Το «κλειδί» για την υγεία του πλανήτη

Πριν από μερικές ημέρες, η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή εξέδωσε ίσως την τρομακτική έκθεση που έχει ποτέ δημοσιεύσει. Το σκοτεινό μήνυμά της είναι απλό: τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια είναι η τελευταία ευκαιρία της παγκόσμιας κοινότητας να δράσει για να αντισταθμίσει τις επιρροές της κλιματικής αλλαγής. Η μη αναστρέψιμη θέρμανση του πλανήτη, οι ελλείψεις τροφίμων, οι ξηρασίες και οι ακραίες καιρικές συνθήκες που ήδη παρατηρούνται, οι ακτές που μειώνονται και η εξαφάνιση των ειδών, όλα αποτελούν φαινόμενα που κινδυνεύουν να γίνουν πραγματικότητα πολύ συντομότερα απ’ ό,τι περιμέναμε. Θα είναι όλα αποτελέσματα μιας απλής αύξησης του παγκόσμιου μέσου όρου θερμοκρασίας έστω κατά 1,5 βαθμό Κελσίου, σύμφωνα με τις 6.000 περιβαλλοντικές μελέτες επιστημόνων που συμπεριέλαβε το πόρισμα του ΟΗΕ.

Φιλικά προς το περιβάλλον αλλά και προς τους επιβάτες τα πλοία που πλέουν στα νορβηγικά φιόρδ.

Για να περιοριστούν οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, απαιτείται μια τερατώδης προσπάθεια και ένας τρομερός παγκόσμιος συντονισμός. Σύμφωνα με την έκθεση, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκαλούνται από την ανθρώπινη παραγωγή πρέπει να μειωθούν κατά περίπου 45% μέχρι το 2030 και να πλησιάσουν το μηδέν το 2050, για να καταφέρουμε να διατηρήσουμε τη θερμοκρασία κάτω από το επικίνδυνο όριο της αύξησης του 1,5 βαθμού Κελσίου. Ακόμη και αν όλες οι χώρες τηρήσουν όλες τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, τα μέτρα δεν θα είναι αρκετά για να ανατρέψουν την καταστροφή του πλανήτη.

Ακτίνα αισιοδοξίας

Ωστόσο, στο κλίμα απαισιοδοξίας αλλά και αμφισβήτησης που επέφερε η έκθεση του ΟΗΕ, προστίθεται μία ακτίνα αισιοδοξίας. Ενα πρόσφατο κύμα καινοτομίας και νέων τεχνολογιών έχει καταφέρει να εμβαθύνει την κατανόησή μας για τις δύσκολες περιβαλλοντικές προκλήσεις του μέλλοντος, προσφέροντας ταυτόχρονα και νέους ευφάνταστους τρόπους για την επίλυσή τους. Τον μήνα που μας πέρασε, χιλιάδες ηγετικά στελέχη από τον κόσμο των επιχειρήσεων και της πολιτικής μαζεύτηκαν στο Σαν Φρανσίσκο για τη Διάσκεψη Κορυφής για το Παγκόσμιο Κλίμα, συζητώντας νέες τεχνολογίες από ηλεκτρικά αυτοκίνητα μέχρι σένσορες που φιλτράρουν και καθαρίζουν μολυσμένα ύδατα. Το συμπέρασμα του συνεδρίου ήταν σαφές: η υγεία του πλανήτη και η άνθηση της παγκόσμιας οικονομίας μπορούν, και πρέπει, να συμβαδίζουν. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η τεχνολογία είναι το «κλειδί» για αυτή την αναγκαία συμπόρευση.

Πριν από μερικά χρόνια, η μικρή επιχείρηση προσεγγίστηκε από τη The Fjords, μια τουριστική εταιρεία που οραματιζόταν να αναπτύξει οικολογικά σκάφη.

Από τα ανθρακονήματα, στο πρώτο πλήρως ηλεκτρικό πλοίο

Η λέξη «Brodrene» στα νορβηγικά σημαίνει «αδέρφια» – και αυτή η λεπτομέρεια είναι μια πολύ καλή εισαγωγή στη μικρή νορβηγική εταιρεία που βρέθηκε στην Ελλάδα για να παρουσιάσει το επιχειρηματικό ταξίδι της. «Είμαστε μια οικογενειακή επιχείρηση, εγκατεστημένη από το 1947 σε ένα γραφικό ψαροχώρι της Νορβηγίας», δηλώνει στην «Κ» ο εκπρόσωπος του ναυπηγείου Ολε Αντρε Αα, προσθέτοντας πως η εταιρεία ξεκίνησε τη δραστηριότητά της ενοικιάζοντας ξύλινα σκάφη αναψυχής για τουρισμό στα επιβλητικά φιόρδ της περιοχής. Πρόκειται πράγματι για το τελευταίο μέρος που θα περίμενε κανείς να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην καινοτομία της τεχνολογίας και να ανατρέψει τα δεδομένα της ναυτιλίας.

Με πυξίδα τη διαρκή εξέλιξη και ένα ένστικτο εφευρετικότητας, τη δεκαετία του 1990 η Brodrene έκανε μικρή στροφή εκτός των θαλάσσιων μεταφορών, εξερευνώντας την τότε εκκολαπτόμενη τεχνολογία ανθρακονημάτων και τις εφαρμογές της στις υποθαλάσσιες εγκαταστάσεις και στις αμαξοστοιχίες. «Στην αρχή, όλοι μας θεωρούσαν τρελούς, ωστόσο το ρίσκο άρχισε σταδιακά να αποδίδει και το 2002 επιστρέψαμε στον τομέα της ναυτιλίας με το πρώτο σκάφος του κόσμου φτιαγμένο εξ ολοκλήρου από ανθρακόνημα», αναφέρει ο Ολε. Λόγω της σαφώς ελαφρότερης κατασκευής και του πλεονεκτήματος του υλικού, το πλοίο της Brodrene κατανάλωνε σημαντικά λιγότερα καύσιμα και έφθανε σε τρομακτικές ταχύτητες, και έτσι η εταιρεία κίνησε το ενδιαφέρον της παγκόσμιας αγοράς με το καινοτόμο προϊόν της.

Υβριδικό πλοίο

Κάπως έτσι πριν από μερικά χρόνια η μικρή οικογενειακή επιχείρηση προσεγγίστηκε από τη The Fjords, μια τουριστική εταιρεία που οραματιζόταν να αναπτύξει οικολογικά σκάφη που πλαισιώνουν τους επιβάτες στην καρδιά της εμπειρίας των νορβηγικών φιόρδ. «Ηταν σημαντικό έναυσμα η ύπαρξη ενός φορέα με περιβαλλοντική συνείδηση, καθώς το αρχικό κόστος ενός πράσινου σκάφους είναι πάντα υψηλότερο, οπότε απαιτείται ένας πελάτης που πιστεύει στην αειφόρο ανάπτυξη», αναφέρει ο Ολε. Η σύμπραξη των δύο εταιρειών οδήγησε στη δημιουργία ενός πρωτοποριακού υβριδικού πλοίου, το οποίο χρησιμοποιούσε καύσιμα για να διανύσει μεγάλες αποστάσεις, ωστόσο τα αντικαθιστούσε με τη χρήση μπαταρίας κατά τη διάρκεια των γραφικών διαδρομών ανάμεσα στα φιόρδ. Σε συνδυασμό με τον φουτουριστικό σχεδιασμό του πλοίου, ο οποίος μιμείται τα ελικοειδή μονοπάτια των βουνών της Νορβηγίας, η περιβαλλοντική τουριστική εμπειρία έγινε δημοφιλέστατη και η εταιρεία κατάφερε άμεσα να αποσβέσει τα έξοδά της και να βγάλει εξαιρετικά κέρδη από την οικολογική πρωτοβουλία.

Οσο νωρίτερα υιοθετήσει κανείς την ηλεκτρική τεχνολογία στη ναυτιλία, τόσο ευκολότερα θα αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παγκόσμια αγορά.

Η συγκυρία της καινοτομίας της Brodrene αποδείχθηκε εξαιρετική. Ενα χρόνο μετά την κυκλοφορία του φουτουριστικού υβριδικού πλοίου, η τεχνολογία της μπαταρίας βελτιώθηκε σε εντυπωσιακό βαθμό και η πυκνότητα της ενέργειας διπλασιάστηκε. «Μείναμε έκπληκτοι από τα άλματα της τεχνολογίας και το πόσο γρήγορα κατάφερε να προσεγγίσει τη φιλοδοξία μας. Πλέον ένα πλοίο μπορεί να βασίζεται εξ ολοκλήρου στην ηλεκτρική ενέργεια για μικρές αποστάσεις, φθάνοντας μάλιστα αρκετά ικανοποιητικές ταχύτητες», προσθέτει ο Ολε.

Πράγματι, η εταιρεία κατασκευάζει ήδη το πρώτο της ηλεκτρικό σκάφος με μηδενική εκπομπή καυσίμων, λαμβάνοντας μάλιστα και χρηματοδότηση από τη νορβηγική κυβέρνηση.

Ευνοϊκές συνθήκες

Το εντυπωσιακό στοιχείο της Brodrene δεν είναι τόσο το πρωτοποριακό οικολογικό προϊόν της, αλλά οι συνθήκες που οδήγησαν στη δημιουργία του. «Παραδόξως, κινητήριος μοχλός της καινοτομίας για εμάς ήταν το γεγονός πως ήμασταν μια μικρή εταιρεία σε μια μικρή πόλη, καθώς βασιστήκαμε σε έμπειρους ανθρώπους που γνωρίζουμε καλά και δουλεύουν στα ναυπηγεία μας εδώ και χρόνια. Το μικρό μας οικοσύστημα λειτούργησε, επομένως, ως πλεονέκτημα», αναφέρει ο Ολε. Η παρουσίαση της Brodrene καταχειροκροτήθηκε από το κοινό της εκδήλωσης της νορβηγικής πρεσβείας και παρατηρούσε κανείς τους παρευρισκόμενους εκπροσώπους των ελληνικών ναυπηγείων να παρακολουθούν τους ομιλητές της εταιρείας με θαυμασμό και ενδιαφέρον. Ισως, λοιπόν, η ημέρα που τα περιβαλλοντικά πλοία του μέλλοντος θα σαλπάρουν ανάμεσα στα όμορφα ελληνικά νησιά, με τη χρήση μπαταρίας και με μηδενική εκπομπή ρύπων στα ελληνικά ύδατα, να έρθει νωρίτερα από ό,τι πιστεύουμε.

Οι προοπτικές της πράσινης ανάπτυξης στις θαλάσσιες μεταφορές

Η ηλεκτρική ενέργεια έχει μεταμορφώσει εδώ και δεκαετίες τον τρόπο ζωής των σύγχρονων κοινωνιών, ωστόσο σίγουρα δεν έχει ολοκληρώσει ακόμα το ταξίδι της. Μέχρι πρότινος η ύπαρξη ηλεκτρικών αυτοκινήτων και πλοίων θύμιζε περισσότερο ένα αφελές σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, έπειτα από την πρόσφατη εκθετική ανάπτυξη της τεχνολογίας της μπαταρίας, το πάντρεμα της ηλεκτρικής ενέργειας και της ναυτιλίας είναι, πλέον, μια ακμάζουσα πραγματικότητα. Επειτα, δε, από την πρόσφατη περιβαλλοντική έκθεση του ΟΗΕ για τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματολογικής αλλαγής, είναι επιπλέον και επιτακτική ανάγκη.

«Με εξέπληξε η ανταπόκριση των φορέων της Ελλάδας στο συνέδριο – από τις εταιρείες διαχείρισης λιμανιών μέχρι τους ανθρώπους της ναυτιλίας», δήλωσε ο Νορβηγός πρέσβης στην Αθήνα, Jorn Gjelstad.

Υπό αυτό το πρίσμα κινητοποιήθηκε και η νορβηγική πρεσβεία της Ελλάδας την περασμένη εβδομάδα, οργανώνοντας ημερήσιο συνέδριο για την πράσινη ανάπτυξη στη θαλάσσια μεταφορά και τη δυνατότητα ηλεκτροδότησης των πλοίων, και προσκαλώντας ανώτατα στελέχη της ελληνικής ναυτιλίας και του ακαδημαϊκού κύκλου για μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Η Νορβηγία άλλωστε είναι πρωτοπόρος στον εξηλεκτρισμό της ναυτιλίας – ήδη δεκάδες πράσινα πλοία «σαλπάρουν» στις θάλασσές της με τη χρήση μπαταριών, και τα πρώτα οικονομικά οφέλη έχουν αρχίσει να είναι ορατά. Στόχος της πρεσβείας ήταν να κινητοποιήσει την ελληνική ναυτιλία να αφουγκραστεί τις τελευταίες τάσεις της τεχνολογίας, και να κινηθεί παράλληλα και η ίδια προς το μέλλον των ηλεκτρικών πλοίων.

Είναι εύκολο και ενστικτώδες να σταθεί κανείς στις επιφανειακές διαφορές μεταξύ της Ελλάδας και της εξαιρετικά ανεπτυγμένης sκανδιναβικής χώρας. Ωστόσο, πίσω από τις διαφορές υπάρχουν και εξαιρετικές ομοιότητες: μια παντοδύναμη ναυτιλία, μια μεγάλη αγάπη για τη θάλασσα, και μια ιδιαίτερη γεωμορφολογία αρχιπελάγους –η Ελλάδα με τα μοναδικά της νησιά και η Νορβηγία με τα εντυπωσιακά φιόρδ–, που μαζί δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη ηλεκτρικών πλοίων μικρών αποστάσεων. Επιπλέον, όσο νωρίτερα υιοθετήσει κανείς την ηλεκτρική τεχνολογία στη ναυτιλία, τόσο ευκολότερα θα αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παγκόσμια αγορά.

Η συζήτηση προκάλεσε εξαιρετικό ενδιαφέρον στους Ελληνες παρευρισκομένους της εκδήλωσης, με τον αριθμό των συμμετεχόντων να ξεπερνά τους 100 και να υπερβαίνει τις προσδοκίες της πρεσβείας. «Με εξέπληξε η ανταπόκριση των φορέων της Ελλάδας στο συνέδριο – από τις εταιρείες διαχείρισης λιμανιών μέχρι τους ανθρώπους της ναυτιλίας», δήλωσε ο Νορβηγός πρέσβης στην Αθήνα Jorn Gjelstad. «Η συζήτηση χαρακτηρίστηκε από διορατικότητα και ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα του οικολογικού σχεδιασμού των θαλάσσιων μεταφορών στην Ελλάδα, και πιστεύω πως ο εξηλεκτρισμός της ναυτιλίας θα εξελιχθεί σε βασικό τομέα συνεργασίας μεταξύ της Νορβηγίας και της Ελλάδας στους ερχόμενους μήνες», κατέληξε.

Αρκετές λεπτομέρειες του συνεδρίου επιβεβαίωσαν τον ενθουσιασμό του Νορβηγού πρέσβη, αδιαμφισβήτητα όμως ξεχώρισε μια. Ο λόγος για την παρουσίαση της νορβηγικής εταιρείας Brodrene, του μικρού ναυπηγείου σε ένα γραφικό χωριό της δυτικής Νορβηγίας, που παρουσιάζεται πιο πάνω και έχει εμφανιστεί σε διεθνή πρωτοσέλιδα χάρη στις καινοτομίες του στον χώρο της πράσινης ναυτιλίας.