Ύπνος το μεσημέρι: Πότε μπορεί να είναι προάγγελος της νόσου Αλτσχάιμερ

Ο υπερβολικός ύπνος το μεσημέρι στη μέση και την τρίτη ηλικία μπορεί να αποτελεί πρώιμη προειδοποιητική ένδειξη της νόσου Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.

Έως τώρα οι επιστήμονες γνώριζαν ότι η νόσος μπορεί να διαταράξει τον ύπνο το βράδυ. Γι’ αυτό πίστευαν ότι οι ασθενείς κοιμούνται πολύ το μεσημέρι, για να αναπληρώσουν τον χαμένο ύπνο.

Ωστόσο η νέα μελέτη υποδηλώνει ότι τρεις περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την εγρήγορση στη διάρκεια της ημέρας, αποτελούν τα πρώτα «θύματα» της νόσου.

Οι ερευνητές συνέδεσαν τις βλάβες στις τρεις περιοχές με την πρωτεΐνη tau (ταυ). Η πρωτεΐνη αυτή είναι γνωστό ότι εμπλέκεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

«Η μελέτη μας παρέχει οριστικά στοιχεία πως οι περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την εγρήγορση, εκφυλίζονται από τη συσσώρευση της πρωτεΐνης tau», δήλωσε η επιβλέπουσα ερευνήτρια Dr Lea Grinberg, αναπληρώτρια καθηγήτρια Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF). «Μάλιστα η εκφύλιση αυτή συμβαίνει από τα πιο πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ».

Η νόσος Αλτσχάιμερ αρχίζει έως και 20 χρόνια πριν από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων. Ίσως γι’ αυτό αποτυγχάνουν οι έως τώρα θεραπείες εναντίον της, αφού χορηγούνται μετά την ανάπτυξη συμπτωμάτων.

Ο παρατεταμένος ύπνος το μεσημέρι είναι κάτι που συχνά αναφέρουν οι φροντιστές των ασθενών πολύ πριν γίνει η διάγνωσή της. Ωστόσο έως τώρα παρέμενε ασαφές εάν ο πολύωρος ύπνος το μεσημέρι ήταν παράγοντας κινδύνου για νόσο Αλτσχάιμερ ή αν η νόσος τον καθιστούσε πιθανότερο.

Οι τρεις περιοχές

Η νέα μελέτη παρέχει ισχυρά στοιχεία ότι ισχύει το πρώτο, δηλαδή ότι ο παρατεταμένος ύπνος το μεσημέρι είναι παράγοντας κινδύνου.

Η έρευνα έγινε με αυτοψίες εγκεφάλου 27 νεκρών ανθρώπων. Δεκατρείς από αυτούς είχαν πεθάνει από νόσο Αλτσχάιμερ και 7 από μη νευρολογικά αίτια. Οι υπόλοιποι από δύο άλλες νευροεκφυλιστικές παθήσεις, την προοδευτική υπερπυρηνική παράλυση και την φλοιοβλαστική εκφύλιση.

Όπως ανακάλυψαν οι επιστήμονες, στους ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ τρεις περιοχές που διεγείρουν την εγρήγορση είχαν χάσει έως και το 75% των κυττάρων τους. Οι περιοχές αυτές είχαν επίσης σημαντική συσσώρευση της πρωτεΐνης tau. Οι τρεις περιοχές είναι:

• Ο υπομέλας τόπος (locus coeruleus ή LC)
• Η πλαγία υποθαλάμια χώρα (lateral hypothalamic area ή LHA)
• Ο φυματομαστικός πυρήνας (tuberomammillary nucleus ή TMN)

Μαζική καταστροφή

«Οι τρεις αυτές δομές συνιστούν ολόκληρο το δίκτυο της εγρήγορσης», εξήγησε ο επικεφαλής ερευνητής Dr Jun Oh. «Τα ευρήματά μας σημαίνουν ότι η νόσος Αλτσχάιμερ δεν εκφυλίζει μόνο έναν πυρήνα του εγκεφάλου, αλλά ολόκληρο αυτό το δίκτυο. Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος δεν έχει κανένα τρόπο αντίδρασης, αφού καταστρέφονται ταυτοχρόνως όλ’ αυτά τα λειτουργικώς αλληλένδετα κύτταρα».

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι οι τρεις περιοχές παρουσίαζαν σημαντική συσσώρευση της πρωτεΐνης tau και στα θύματα των άλλων νευροεκφυλιστικών παθήσεων. Η διαφορά είναι όμως πως, παρά τη συσσώρευση, τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν είχαν καταστραφεί.

«Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι το δίκτυο της εγρήγορσης είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στους ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ», σχολίασε ο Dr Oh. «Πρέπει τώρα να βρούμε γιατί συμβαίνει αυτό».

Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην νευρολογική επιθεώρηση Alzheimer’s and Dementia.