«Βόμβα» για το ασφαλιστικό σύστημα το δημογραφικό

Λιγότεροι από δύο εργαζόμενοι θα αντιστοιχούν σε κάθε έναν ηλικιωμένο άνω των 65 ετών, σε 50 χρόνια, καθιστώντας την Ελλάδα του 2070 χώρα γερόντων και το ασφαλιστικό της σύστημα μετέωρο… Η πρώτη έκθεση της Κομισιόν σχετικά με τις επιπτώσεις των δημογραφικών αλλαγών που συντελούνται τα τελευταία χρόνια στον κοινωνικοοικονομικό ιστό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, βρίσκει τη χώρα μας με πληθυσμό που δεν ξεπερνά το 2,4% της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ήτοι 10,7 εκατομμύρια άτομα. Με το ποσοστό γονιμότητας, δε, να παραμένει κάτω από το 1,5, οι θάνατοι στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον θα είναι υπερδιπλάσιοι των γεννήσεων.

Το διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων βρίσκεται στο 68% του μέσου όρου της Ε.Ε., η κατά κεφαλήν κατανάλωση στο 78% και η πυκνότητα στα 83 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Η έκθεση παρουσιάζει τις μακροπρόθεσμες δημογραφικές τάσεις στις περιφέρειες της Ευρώπης – από το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής έως τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων, τις γηράσκουσες κοινωνίες, τα μικρότερα νοικοκυριά και την αυξανόμενη αστικοποίηση. Καταδεικνύει επίσης τη μείωση του μεριδίου της Ευρώπης στον παγκόσμιο πληθυσμό – το οποίο αναμένεται να αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού έως το 2070.

Ειδικά για την Ελλάδα, η έκθεση δείχνει ότι ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται αλλά και γερνάει επικίνδυνα. Από 10,7 εκατομμύρια άτομα ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2019 εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί το 2070 στα 8,5 εκατ.

Σε σχέση με την πληθυσμιακή σύνθεση, εκτιμάται ότι οι ηλικιακές ομάδες από 10 έως 69 ετών θα συρρικνωθούν κατά 10% με 15% μέχρι το 2070. Στον αντίποδα, οι ομάδες ατόμων ηλικίας από τα 70 έως τα 80+ θα διπλασιαστούν. Ταυτόχρονα οι θάνατοι το 2070 θα είναι υπερδιπλάσιοι από τις γεννήσεις (130.000 με 65.000), και το ποσοστό γονιμότητας θα παραμείνει κοντά και κάτω από το 1,5.

Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην Ελλάδα το 2070 θα είναι τα 86 έτη για τους άνδρες και 91 για τις γυναίκες. Τα έτη ζωής σε σύγκριση με το προσδόκιμο υγιούς ζωής το 2018 είναι 81,9 και 65,4 αντίστοιχα στο σύνολο (84,4 και 65,9 για τις γυναίκες και 79,3 και 65 για τους άνδρες). Η διάμεση ηλικία αυξάνεται από 45 έτη σήμερα σε 52 έτη το 2070. 

Ακόμη πιο τρομακτική είναι η αύξηση του δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων, ο οποίος δείχνει πόσοι ενεργά οικονομικοί πολίτες, σε ηλικία παραγωγική, αντιστοιχούν σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Ετσι, ενώ σήμερα περίπου 4 ηλικιωμένοι αντιστοιχούν σε 10 εργαζομένους, ή για την ακρίβεια σε 10 άτομα που βρίσκονται σε ηλικία εργασίας (μεταξύ 20-64 ετών), το 2070 σχεδόν 7 ηλικιωμένοι θα αντιστοιχούν σε 10 νεότερους. Στην πράξη αυτό σημαίνει, για παράδειγμα για το ασφαλιστικό σύστημα της Ελλάδας, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραμείνει αναδιανεμητικό, ότι για την πληρωμή των συντάξεων ενός ηλικιωμένου θα υπάρχουν λιγότεροι από 2 σε ηλικία εργασίας, για να συνεισφέρουν. Με βάση τα αναλογιστικά μοντέλα της κοινωνικής ασφάλισης, για να είναι ένα σύστημα βιώσιμο, απαιτούνται 4 εργαζόμενοι για κάθε έναν συνταξιούχο και τα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν ότι η σχέση τείνει στο ένα προς ένα…

Αντίστοιχη βέβαια είναι και η γενική εικόνα στην Ευρωπαϊκή Ενωση των «27». Ο πληθυσμός της Ευρώπης γερνάει. Η μέση ηλικία του πληθυσμού της Γηραιάς Ηπείρου αυξάνεται εδώ και χρόνια και προβλέπεται να αυξηθεί με παρόμοιο ρυθμό για άλλες δύο δεκαετίες. Η μέση ηλικία μπορεί να φτάσει τα 49 το 2070 – περίπου πέντε χρόνια περισσότερα από σήμερα. Μέχρι το 2070, το 30% των ανθρώπων στην Ευρώπη εκτιμάται ότι θα είναι ηλικίας 65 ετών και άνω, από περίπου 20% σήμερα. Μάλιστα, από το 2019 έως το 2070, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω αναμένεται να αυξηθεί σε 13%. Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας (20-64 ετών) προβλέπεται να μειωθεί από το 59% του συνολικού πληθυσμού που ήταν το 2019, στο 51% το 2070. Εκείνη την εποχή, ο αριθμός των παιδιών και των νέων (ηλικίας 0-19) προβλέπεται να μειωθεί κατά 12,6 εκατομμύρια.