Βιταμίνη C: Με ποιες ασθένειες συνδέεται – Κίνδυνοι – Δοσολογία [vid]

Οι περισσότεροι ειδικοί συνιστούν να παίρνετε βιταμίνη C μέσα από μια διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και όχι μέσω συμπληρωμάτων. Ο φρέσκος χυμός πορτοκάλι είναι μια από τις καλύτερες διατροφικές πηγές βιταμίνης C, αν και υπάρχουν και μερικές ακόμα καλύτερες. Ο φρέσκος χυμός περιέχει περισσότερη “ενεργή” βιταμίνη C.

Ιστορικά, η βιταμίνη C χρησιμοποιήθηκε για την πρόληψη και τη θεραπεία του σκορβούτου. Το σκορβούτο είναι σχετικά σπάνια ασθένεια πλέον, αλλά κάποτε ήταν πολύ συχνή μεταξύ των ναυτικών και όποιων περνούσαν μεγάλο χρονικό διάστημα στα πλοία. Όταν τα ταξίδια διαρκούσαν περισσότερο από την προμήθεια φρούτων και λαχανικών, οι ναύτες άρχισαν να υποφέρουν από ανεπάρκεια βιταμίνης C, η οποία οδηγούσε σε σκορβούτο.

Βιταμίνη C – Χρήσεις

Αποτελεσματική για:

• Ανεπάρκεια βιταμίνης C. Λαμβάνοντας βιταμίνη C από το στόμα, ή σε ενέσιμη μορφή, προλαμβάνετε και αντιμετωπίζετε την ανεπάρκεια βιταμίνης C (σκορβούτο)

Μάλλον αποτελεσματική για:

• Απορρόφηση του σιδήρου. Η βιταμίνη C μπορεί να αυξήσει το πόσο σίδηρο απορροφάει το σώμα σας.
• Τυροσιναιμία. Πρόκειται για μια γενετική διαταραχή στα νεογέννητα, όπου τα επίπεδα τους αμινοξέος “τυροσίνη” είναι πολύ υψηλά.

Πιθανώς αποτελεσματική για:

• Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Η βιταμίνη C σε συνδυασμό με τον ψευδάργυρο, την βιταμίνη Ε και το β-καροτένιο φαίνεται να βοηθάει στην πρόληψη της απώλειας όρασης, ή στην επιβράδυνση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με προχωρημένη εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Το να λαμβάνετε την βιταμίνη C μαζί με άλλα αντιοξειδωτικά, αλλά χωρίς ψευδάργυρο, δεν φαίνεται να έχει καμία επίδραση στην εκφυλιστική νόσο των ματιών.
• Μείωση της πρωτεΐνης στα ούρα (λευκωματουρία). Η βιταμίνη C σε συνδυασμό με την βιταμίνη Ε μπορούν να μειώσουν την πρωτεΐνη στα ούρα σε άτομα με διαβήτη.
• Σκλήρυνση των αρτηριών (αρτηριοσκλήρυνση). Η βιταμίνη C μειώνει τον κίνδυνο σκλήρυνσης των αρτηριών.
• Καρκίνος. Η κατανάλωση βιταμίνης C στη διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στόματος και άλλων μορφών καρκίνου. Έρευνα έχει δείξει, ότι η αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης C μέσω φρούτων και λαχανικών μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου. Ωστόσο, η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C δεν φαίνεται να έχει το ίδιο αποτέλεσμα.
• Κοινό κρυολόγημα. Υπάρχει κάποια διαμάχη σχετικά με την αποτελεσματικότητα της βιταμίνης C για τη θεραπεία του κοινού κρυολογήματος. Ωστόσο, η πλειοψηφία των στοιχείων δείχνει ότι η λήψη υψηλών δόσεων βιταμίνης C θα μπορούσε να συντομεύσει την ίαση του κρυολογήματος κατά 1 έως 1,5 ημέρες σε ορισμένους ασθενείς. Η λήψη βιταμίνης C δεν είναι αποτελεσματική για την πρόληψη του κοινού κρυολογήματος.
• Νεφρικά προβλήματα που σχετίζονται με τα σκιαγραφικά μέσα που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια ενός διαγνωστικού τεστ που ονομάζεται αγγειογραφία. Η λήψη βιταμίνης C πριν και μετά από μια αγγειογραφία φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης νεφρικών προβλημάτων.
• Ερυθρότητα (ερύθημα) μετά από αισθητικές επεμβάσεις στο δέρμα. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η βιταμίνη C σε μια συγκεκριμένη κρέμα δέρματος μπορεί να μειώσει την ένταση και τη διάρκεια της ερυθρότητας του δέρματος μετά από επέμβαση με ακτίνες laser για την ουλές και ρυτίδες.
• Λοιμώξεις των πνευμόνων από έντονη άσκηση. Η βιταμίνη C πριν από έντονη σωματική άσκηση, όπως ένας μαραθώνιος, μπορεί να αποτρέψει λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, που μερικές φορές ακολουθούν την βαριά καταπόνηση του οργανισμού.
• Νόσος της χοληδόχου κύστης. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η λήψη βιταμίνης C μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της νόσου της χοληδόχου κύστης στις γυναίκες. Ωστόσο, η βιταμίνη C δεν φαίνεται να έχει αυτό το αποτέλεσμα στους άνδρες.
• Έλκη του στομάχου που προκαλούνται από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Η βιταμίνη C φαίνεται να μειώνει μερικές από τις παρενέργειες που προκαλούνται από τη θεραπεία για αυτή την πάθηση. Αφότου σκοτωθούν τα βακτήρια, η βιταμίνη C φαίνεται να μειώνει την ανάπτυξη των προκαρκινικών βλαβών στο στομάχι. Ωστόσο, άλλη έρευνα δείχνει ότι η βιταμίνη C δεν βελτιώνει την επούλωση στην λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, οπότε σε γενικές γραμμές οι ιατρικές απόψεις διίστανται στο θέμα αυτό.
• Ανώμαλη λύση των ερυθρών αιμοσφαιρίων (αιμολυτική αναιμία). Η θεραπεία με βιταμίνη C μπορεί να βελτιώσει αιμολυτική αναιμία.
• Υψηλή πίεση του αίματος (υπέρταση). Το να παίρνετε βιταμίνη C μαζί με τα συμβατικά φάρμακα μείωσης της αρτηριακής πίεσης φαίνεται να μειώνει λίγο τη συστολική πίεση του αίματος, αλλά δεν φαίνεται να μειώνει τη διαστολική πίεση. Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C και μόνο, δεν φαίνεται να επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση.
• Δηλητηρίαση από μόλυβδο. Η κατανάλωση βιταμίνης C στη διατροφή φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα μολύβδου στο αίμα.
• Αυξάνει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων για τον πόνο στο στήθος. Η βιταμίνη C φαίνεται να βοηθά τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τον πόνο στο στήθος, όπως η νιτρογλυκερίνη, ώστε να λειτουργούν καλύτερα.
• Οστεοαρθρίτιδα. Λαμβάνοντας βιταμίνη C από διαιτητικές πηγές, ή από συμπληρώματα ασκορβικού ασβεστίου φαίνεται να αποτρέπει την απώλεια χόνδρου και την επιδείνωση των συμπτωμάτων σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα.
• Σωματική απόδοση. Η βιταμίνη C ως μέρος ισορροπημένης διατροφής μπορεί να βελτιώσει την φυσική απόδοση και τη μυϊκή δύναμη σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Επίσης, η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C μπορεί να βελτιώσει την πρόσληψη οξυγόνου κατά τη διάρκεια άσκησης στα αγόρια εφηβικής ηλικίας.
• Ηλιακό έγκαυμα. Λαμβάνοντας βιταμίνη C από το στόμα, μαζί με βιταμίνη Ε, φαίνεται πως συμβάλλει στο να αποτραπεί το ηλιακό έγκαυμα. Ωστόσο, η λήψη βιταμίνης C και μόνο δεν εμποδίζει το ηλιακό έγκαυμα.
• Ζαρωμένο δέρμα. Κρέμες δέρματος που περιέχουν βιταμίνη C, ή βιταμίνη C σε συνδυασμό με ακετυλ-τυροσίνη, θειικό ψευδάργυρο, υαλουρονικό νάτριο και βιοφλαβονοειδή, φαίνεται ότι μειώνει τις ρυτίδες στο δέρμα του προσώπου, οφείλονται στην έκθεση στον ήλιο.

Βιταμίνη C – Κίνδυνοι από πιθανές παρενέργειες

• Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Η βιταμίνη C είναι πιθανότατα ασφαλής για τις εγκύους, ή θηλάζουσες γυναίκες, όταν λαμβάνεται από το στόμα, σε ποσότητες όχι μεγαλύτερες από 2000 mg ημερησίως για τις γυναίκες πάνω από 19 ετών και 1800 mg ημερησίως για τις γυναίκες 14-18 ετών, ή όταν δίνεται ενδοφλεβίως, ή ενδομυϊκά και με κατάλληλο τρόπο. Η λήψη υπερβολικής βιταμίνης C κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο νεογέννητο μωρό.
• Βρέφη και παιδιά: Η βιταμίνη C είναι πιθανότατα ασφαλής όταν λαμβάνεται από το στόμα κατάλληλα. Αλλά μπορεί να είναι μη-ασφαλής, όταν λαμβάνεται από το στόμα σε ποσότητες υψηλότερες από 400 mg ημερησίως για παιδιά ηλικίας 1-3 ετών, 650 mg ημερησίως για παιδιά ηλικίας 4-8 ετών, 1200 mg ημερησίως για παιδιά 9-13 ετών και 1800 mg ημερησίως για τους εφήβους 14-18 ετών.
• Αγγειοπλαστική στην καρδιά: Αποφύγετε την λήψη συμπληρωμάτων που περιέχουν βιταμίνη C, ή άλλες αντιοξειδωτικές βιταμίνες (βήτα-καροτίνη, βιταμίνη Ε) αμέσως πριν και μετά μια επέμβαση αγγειοπλαστικής, χωρίς την επίβλεψη ενός γιατρού. Αυτές οι βιταμίνες φαίνεται να παρεμβαίνουν με την κατάλληλη θεραπεία.
• Καρκίνος: Ορισμένα καρκινικά κύτταρα “επιδιώκουν” υψηλές συγκεντρώσεις της βιταμίνης C. Μην πάρετε βιταμίνη C χωρίς την σύμφωνη γνώμη των γιατρών και του επικεφαλής ογκολόγου σας!
• Διαβήτης: Η βιταμίνη C μπορεί να αυξήσει το σάκχαρο του αίματος. Σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας με διαβήτη, η βιταμίνη C σε ποσότητες μεγαλύτερες από 300 mg/ημέρα αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακή νόσο.
• Διαταραχές αίματος λόγω αύξησης στην συγκέντρωση σιδήρου, όπως η θαλασσαιμία και η αιμοχρωμάτωση: Η βιταμίνη C μπορεί να αυξήσει την απορρόφηση του σιδήρου, η οποία με τη σειρά της μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε αυτές τις παθήσεις.
• Πέτρες στα νεφρά: Οι μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα να αναπτύξετε πέτρες στα νεφρά. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ενημερώνετε το γιατρό σας, προτού πάρετε βιταμίνη C.
• Καρδιακή προσβολή: Τα επίπεδα βιταμίνης C μειώνονται κατά τη διάρκεια μιας καρδιακής προσβολής. Ωστόσο, η μειωμένη βιταμίνη C δεν έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για καρδιακή προσβολή.
• Μια μεταβολική ανεπάρκεια που ονομάζεται “αφυδρογονάση” ή πιο απλά ανεπάρκεια του ενζύμου G6PD: Οι μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C μπορεί να κάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια να καταρρεύσουν σε άτομα με αυτή την πάθηση.
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία: Η βιταμίνη C μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.

Βιταμίνη C – Δοσολογία

Οι ακόλουθες δόσεις έχουν μελετηθεί σε επιστημονικές έρευνες.

Λήψη από το στόμα για:

• Σκορβούτο: 100-250 mg μία ή δύο φορές την ημέρα για αρκετές ημέρες.
• Κοινό κρυολόγημα: 1-3 γραμμάρια την ημέρα.
• Την πρόληψη της βλάβης των νεφρών που σχετίζονται με σκιαγραφικά μέσα που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια διαγνωστικών εξετάσεων: 3 γραμμάρια πριν τη στεφανιογραφία και στη συνέχεια 2 γραμμάρια μετά τη διαδικασία το βράδυ και πάλι το επόμενο πρωί.
• Για την επιβράδυνση της εξέλιξης της σκλήρυνσης των αρτηριών: Βραδείας απελευθέρωσης βιταμίνη C σε ποσότητα 250 mg σε συνδυασμό με 91 mg (136 IU) βιταμίνης Ε δύο φορές ημερησίως για παιδιά μέχρι και 6 ετών.
• Τυροσιναιμία σε πρόωρα νεογνά: 100 mg
• Την μείωση της πρωτεΐνης στα ούρα των ασθενών με διαβήτη τύπου 2: Βιταμίνη C σε ποσότητα 1250 mg μαζί με βιταμίνη Ε σε ποσότητα 680 IU ημερησίως για 4 εβδομάδες.

Οι ημερήσιες συνιστώμενες ποσότητες είναι:

• Βρέφη 0-12 μηνών: Όση βιταμίνη C περιέχεται στο ανθρώπινο γάλα από τον θηλασμό
• Παιδιά 1-3 ετών: 15 mg
• Παιδιά 4-8 ετών: 25 mg
• Παιδιά 9-13 ετών: 45 mg
• Έφηβοι 14-18 ετών: 75 mg για τα αγόρια και 65 mg για τα κορίτσια
• Ενήλικες ηλικίας 19 και άνω: 90 mg για τους άνδρες και 75 mg για τις γυναίκες
• Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Για κορίτσια 18 ετών και κάτω 115 mg, ενώ για γυναίκες ηλικίας 19-50 ετών, 120 mg.
• Όσοι ενήλικες καπνίζουν θα πρέπει να παίρνουν επιπλέον 35 mg ανά ημέρα.

ΠΡΟΣΟΧΗ! Μην υπερβαίνετε τις ακόλουθες ποσότητες βιταμίνης C:

• 400 mg/ημέρα για παιδιά ηλικίας 1-3 ετών
• 650 mg/ημέρα για παιδιά ηλικίας 4-8 ετών
• 1200 mg/ημέρα για παιδιά ηλικίας 9-13 ετών
• 1800 mg/ημέρα για εφήβους, εγκύους και θηλάζουσες γυναίκες 14-18 ετών
• 2000 mg/ημέρα για τους ενήλικες, τις έγκυες και τις θηλάζουσες γυναίκες