεκινά από το 2025.

Το νέο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση έρχεται να λειτουργήσει ως καταλύτης, επιταχύνοντας τις διαδικασίες προσαρμογής της χώρας μας στο νέο σύστημα αντίληψης – διαχείρισης – αξιοποίησης των αποβλήτων που αποτελεί πλέον παγκόσμιο ζητούμενο. Μιλάμε για ριζική αναπροσαρμογή των δεδομένων που ξέραμε μέχρι σήμερα, θα τολμούσα να την αποκαλέσω «μεταρρύθμιση», ώστε η χώρα μας να πρωταγωνιστήσει στο πέρασμά της σε μια κυκλική οικονομία, για καλύτερη ποιότητα ζωής των πολιτών και προστασία του περιβάλλοντος.

Είναι αυτό για το οποίο εργαζόμαστε μεθοδικά στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας από το 2019 και αυτό το οποίο δρομολογούμε σε μια νέα βάση με το νομοσχέδιο που σύντομα θα γίνει νόμος του κράτους μας.

Τι λέει ο Πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης

Με αφορμή το νέο σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση μίλησε στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και ο Φίλιππος Κυρκίτσος, Πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρίας Ανακύκλωσης.

«Είναι ένα νομοσχέδιο το οποίο περιμέναμε εδώ και πολλούς μήνες ακριβώς για να βελτιώσει μια κατάσταση στην ανακύκλωση, η οποία δεν ήταν τόσο καλή» δήλωσε αρχικά στον Χρήστο Μιχαηλίδη και συμπλήρωσε «Υπάρχει μια στασιμότητα τα τελευταία χρόνια, ενώ προχωρήσαμε σε μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων ή σε άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις εναρμονίσεις με οδηγίες, στα θέματα της ανακύκλωσης έχουμε μείνει πίσω παρά το ότι είχαμε νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό το νομοθετικό πλαίσιο τώρα διευκρινίζει κάποια θέματα σε σχέση με την εγγυοδοσία. Είναι η νέα πολιτική για τις πλαστικές φιάλες και για τα αλουμινένια κουτάκια τα οποία θα μπει τέλος εγγυοδοσίας, το οποίο θα επιστρέφεται στους δημότες. Θα είναι 10 με 15 λεπτά, θα δούμε ακριβώς και ανάλογα τη συσκευασία και όταν επιστρέψει τη συσκευασία θα παίρνεις αυτά τα 10-15 λεπτά πίσω. Αυτό είναι μια μεγάλη τομή διότι αλλάζει και τα θέματα της ανακύκλωσης. Το πλαστικό νερό και το αλουμίνιο φεύγει και τα αναψυκτικά φεύγουν από την ανακύκλωση και πάνε στην εγγυοδοσία. Άρα, θέλουμε μια αναδιάρθρωση και των συστημάτων του μπλε κάδου που υπάρχει γιατί φεύγουν κάποια βασικά υλικά. Επίσης, μια άλλη τομή είναι ότι τριπλασιάζεται η εισφορά των εταιρειών για την ανακύκλωση πράγμα που σημαίνει ότι θα υπάρχουν οι πόροι για να πληρώσει το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης και το κόστος συλλογής μεταφοράς συνολικά στους δήμους, άρα θα ελαφρυνθούν οι δήμοι από αυτό το βάρος. Και βέβαια μπαίνουν και άλλα θέματα όπως είναι το θέμα των βιο-αποβλήτων, και το κατά πόσο θα δημιουργηθεί κάποιο και εκεί σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ώστε να καλυφθεί ένα πολύ μεγάλο κενό αδυναμίας των Δήμων για τη συλλογή του κάθε κάδου».

Όσο για το ποια είναι τα δύο απόβλητα, όπως και διευκρίνισε εν συνεχεία «Είναι τα απόβλητα κουζίνας και τα απόβλητα τροφίμων, τα οποία είναι προβληματικά, μυρίζουν και πρέπει να τα μαζεύουμε δύο φορές τη βδομάδα μιας και η χωριστή συλλογή δημιουργούσε ένα σαφώς μεγαλύτερο κόστος για τους δήμους, το οποίο οι ίδιοι δεν μπορούσαν να καλύψουν λόγω των γνωστών αδυναμιών. Άρα, θα δούμε και αυτό το θέμα, που σημαίνει ότι προχωράμε. Πρέπει να δούμε βέβαια και άλλα θέματα, τα χρόνια προβλήματα της ανακύκλωσης. Γίνεται μια προσπάθεια να γίνει μια ρύθμιση. Θα δούμε πως θα πάει, γιατί η στασιμότητα είναι πολύ σημαντική. Θα σας πω ένα νούμερο μόνο. Η ανακύκλωση σήμερα που γίνεται από τους δημότες, από τους πολίτες και από τις επιχειρήσεις είναι περίπου το 7 έως 8%. Υπάρχει ένα άλλο 7 έως 8% που γίνεται μέσα από τους ρακοσυλλέκτες, μέσα από τις επιχειρήσεις που συλλέγουν οι ίδιες-είναι υποχρεωμένες-και φτάνουμε στο 15, 16, 17%. Και υπάρχει και ένα άλλο ποσοστό ανάκτησης της ανακύκλωσης που γίνεται μέσα από τις μονάδες. Και έτσι φτάνουμε στο 22-23 περίπου % εκτροπή συνολικά από την ταφή στην Ελλάδα. Το υπόλοιπο 76-77% θάβεται».

Ενώ έπειτα δεν παρέλειψε να επισημάνει το εξής «Ο μπλε κάδος είναι το εθνικό σύστημα για την ανακύκλωση συσκευασιών μαζί με άλλο ένα συμπληρωματικό, πολύ μικρό, την ανταποδοτική, που είναι τα σπιτάκια. Τα συστήματα αυτά έχουν υποχρέωση να μαζεύουν τις συσκευασίες, όχι το έντυπο χαρτί. Κατ’ εξαίρεση όμως, το έχουν δεχθεί δηλαδή οι εφημερίδες, περιοδικά, δηλαδή το έντυπο χαρτί να μπαίνει μέσα. Άρα, λοιπόν, τα υλικά αυτά, εφόσον υπάρχει ένας κάδος στα σπίτια μας, ο μπλε κάδος και μπαίνουν όλα τα υλικά, εν συνεχεία μεταφέρονται σε Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, εκεί γίνεται διαχωρισμός και μετά πηγαίνουν για ανακύκλωση. Το χαρτί χωρίζεται και σε ποιότητες, το πλαστικό όπως ξέρουμε είναι 7 πολυμερή, άρα πρέπει να διαχωριστούν για να πάνε μετά για ανακύκλωση γιατί πάνε σε διαφορετικούς αποδέκτες. Τα μέταλλα επίσης και άλλου είδους υλικά αν υπάρχουν και τα υπολείμματα πηγαίνουν αν είναι σκουπίδια, γιατί πολλές φορές στον μπλε κάδο πέφτει και σκουπίδι, οπότε μετά αυτά διαχωρίζονται και πάνε πίσω στη χωματερή. Γίνεται αυτό σε πολύ μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις όπου δήμοι μαζεύουν ταυτόχρονα μπλε και πράσινο κάδο και τα σκουπίδια, οπότε εκεί πάμε στη χωματερή. Και εδώ πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα και ως δημότες αυτό να το επισημαίνουμε στους Δήμους και τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, να ελέγχουν και ο ΕΟΑΝ, το Υπουργείο, δηλαδή να ελέγχει τι γίνεται στους δήμους για να μην έχουμε αυτά τα κακά παραδείγματα».