Το «πείραμα» με το πλαστικό και οι συνέπειες
Η ρύπανση από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα πλαστικά μιας χρήσης, όπως είναι τα καλαμάκια, οι σακούλες και τα μπουκάλια, αποτελεί μείζον πρόβλημα για το περιβάλλον. Μεγάλες ποσότητες πλαστικών καταλήγουν στους ωκεανούς, όπου εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα της θαλάσσιας ζωής. Οι επιστήμονες, ωστόσο, αναζητούν τη λύση και στρέφονται προς τη δημιουργία πολυμερών τα οποία έχουν μηχανισμό αυτοκαταστροφής και μπορούν να διαλυθούν στις δομικές τους μονάδες. Τα νέα πολυμερή θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στη φαρμακευτική.
Ο Ανταμ Φάινμπεργκ δημιούργησε ένα λεπτό κίτρινο φύλλο πλαστικού, το οποίο έκοψε σε μικρά κομματάκια. Χρησιμοποίησε ένα καλούπι σε σχήμα «Ι» για το λογότυπο του Πανεπιστημίου του Ιλινόι, όπου είναι χημικός. Το γέμισε με τα πλαστικά κομμάτια και το έβαλε στον ζεστό φούρνο. «Ανοιξα το καλούπι και είδα ένα όμορφο κίτρινο Ι», θυμάται. Το νέο του πλαστικό είχε περάσει το πρώτο τεστ. Μπορούσε να σχηματιστεί με τη ζέστη. Ο δρ Φάινμπεργκ τοποθέτησε το «Ι» κάτω από ένα λευκό φως και μόνο το μισό παρέμεινε. Το υπόλοιπο έπεσε στο έδαφος. Οταν επανασυγκολλήθηκε, το «Ι» είχε μία τρύπα στη μέση, όπου υπήρχε ένα κολλώδες μείγμα. Το πλαστικό δεν είχε απλώς λιώσει. Τα δομικά του στοιχεία, τα συνθετικά πολυμερή μέσα του, είχαν επιστρέψει στις μοριακές τους μονάδες.
Τα περισσότερα συνθετικά πολυμερή δεν σχεδιάζονται για να διαλύονται ή να εξαφανίζονται. Αντιθέτως, έχουν σχεδιαστεί ώστε να διαρκούν όσο περισσότερο γίνεται από τη στιγμή που άρχισαν να αντικαθιστούν τα μέταλλα και το γυαλί σε διάφορα αντικείμενα, όπως αυτοκίνητα και αεροσκάφη.
Αλλά τα συνθετικά πολυμερή έγιναν τόσο δημοφιλή, ώστε δεκαετίες μετά εξακολουθούν να αποτελούν τη ρίζα του παγκόσμιου βάρους δισεκατομμυρίων τόνων πλαστικών αποβλήτων. Οι τελευταίοι «κακοί» στις οικολογικές εκστρατείες είναι τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, που είναι κατασκευασμένα από συνθετικά πολυμερή όπως τα καλαμάκια, τα φίλτρα των τσιγάρων, τα καλύμματα των ποτηριών καφέ.
270 χιλιάδες τόνοι πλαστικού επιπλέουν στους ωκεανούς. Η ποσότητα αυτή θα μπορούσε να γεμίσει 38.500 απορριμματοφόρα.
Τις τελευταίες δεκαετίες οι χωματερές και το περιβάλλον έχουν γεμίσει με πλαστικά απόβλητα. Κάποια παρασύρονται στους ωκεανούς και φτάνουν σε όλο τον κόσμο, ενώ κομμάτια τους περνούν στην τροφική αλυσίδα της θαλάσσιας ζωής. Πολύ λίγα ανακυκλώνονται. Η Ευρωπαϊκή Ενωση πρότεινε την απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης και ορισμένες πόλεις στις ΗΠΑ προσπαθούν να απαγορεύσουν κάποια, όπως σακούλες και καλαμάκια.
Οι οικολογικές συνέπειες και η μειούμενη δημοφιλία των πλαστικών έκαναν τους χημικούς να αναζητούν νέα υλικά, τα οποία πρέπει να έχουν διάρκεια ζωής αλλά και να αποσυντίθενται. Εν ολίγοις οι επιστήμονες αναζητούν πολυμερή ή πλαστικά που να διαθέτουν μηχανισμό αυτοκαταστροφής. Αν και αυτά τα πλαστικά δεν πρόκειται να επιλύσουν το πρόβλημα των αποβλήτων, τα αυτοκαταστρεφόμενα πλαστικά μπορούν να επιτρέψουν νέες εφαρμογές στη χορήγηση φαρμάκων, σε υλικά επούλωσης ακόμα και σε κάποια ηλεκτρονικά.
Βασική είναι η επιλογή πολυμερών που είναι ασταθή. Οι μονάδες τους παραμένουν ως μικρά μόρια. Οι επιστήμονες εξαναγκάζουν αυτά τα μόρια να συνθέσουν αλυσίδες και στη συνέχεια «αιχμαλωτίζουν» τα πολυμερή που δημιουργήθηκαν. Η διάλυση αυτών των πολυμερών είναι εύκολη υπόθεση. Θεωρητικά, αυτά τα πολυμερή επόμενης γενιάς θα μπορέσουν να μετριάσουν τα προβλήματα ρύπανσης που συνδέονται με τα πλαστικά προϊόντα. Από οικονομικής άποψης η αντικατάσταση των ευρέως χρησιμοποιούμενων πολυμερών με αυτοκαταστρεφόμενα πολυμερή δεν είναι εφικτή. Η ύπαρξη αυτοκαταστρεφόμενων πολυμερών είναι ένα βήμα μπροστά αλλά και πάλι οι πολίτες θα πρέπει να ανακυκλώνουν σωστά.