Τι συμβαίνει πραγματικά όταν φωνάζουμε στα παιδιά μας;
Η πίστη στην πειθαρχία – ή απλώς η απελπισία που αισθάνονται όταν το παιδί παραφέρεται στο τέλος μιας δύσκολης μέρας – ωθεί πολλούς γονείς σε μια πατροπαράδοτη μέθοδο αντιμετώπισης των μικρών «ταραξιών»: Τις φωνές. Πρόκειται για μια στρατηγική που μοιάζει αλάνθαστη. Αυτή η έντονη αντίδρασή μας, αναγκάζει το παιδί να σταματήσει αμέσως αυτό που κάνει και να μας χαρίσει την αμέριστη προσοχή του. Και στο κάτω – κάτω, σε αντίθεση με το ξύλο, είναι εντελώς άκακη. Ή τουλάχιστον, έτσι μας φαίνεται. Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.
Πώς επηρεάζονται τα παιδιά μας όταν τους φωνάζουμε
Μαθαίνουν να μας φοβούνται
Είμαστε η μόνη νησίδα ασφάλειας και σιγουριάς που έχουν τα παιδιά μας μέσα σε έναν κόσμο που τους είναι εντελώς άγνωστος. Όταν τους φωνάζουμε, ξαφνικά φαινόμαστε κι εμείς απειλητικοί. Εκτός από τον τόνο της φωνής μας, είναι και οι παραμορφωμένες εκφράσεις που συνοδεύουν την άνοδο των ντεσιμπέλ που τους προκαλούν φόβο.
Δεν μας ακούνε πραγματικά
Είχατε ποτέ έναν εργοδότη ή προϊστάμενο που αντιμετώπιζε τα προβλήματα που προέκυπταν με φωνές; Πόση σημασία δίνατε στο περιεχόμενο των λόγων του; Τα παιδιά μπορεί να μας κοιτάζουν προσηλωμένα, όμως στην πραγματικότητα αποκόπτονται όσο μπορούν από αυτό που συμβαίνει. Έτσι, αντί να ακούνε τις νουθεσίες μας, απλώς κάνουν υπομονή μέχρι να ηρεμήσουμε.
Τους προκαλεί την αντίδραση Μάχης – Φυγής
Για να είμαστε πιο ακριβείς, αυτή η ενστικτώδης αντίδραση στην αίσθηση κινδύνου, στην πραγματικότητα έχει τρία παρακλάδια: Τη μάχη, την φυγή και το «πάγωμα». Αυτό σημαίνει ότι όταν τους φωνάζουμε, τα μικρά μας είτε αντιδρούν επίσης με φωνές, είτε τρέχουν μακριά μας, είτε μένουν να μας κοιτούν με ένα βλέμμα που μοιάζει απορημένο. Παράλληλα, ο εγκέφαλός τους πλημμυρίζει από χημικές ουσίες, οι οποίες δεν ευνοούν την σωστή ανάπτυξή του.
Δεν μαθαίνουν να πειθαρχούν μακροπρόθεσμα
Δεν φταίει μόνο το ότι δεν δίνουν σημασία στα λεγόμενά μας. Παράλληλα, χάνουν και την εμπιστοσύνη τους σε εμάς. Χωρίς αυτή, είναι πολύ πιο δύσκολο να τα πείσουμε να ακολουθούν τις συμβουλές μας σε βάθος χρόνου. Και, φυσικά, αυτός δεν είναι ο μόνος τρόπος που πλήττεται η σχέση τους μαζί μας.
Μαθαίνουν να κάνουν το ίδιο
Ίσως τώρα σας ακούει χωρίς να αντιδρά, όμως αυτό δεν θα κρατήσει για πάντα. Η συμπεριφορά σας του δείχνει ότι οι διαφωνίες και οι συγκρούσεις δεν μπορούν να επιλυθούν χωρίς ένταση. Αργά ή γρήγορα θα χρησιμοποιεί και εκείνο την ίδια μέθοδο διαχείρισης κρίσεων, τόσο με τους φίλους του όσο και με εσάς τους ίδιους.
Οι φωνές δεν είναι πάντα λάθος
Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, έχετε στη διάθεσή σας καλύτερους τρόπους να αντιμετωπίσετε τα προβλήματα που προκύπτουν. Το χιούμορ και οι αντιπερισπασμοί είναι ίσως οι καλύτεροι από αυτούς. Ωστόσο, κάποιες φορές οι φωνές είναι αναπόφευκτες και εξαιρετικά χρήσιμες. Για παράδειγμα, όταν το μικρό σας ετοιμάζεται να θέσει τον εαυτό του σε κίνδυνο ή όταν έχει εμπλακεί σε έναν έντονο σωματικό καβγά, η φωνή σας μπορεί να γίνει η «σειρήνα» που θα του τραβήξει την προσοχή και θα το κάνει να σταματήσει. Ωστόσο, μόλις ο κίνδυνος υποχωρήσει, θα πρέπει να προσπαθήσετε να ανακτήσετε την ψυχραιμία σας και να του εξηγήσετε τι έκανε λάθος, χρησιμοποιώντας έναν ήρεμο τόνο.
Και αν του έχω ήδη φωνάξει;
Όλοι έχουμε φωνάξει στα παιδιά μας – οι περισσότεροι όχι μόνο μία φορά. Όπως και όλα τα υπόλοιπα λάθη μας, είναι ανθρώπινο και αναμενόμενο να συμβεί. Δεν πρόκειται ο χαρακτήρας του ή η σχέση μας να καταστραφεί από την πρώτη ή την πέμπτη φορά που υψώσαμε τη φωνή μας. Το πρόβλημα ξεκινά όταν η συγκεκριμένη συμπεριφορά παγιώνεται και μετατρέπεται σε εύκολη λύση.