Το «επτασφράγιστο» μυστικό της Άνδρου

«Η Άνδρος είναι ένα μέρος μυθικό και άγνωστο, αλλά αυτή η ομορφιά είναι επτασφράγιστα κρυμμένη και δίνεται μόνο σε αυτούς που θα περπατήσουν έστω και λίγο. Τα μονοπάτια είναι το κλειδί» λέει η κ. Όλγα Καραγιάννη μία εκ των ιδρυτών του Andros Routes που μίλησε στο Newsbeast για την ιδιαίτερη αυτή προσπάθεια ενώ αποκάλυψε και κάποιες από τις πιο όμορφες διαδρομές του Κυκλαδίτικου νησιού.

«Η ανακάλυψη την απίστευτης ομορφιάς της ξεχασμένης ενδότερης Άνδρου»

Τι ακριβώς είναι και πώς προέκυψε το Andros Routes; «Andros Routes – Άνδρου διαδρομές είναι το όνομα που δώσαμε το 2009 αρχικά σε μια ιδέα, που εξελίχθηκε σε ένα όραμα για την αναβίωση της χρήσης των μονοπατιών της Άνδρου. Ένα όραμα που είχαμε τη μεγάλη χαρά, όλοι όσοι το πιστέψαμε κι εργαστήκαμε γι αυτό, να ζήσουμε τη μετουσίωση του σε πράξη τη τελευταία δεκαετία.

Μιλώντας για τη προσωπική μου οπτική, το όραμα Andros Routes «γεννήθηκε» μέσα από την ανακάλυψη την απίστευτης ομορφιάς της ξεχασμένης ενδότερης Άνδρου. Το «σπίθισμα» της ιδέας το εντοπίζω στην πρώτη πεζοπορία που έκανα στο νησί, το 2004. Μια βόλτα με τα πόδια από το ορεινό χωριό των Κατακαλαίων στο επόμενο, τα Αποίκια, προκειμένου να κουνήσω λίγο το σώμα μου ύστερα από πολύωρο διάβασμα και γράψιμο για τη μεταπτυχιακή μου εργασία στο πεδίο του βιώσιμου τουρισμού.

Νομική «στέγη» της ιδέας αποτελεί ο μη κερδοσκοπικός φορέας «Ερευνητικό Κέντρο Άνδρου» που ιδρύθηκε το 2009 με έδρα την Άνδρο και καταστατικούς σκοπούς τη προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού. Συνιδρυτές δύο ακόμη ανήσυχοι άνθρωποι, ο Αλέξανδρος Μαβής, περιβαλλοντολόγος και ακτιβιστής και ο Γιώργος Σπέης, μηχανικός-ανθρωπολόγος-ερευνητής».

Η σημασία του εθελοντισμού και οι στόχοι του εγχειρήματος

Μια πρωτοβουλία βασισμένη στον εθελοντισμό. Ποιοι ακριβώς οι στόχοι της; Ποιες οι δράσεις της; «Ναι, ο εθελοντισμός ήταν και νομίζω είναι η μόνη λύση, γιατί όπως μου έλεγαν οι ιθύνοντες τα πρώτα χρόνια που «καταδίωκα» τις αρχές στη Νομαρχία και τον Δήμο, για να κάνουν κάτι να φροντιστούν τα εγκαταλελειμένα μονοπάτια …»δεν υπάρχουν χρήματα και δεν είναι προτεραιότητα».

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες με παράδοση στην πεζοπορία όπως η Γερμανία, η Αγγλία και η Γαλλία, η συντήρηση των διαδρομών γίνεται από εθελοντές. Η σημασία του είναι αναγνωρισμένη και θεσμοθετημένη, αλλά στην Ελλάδα απέχουμε πολύ ακόμη.

Οι στόχοι του εγχειρήματος μας πολλοί. Η ευαισθητοποίηση των κατοίκων του νησιού για την πολύτιμη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά «χαραγμένη» στο τοπίο της Άνδρου από την αρχαιότητα, η καταγραφή της τοπικής ιστορίας της Άνδρου που σβήνει κάτω από τη βλάστηση, η επανάχρηση ενός παλαιού κοινωνικού πόρου, των πατροπαράδοτων πεζοπορικών οδών, με σύγχρονο τρόπο ωφελώντας την οικονομία του νησιού, τονώνοντας τη ζωή στα χωριά της Άνδρου που κατοικούνται ακόμη. Ιδιαίτερη στόχευση σε αυτό το πιο ώριμο πλέον στάδιο που βρισκόμαστε, η ενίσχυση των ανθρώπων που κατοικούν και παράγουν στα χωριά της Άνδρου».

Οι δράσεις επιγραμματικά

• η αξιοποίηση κάθε διαθέσιμου πόρου για την αέναη συντήρηση ενός δικτύου 180km πεζοπορικών διαδρομών κυρίως μέσω της λειτουργίας 20μελούς εθελοντικής ομάδας, σε συνδυασμό με χορηγούμενα και αμειβόμενα εργατικά χέρια
• η δημιουργία εσόδων για τα μονοπάτια μέσα από τη πώληση βιβλίου και χάρτη για την πεζοπορία κ.α. προωθητικών προϊόντων, συνδρομές, χορηγίες, δωρεές ιδιωτών και επιχειρήσεων
• η τουριστική προβολή της Άνδρου μέσα από την ιστοσελίδα μας που λειτουργεί σε 5 γλώσσες και διαθέτει αναλυτικές πληροφορίες για την πεζοπορία και τα μονοπάτια, τη συμμετοχή σε εκθέσεις, δημοσιεύματα και άλλες προωθητικές δράσεις
• η συνεργασία και υποστήριξη ταξιδιωτικών οργανισμών Ελλάδας και εξωτερικού προκειμένου για το σχεδιασμό πακέτων και ταξιδιωτικών προτάσεων για πεζοπορία στην Άνδρο
• η συστηματική διοργάνωση ανοικτών δράσεων πεζοποριών φροντίδας στα μονοπάτια της Άνδρου

«Η ασύλληπτη ποικιλία» των μονοπατιών του νησιού

Τι το ιδιαίτερο έχουν τα μονοπάτια της Άνδρου; Αν τα ακολουθήσουμε τι ακριβώς θα γνωρίσουμε, τι θα βιώσουμε; «Ομορφιά και ποικιλία ασύλληπτη. Τόσο απρόσμενα πλούσια βλάστηση και τρεχούμενα νερά που ξεχνάς πως βρίσκεσαι σε Κυκλαδονήσι. Δάση, ποτάμια που ρέουν όλο το χρόνο, πηγές, καταρράκτες και ρεματιές, έντονο ανάγλυφο, μικροί και μεγάλοι ορεινοί όγκοι που κρύβουν στις εκατοντάδες μικροκοιλάδες του νησιού απίστευτα μυστικά και ιστορίες. Παντού ξηρολιθές κι αναβαθμίδες, χιλιάδες πέτρινα οικήματα διάσπαρτα στην εύφορη γη, τοξωτά γεφύρια, νερόμυλοι, πυργόσπιτα, πηγές, αγροτικά συγκροτήματα με λιοτρίβια, πατητήρια, αλώνια, αγγειοπλαστεία, νεροκάναλα που τρέχουν από τα βουνά στις πεδιάδες και τροφοδοτούν εκατοντάδες πέτρινες δεξαμενές νερού. Η Άνδρος είναι ένα μέρος μυθικό και άγνωστο, αλλά αυτή η ομορφιά είναι επτασφράγιστα κρυμμένη και δίνεται μόνο σε αυτούς που θα περπατήσουν έστω και λίγο. Τα μονοπάτια είναι το κλειδί».

Εθελοντές από το εξωτερικό έρχονται για να βοηθήσουν στο έργο της ανάδειξης των μονοπατιών

«Οι άνθρωποι αυτοί που τα τελευταία χρόνια έρχονται κυρίως από την Ολλανδία, συνδυάζουν με τον τρόπο αυτό διακοπές και δημιουργική κοινοτική εργασία και γνωρίζουν τον τόπο από μέσα. Το γεγονός αυτό είναι όχι απλώς εντυπωσιακό αλλά αξιοθαύμαστο και συγκινητικό! Νομίζω οι αξίες που τους κινητοποιούν είναι το αδιατάρακτο φυσικό τοπίο της Άνδρου, η αυθεντική φιλοξενία, οι γεύσεις και η ζεστασιά των ντόπιων, η δυνατότητα να ξεφύγουν από τα αστικά αποστειρωμένα περιβάλλοντα που συνήθως ζουν και να δουλέψουν με τα χέρια τους πιάνοντας πέτρες και χώμα, αποκαλύπτοντας σκαλιά και άλλες ανθρώπινες κατασκευές σε τόπους που κατοικούνται αδιάλειπτα από την αρχαιότητα. Πολλοί από αυτούς θέλουν και κάτι ακόμη…να βοηθήσουν την Ελλάδα της κρίσης και τους Έλληνες που προσπαθούν να κάνουν κάτι για τον τόπο τους.

Θα έλεγα ωστόσο πως με συγκινεί περισσότερο η διαρκής παρουσία των δικών μας «ντόπιων» εθελοντών και βάζω τα εισαγωγικά γιατί κάποιοι από αυτούς είναι Ανδριώτες, αλλά αρκετοί δεν έχουν καταγωγή από την Άνδρο και μάλιστα πολλοί είναι αλλοδαποί, κυρίως από τη βόρεια Ευρώπη. Οι περισσότεροι κατοικούν μόνιμα στο νησί, άλλοι διαθέτουν ή νοικιάζουν εξοχικά σπίτια. Ολοχρονίς διαθέτουν χρόνο και ενέργεια να κρατούν καθαρά τα μονοπάτια, με φροντισμένη σήμανση ώστε οι περιπατητές να τα απολαμβάνουν με ηρεμία και ασφάλεια και οι επιχειρήσεις του νησιού να ευημερούν.

Πρόσφατα, ίσως η πιο συγκινητική κουβέντα που έχω ακούσει, βγήκε από τα χείλη ενός από τους εργάτες που απασχολούμε κάποιους μήνες το χρόνο στους καθαρισμούς μονοπατιών, ο Ουασίμ από το Πακιστάν λοιπόν που μου είπε : “Θέλω κι εγώ να σας βοηθήσω, να αναλάβω να καθαρίζω εθελοντικά μια διαδρομή…”».

Σας στηρίζει η ελληνική πολιτεία;

«Όλα αυτά τα 10 χρόνια δεν λάβαμε καμία κρατική βοήθεια. Μόλις πέρσι τον Οκτώβριο είχαμε τη στήριξη του Υπουργείου Περιβάλλοντος στη συνδιοργάνωση της 2ης Πανελλήνιας Συνάντησης Μονοπατιών που αποτέλεσε παράλληλη δράση του πρώτου Φεστιβάλ Πεζοπορίας – Andros on Foot Festival- καθώς και στήριξη από τη Περιφέρεια και τον Δήμο Άνδρου για το event του Φεστιβάλ. Μολονότι προσπαθήσαμε πολύ να έχουμε τη στήριξη τους στο διαρκές έργο της συντήρησης των πεζοπορικών διαδρομών που σήμερα αγγίζουν τα 180km, φαίνεται πως οι αρχές αντιλαμβάνονται ή διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη ευχέρεια να στηρίζουν events παρά δουλειά υποδομής.

Σε κάθε περίπτωση νομίζω τα αποτελέσματα των τελευταίων ετών, το ότι καταφέραμε να λάβουμε την Ευρωπαϊκή πιστοποίηση Leading Quality Trails-Best of Europe για τη πεζοπορική διαδρομή 100km Andros Route που διασχίζει την Άνδρο από βορρά σε νότο το 2015 για πρώτη φορά και την ανανέωση αυτής πέρσι τον Οκτώβριο, η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου της Άνδρου και η αύξηση του αριθμού των περιπατητών που έρχονται από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και άλλες ηπείρους, η διεθνής πλέον αναγνωρισιμότητα της Άνδρου ως κορυφαίου προορισμού για πεζοπορία, με δεκάδες δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο, απέδειξαν πόσο σημαντική και καθοριστική για την εξέλιξη ενός τόπου μπορεί σταδιακά να γίνει μια μικρή, αυθόρμητη, ρομαντική τοπική πρωτοβουλία».

Τέλος, θα θέλαμε να μας πείτε ποια η πιο όμορφη διαδρομή της Άνδρου κατά τη γνώμη σας και γιατί;
«Δυσκολεύομαι ειλικρινά να προτείνω μια και μόνο…! Η ιδιαιτερότητα της Άνδρου είναι η απίστευτη ποικιλία τοπίων που φιλοξενεί. Αν έπρεπε να διαλέξω θα έλεγα στη βόρεια Άνδρο τη διαδρομή στο μυλοχώρι των Φρουσαίων, μια υπέροχη κατάφυτη παραρεμάτια διαδρομή με ερείπια νερόμυλων, στα κεντρικά θα διάλεγα τις διαδρομές στο δάσος των Ρεμάτων και της Άρνης, παράλληλα με τον Αρνιπόταμο καθώς και τη διαδρομή που οδηγεί στο τοξωτό γεφύρι του Αχλα, του μεγαλύτερου ποταμού της Άνδρου. Στα νότια τη διαδρομή στο Στενό μεταξύ Άνδρου και Τήνου και τη περιοχή της Μονής Τρομαρχίων γιατί η θέα και το αγροτικό τοπίο εκεί είναι ασύλληπτης αγριάδας και ομορφιάς».

• Το φωτογραφικό υλικό παραχωρήθηκε από το androsroutes.gr