Το αποτύπωμα του κορονοϊού στην καθημερινότητα της εργασίας και τα αχαρτογράφητα νερά

Εκτός από την Κίνα όπου τα κρούσματα στις 4 Μαρτίου 2020 (σ.σ. τα στοιχεία για την εξάπλωση του ιού είναι δυναμικά και αλλάζουν ώρα με την ώρα) ξεπέρασαν τα 80.000 και οι θάνατοι τους 2.900, οι χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο είναι η Νότια Κορέα (πάνω από 5.600 κρούσματα και 28 θάνατοι), το Ιράν (2.900 κρούσματα και 92 θάνατοι) και η Ιταλία (2.500 κρούσματα και 79 θάνατοι).

Το πέπλο φόβου και αγωνίας για το άγνωστο που περιβάλλει τον ιό SARS-CoV-2 έχει καλύψει το σύνολο της υφηλίου με τον κόσμο να προσπαθεί να ανταπεξέλθει στις νέες συνθήκες.

«Οι επιδημικές νόσοι είναι πηγή εγγενούς φόβου, διότι ο εχθρός είναι αόρατος με γυμνό μάτι», εξηγεί ο Αυστραλός λοιμωξιολόγος Ανταμ Κάμραντ-Σκοτ.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε μία σπάνια παραδοχή ανέφερε την Τρίτη 3 Μαρτίου ότι η λοίμωξη Covid-19 που προκαλεί ο SARS-CoV-2 «έβαλε την διεθνή κοινότητα σε αχαρτογράφητα νερά». Και αυτό γιατί ο αριθμός των νέων κρουσμάτων στην Κίνα, εκείνη την ημέρα, μειώθηκε δραματικά, αλλά αυξήθηκε στο εξωτερικό με τις ΗΠΑ να καταγράφουν έξι νεκρούς. «Ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει παθογόνο οργανισμό που προσβάλλει το αναπνευστικό και είναι ικανός να μεταδοθεί εντός της κοινότητας, αλλά που μπορεί και να περιοριστεί με τα κατάλληλα μέτρα», τόνισε ο ο επικεφαλής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγεσούς.

Αν σκεφτούμε λοιπόν ότι βαδίζουμε σχεδόν στα τυφλά όσον αφορά την αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου από ιατρικής άποψης, οι επιπτώσεις που έχει σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας μπορεί να αποδειχθούν «game changer» σε πολλούς τομείς. Με εκείνον της εργασίας να νιώθει ήδη την καυτή ανάσα του ιού πάνω της.

Το πρώτο πλήγμα: Μετακινήσεις, ταξίδια και τουρισμός

Από τις πρώτες ώρες που οι ειδήσεις για την ταχύτατη εξάπλωση του ιού έφταναν στις οθόνες των τηλεοράσεων, των υπολογιστών και των κινητών μας η πρώτη σκέψη που γινόταν ήταν τα ταξίδια. Από και προς τις πληττόμενες περιοχές.

Πολύ γρήγορα ταξιδιωτικές εταιρείες ακύρωναν τις πτήσεις προς το επίκεντρο του κορονοϊού, την κινεζική πόλη Ουχάν. Όσο η εξάπλωση δεν γνώριζε σύνορα οι μετακινήσεις μεταξύ, και από και προς περιοχές που αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα, γίνονται με πολλούς περιορισμούς.

Οι περιορισμοί στα ταξίδια, έφεραν κατακρημνισμό των εσόδων πολλών αεροπορικών εταιρειών. Αυτό το πλήγμα εν μέρει μετακυλίστηκε στους εργαζόμενους καθώς οι επιχειρήσεις προσπαθούν να βρουν τρόπους να παλατζάρουν τα κόστη.

Επί παραδείγματι να αναφέρουμε ότι η EasyJet ανακοίνωσε σήμερα πάγωμα των προσλήψεων, των μισθών και των προαγωγών, μείωση των λειτουργικών δαπανών, ενώ θα προωθήσει «άδειες άνευ αποδοχών» για το προσωπικό της. Πάγωμα των προσλήψεων ανακοίνωσε και η Lufthansa, ενώ θα εφαρμόσει και εκείνη το μέτρο της άδειας άνευ αποδοχών για το προσωπικό της. Πολλές ακόμα αεροπορικές σε όλο τον κόσμο ανακοίνωσαν μέτρα αντιμετώπισης των συνεπειών του κορονοϊού χωρίς όμως να προβούν σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες. Ενδεχομένως και υπό τον φόβο γενικευμένων αντιδράσεων. H Emirates από την πλευρά της, σύμφωνα με το Reuters, ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στην επιβολή άδειας άνευ αποδοχών στους εργαζόμενούς τους για τον επόμενο μήνα.

H εργασία από το σπίτι και το επερχόμενο status quo

Η κατάσταση στην Ελλάδα όσον αφορά τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι σε καλό επίπεδο μιας και μέχρι τις 4 Μαρτίου τα περιστατικά ήταν 9. Σε γενικές γραμμές ο πληθυσμός αντέδρασε ικανοποιητικά στον βομβαρδισμό ανησυχητικών μηνυμάτων από κάθε γωνιά του πλανήτη. Με μικρή εξαίρεση τον αρχικό παροξυσμό με τις ιατρικές μάσκες η κατάσταση είναι (σ.σ. μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές) ελεγχόμενη.

Νύξεις από τις επιχειρήσεις προς τους εργαζόμενούς τους για ευελιξία όσον αφορά τον χώρο δουλειάς τους και αν μπορεί να μεταφερθεί στο σπίτι τους, είναι ακόμα σε πρωτόλειο στάδιο.

Δεν μπορούμε να πούμε ότι το ίδιο ισχύει και για τις χώρες του εξωτερικού ωστόσο. Ήδη παγκόσμιοι κολοσσοί όπως η Google και το Twitter να ζητούν από τους εργαζόμενους τους στις πληττόμενες περιοχές να δουλέψουν από το σπίτι. Tα μέτρα κατά της εξάπλωσης οδηγούν σε λύσεις καραντίνας ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει κρούσμα.

Κίνα, Νότια Κορέα και Ιαπωνία ήταν οι πρώτες χώρες που πέρασαν σε «επιθετικά» μέτρα περιορισμού του ιού, εφαρμόζοντας υποχρεωτικές απαγορεύσεις μετακινήσεων για οποιοδήποτε λόγο. Ως εκ τούτου και για να μετακινηθεί το εργατικό δυναμικό από και προς την εργασία τους.

Η Ιταλία ακολούθησε με τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία να βρίσκονται στο μεταίχμιο πολύ σοβαρών αλλαγών στην εργασιακή καθημερινότητα. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε τα μέτρα του Ηνωμένου Βασιλείου. Μεταξύ αυτών ενδέχεται να είναι και η απαγόρευση ανθρώπινης επαφής για 12 εβδομάδες. Αυτό σημαίνει ότι η εργασία από το σπίτι θα βρίσκεται και αυτή στην σφαίρα της αναγκαστικότητας.

Τα μέτρα προφύλαξης, η αυτοαπασχόληση και η συζήτηση που ανοίγει σε παγκόσμιο επίπεδο

Οι κατά τόπους υγειονομικές αρχές καθημερινά ανακοινώνουν τα μέτρα ατομικής υγιεινής που αφορούν το συνεχές και επιμελές πλύσιμο των χεριών αλλά και την απολύμανση των επιφανειών που μοιραζόμαστε με τους συναδέλφους μας. Οι οδηγίες για τους χώρους εργασίας κάνουν λόγο για υποχρεωτική απόσταση μεταξύ των υπαλλήλων τουλάχιστον 1 με 1,5 μέτρου.

Τι γίνεται όμως με τους αυτοαπασχολούμενους και τους εργαζόμενους σε τομείς των μεταφορών και της παροχής υπηρεσιών; Στην Κίνα οι εταιρείες κούριερ και τα ντελίβερι είδαν ραγδαία αύξηση στον τζίρο τους καθώς οι άνθρωποι βρίσκονταν σε καραντίνα άρα οποιαδήποτε ανάγκη έπρεπε να έρθει με μεταφορική. Οι ντελιβεράδες και οι κούριερ στην Κίνα είναι οι πρώτοι που ρίχτηκαν στη μάχη της συνέχειας της καθημερινής ζωής με δυστυχώς μειωμένα μέτρα αυτοπροστασίας.

Κίνα, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Ινδία, Πακιστάν καθώς και Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και ΗΠΑ στηρίζουν εν πολλοίς τις οικονομίες τους στους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Τι γίνεται όμως με αυτούς σε περίπτωση καραντίνας ή υποχρεωτικής άδειας; Χιλιάδες απαντούν ότι δεν μπορούν να θέσουν τον εαυτό τους σε απομόνωση. Η τσέπη τους δεν μπορεί να το σηκώσει.

Στη Βρετανία οι αντιδράσεις έχουν ήδη να φουντώνουν καθώς η αναγκαστική καραντίνα και οι άδειες άνευ αποδοχών αφήνουν μεγάλη μερίδα εργαζομένων έκθετους και πρακτικά χωρίς μεροκάματο και ασφαλιστική κάλυψη. Στο πικ της επιδημίας στο Νησί υπάρχουν προβλέψεις ότι ένας στους πέντε εργαζόμενους θα λείπει από τη δουλειά του με αναρρωτική άδεια. Μεγάλο σημείο τριβής είναι και η πληρωμή της αναρρωτικής άδειας με τη Βρετανία να πληρώνει μόλις το 20% του ημερομισθίου. Σύμφωνα με μελέτες πάνω από 2 εκατομμύρια ασφαλισμένων στη Βρετανία δεν βγάζει αρκετά ώστε να καλύπτει τις ασφαλιστικές του εισφορές.

Στην Αμερική οι εταιρείες προωθούν όλο και περισσότερο την εργασία από το σπίτι, ή την υποχρεωτική καραντίνα σε περίπτωση που μέλος του νοικοκυριού νοσήσει. Η συζήτηση για την απομόνωση των εργαζομένων και την αποστείρωση των εργασιακών χώρων έχει ανοίξει για τα καλά. Οι κακοπληρωμένες δουλειές σημαίνει και κακές παροχές υγείας. Άρα μεγαλύτερες πιθανότητες να νοσήσει κάποιος και να μην μπορεί να το αντιμετωπίσει. Πάνω από 78 εκατ. εργάτες στις ΗΠΑ πληρώνονται με την ώρα. Αυτό το εργατικό δυναμικό εάν δεν δουλέψει δεν πληρώνεται. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Στην, πρωταθλήτρια εντός Ευρώπης στην αυτοαπασχόληση Ελλάδα, δεν έχει ξεκινήσει ακόμα μια τέτοια συζήτηση. Συνθήκη που ενδεχομένως να αλλάξει πολύ σύντομα.

Τέλος πρόσφατη έρευνα της Deloitte ανέδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων (ποσοστό 90% των ερωτηθέντων) θα ήθελε ευέλικτες μορφές εργασίας. Από αυτό το 90% ωστόσο το 60% φοβάται ότι η αποξένωση από τον χώρο δουλειάς του μπορεί να έχει επίπτωση στο εργασιακό του μέλλον

Χρήσιμες πληροφορίες για το τι ισχύει σε περίπτωση που επιβληθεί εργασιακή καραντίνα στην Ελλάδα

Η εργατολόγος Κέλλυ Σταυρουλάκη μίλησε στο newsbeast.gr και στην Σταυρούλα Πεταλιού για το τι ακριβώς προβλέπει η εργατική νομοθεσία και τι συμβαίνει σε περίπτωση προληπτικής καραντίνας ή ακόμη κι αν οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να μεταβούν στον χώρο εργασίας τους λόγω κοροναϊού (ολόκληρη τη συνέντευξη την διαβάζεται εδώ).

Ένα από τα βασικά ζητήματα που συζητιέται αρκετά έντονα σε εργασιακούς χώρους είναι εάν ο εργαζόμενος που θα τεθεί σε υποχρεωτική καραντίνα πληρώνεται ή οι ημέρες συμψηφίζονται με την κανονική άδειά του.

Η κα. Σταυρουλάκη ανέφερε ότι «Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος τεθεί σε προληπτική «καραντίνα» δικαιούται το σύνολο του μισθού του – ημερομισθίου του για τις ημέρες που δεν του επιτρέπεται να εργασθεί, εφόσον οι ημέρες αυτές λαμβάνονται υπόψιν σαν ημέρες ασθενείας.  Σε καμία περίπτωση οι ημέρες αυτές δεν συμψηφίζονται με τις ημέρες της κανονικής άδειας αναψυχής, εφόσον οι ημέρες αυτές, από το γράμμα του Νόμου, έχουν σκοπό την εξασφάλιση του αναγκαίου ελεύθερου χρόνου προκειμένου ο εργαζόμενος να ξεκουραστεί, σε αντίθεση με τις ημέρες ασθενείας όπου ο σκοπός της απουσίας είναι η ίαση του εργαζομένου».

Η εργασία από το σπίτι είναι και αυτό ένα ζήτημα που απασχολεί τα γραφεία μας. Τι γίνεται στην περίπτωση που η επιχείρηση κλείσει προληπτικά και αν ο εργαζόμενος που υποχρεωθεί να δουλέψει από τον χώρο του δεν έχει τα απαραίτητα μέσα;

Τότε, όπως αναφέρει η εργατολόγος, στην πρώτη περίπτωση ο εργαζόμενος δικαιούνται κανονικά το πλήρες συμφωνημένο ημερομίσθιο για τις ημέρες αυτές, διότι θεωρείται ότι η απόφαση περί μη λειτουργίας της επιχείρησης πάρθηκε για λόγους ανωτέρας βίας και γενικότερου δημοσίου συμφέροντος.

Στη δεύτερη περίπτωση, η επιχείρηση έχει την αποκλειστική ευθύνη  και υποχρέωση να παράσχει όλα τα απαιτούμενα μέσα, προκειμένου να μπορέσει ο εργαζόμενος να εργασθεί από τον προσωπικό του χώρο. Σε αντίθετη περίπτωση, η μη δυνατότητα παροχής της προσφερόμενης από τον εργαζόμενο εργασίας, θεωρείται ότι δεν υπόκειται στη δική του σφαίρα ευθύνης, και δικαιούται κανονικά την αμοιβή – μισθό του, ακόμα και αν η εργασία εν τέλει δεν εκτελέσθηκε.