Ζώα συντροφιάς: Υποχρεωτική στείρωση με κίνητρα αλλά και… εξαιρέσεις

Την υποχρεωτική στείρωση και σήμανση όλων των ζώων συντροφιάς με συγκεκριμένα κίνητρα, τα οποία εξετάζεται να έχουν τη μορφή διατακτικών (vouchers) από τους δήμους ή να φτάνουν έως και στην κατά 10% έκπτωση των δημοτικών τελών εισάγει το νομοσχέδιο, το οποίο θα παρουσιαστεί στο υπουργικό συμβούλιο της Τετάρτης 24 Φεβρουαρίου.

Όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν στο ότι για πρώτη φορά νομοσχέδιο που αφορά ζώα θα παρουσιαστεί από το υπουργείο Εσωτερικών και όχι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, παρά τις αντιδράσεις που έχουν ήδη καταγραφεί γι΄αυτό το θέμα τόσο από τους κτηνιάτρους όσο και από το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο. Αλλωστε η δέσμευση για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων χρονολογείται από την προεκλογική περίοδο, όταν ο σημερινός Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ανακοινώσει ότι οι αρμοδιότητες που αφορούν τα ζώα συντροφιάς θα μεταφέρονταν στο υπουργείο Εσωτερικών.

Το προσχέδιο νόμου με τους βασικούς άξονες των νέων ρυθμίσεων είχε δοθεί λίγο διάστημα πριν την εκπνοή του 2020 για παρατηρήσεις στις υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, οι οποίες γνωμοδότησαν αρνητικά στις περισσότερες διατάξεις του, ενώ αντίθετη ήταν και η άποψη των δύο Κτηνιατρικών Σχολών.

Αναφορικά με το κρίσιμο ζήτημα της στείρωσης, το προσχέδιο νόμου που είχε δοθεί τότε προς γνωμοδότηση, προέβλεπε την υποχρέωση των ιδιοκτητών δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς να το στειρώσουν εφόσον είναι σκύλος ή γάτα, εντός 3 μηνών από την απόκτησή του, εφόσον το ζώο είναι άνω του έτους. Σε περίπτωση απόκτησης ζώου κάτω του έτους, η στείρωση ορίζεται ότι πρέπει να γίνει μέσα στους 3 πρώτους μήνες από τη συμπλήρωση του έτους.

Σε περίπτωση μη στειρωμένου ζώου, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ και χορηγείται στον ιδιοκτήτη τρίμηνη προθεσμία να προβεί στην στείρωση. Εάν η προθεσμία παρέλθει άπρακτη, επιβάλλεται εκ νέου το πρόστιμο.

Ωστόσο, η εν λόγω ρύθμιση, όπως έκριναν οι υπηρεσίες του υπουργείου, αποδυναμώνεται αμέσως μετά δεδομένου ότι προβλέπεται ευρύ πεδίο εξαιρέσεων, το οποίο περιλαμβάνει τόσο τους ερασιτέχνες εκτροφείς, όσο και τους ιδιοκτήτες ζώων που θέλουν να αναπαράξουν μία φορά το ζώο συντροφιάς σε όλη τη ζωή του και οι οποίοι για το σκοπό αυτό λαμβάνουν άδεια από την Επιτροπή που συστήνεται με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών.

Ειδικά για τους ιδιοκτήτες ζώων που επιθυμούν να αναπαράξουν μία φορά το ζώο συντροφιάς τους, εξετάζεται η άδεια να χορηγείται μόνο εφόσον ο ιδιοκτήτης του έχει δηλώσει στην Επιτροπή τα φυσικά πρόσωπα που θα υιοθετήσουν 6 έως 8 νεογέννητα ζώα συμπεριλαμβανομένων και των ιδίων υπογράφοντας επίσης και υπεύθυνη δήλωση ότι μπορούν να ανταποκριθούν στα έξοδα της γέννας και φροντίδας των ζώων μέχρι την υιοθεσία τους. Τα φυσικά πρόσωπα που δηλώνονται δεν θα πρέπει να έχουν δηλωθεί προς υιοθεσία για περισσότερες από δύο αιτήσεις.

Οσον αφορά στη σήμανση και την καταγραφή σκύλων και γατών στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς (ΕΜΖΣ), το προσχέδιο προέβλεπε ότι αυτή πρέπει να γίνει εντός δύο μηνών από από τη γέννησή τους.

Για την κινητροδότηση μάλιστα των στειρώσεων, της σήμανσης και της υιοθεσίας των ζώων συντροφιάς, προβλέπετα η δυνατότητα οι δήμοι με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, να παρέχουν κίνητρα, όπως μέσω διατακτικών («voucher»), ενώ θα μπορούν «να αποφασίζουν μείωση των δημοτικών τελών ανά έτος κατά ανώτατο ποσοστό έως 10% για τους ιδιοκτήτες – φυσικά πρόσωπα στειρωμένων, σημασμένων και καταχωρημένων στο ΕΜΖΣ ζώων».

Στο προσχέδιο αν και ορίζεται ότι αρμόδια Αρχή για τη θέσπιση των κανόνων ευζωίας ζώων είναι η Γενική Διεύθυνση Κτηνιατρικής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο ρόλος των κτηνιάτρων εμφανίζεται να … «κονταίνει» στις επιμέρους διατάξεις. Ετσι, δεν ορίζεται ούτε ένας κτηνίατρος ως μέλος της ειδικής αμοιβόμενης Επιτροπής Παρακολούθησης των διατάξεων του νόμου. Στην Επιτροπή προβλέπεται να μετέχουν ένας εκπρόσωπος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, ένας εκπρόσωπος του Συνηγόρου του Πολίτη καθώς και ένας εκπρόσωπος Φιλοζωικών Σωματείων και Οργανώσεων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ο οποίος δραστηριοποιείται σε πανελλαδικό επίπεδο.

Βάσει των όσων περιλαμβάνονται στο προσχέδιο νόμου προβλέπεται επίσης ότι:

• Κάθε δήμος ή συνεργαζόμενοι Δήμοι ή Σύνδεσμος Δήμων ιδρύουν και λειτουργούν δημοτικά ή διαδημοτικά κτηνιατρεία, καταφύγια και αποτεφρωτήρια αδέσποτων ζώων συντροφιάς σε ιδιόκτητους ή μισθωμένους ή παραχωρούμενους από το Δημόσιο, την Περιφέρεια ή από ιδιώτες χώρους. Κάθε Δήμος οφείλει να διαθέτει είτε ο ίδιος είτε στο πλαίσιο συνεργασίας με άλλους Δήμους είτε ως Μέλος Συνδέσμου Δήμων, τουλάχιστον ένα καταφύγιο ή να συμβάλλεται με νομίμως αδειοδοτημένα καταφύγια, χωρίς ωστόσο να θέτει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την πλήρωση αυτής της υποχρέωσης.
• Θεσπίζεται ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα με την επωνυμία «Άργος» και στόχο την χρηματοδότηση των δήμων για την υλοποίηση δράσεων, την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού και οχημάτων, τη χρηματοδότηση δημιουργίας καταφυγίων, κτηνιατρείων, αποτεφρωτηρίων και περιφραγμένων πάρκων σκύλων, την κάλυψη του κόστους συμβάσεων με κτηνιάτρους, κλπ. Το πρόγραμμα μπορεί να επιχορηγείται από τα ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα, από πόρους του υπουργείου Εσωτερικών, ενώ και οι πιστώσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων που αφορούν χρηματοδότηση Δήμων για τη διαχείριση των προγραμμάτων αδέσποτων ζώων μεταφέρονται πλέον στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εσωτερικών.
• Μεταφέρεται η ηλεκτρονική βάση σήμανσης και καταγραφής των ζώων συντροφιάς από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
• Δημιουργείται Πανελλήνια Πλατφόρμα Υιοθεσίας Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς, στην οποία θα καταχωρούνται όλα τα αδέσποτα προς υιοθεσία ζώα με το όνομα, φωτογραφία, περιγραφή, στοιχεία του υπεύθυνου προς υιοθεσία, κλπ. Όλοι οι Δήμοι, τα φιλοζωικά Σωματεία και Οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και τα καταφύγια, οφείλουν στις ιστοσελίδες τους ή στις δημόσιες σελίδες τους σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης να παραπέμπουν στον σύνδεσμο της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την προώθηση της υιοθεσίας αδέσποτων ζώων.
• Προβλέπεται η λειτουργία Μητρώου παραβατών από την Εισαγγελία Αθηνών, στο οποίο θα καταγράφονται όσοι έχουν ποινική καταδίκη για παράβαση των διατάξεων που αφορούν στην κακοποίηση ζώων συντροφιάς. Το μητρώο αυτό θα διαλειτουργεί με το ΕΜΖΣ και η εγγραφή του παραβάτη σε αυτό θα εμποδίζει τη δυνατότητα καταχώρισής του ως ιδιοκτήτη ζώου στο ΕΜΖΣ.
• Ιδρύεται νέος θεματικός κύκλος με την επωνυμία «Κύκλος Δικαιωμάτων των Ζώων» στον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος είναι αρμόδιος για τη διαμεσολάβηση σχετικά με τα δικαιώματα των ζώων και την τήρηση της νομοθεσίας.
• Δίνεται η δυνατότητα ανάπτυξης ψηφιακής εφαρμογής και ιστοσελίδας, καθώς και ορισμού σχετικού πενταψήφιου τηλεφωνικού αριθμού, για την αναφορά περιστατικών κακοποίησης ζώων, καθώς και κάθε άλλης σχετικής παράβασης.
• Στη Σχολή Αξιωματικών και στη Σχολή Αστυφυλάκων της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και στη σχολή Δοκιμών Λιμενοφυλάκων περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα σπουδών εκπαίδευση σχετικά με τα θέματα κακοποίησης των ζώων.
• Θεσμοθετείται ο «ανάδοχος» για τα αδέσποτα ζώα που θα αφορά το φυσικό πρόσωπο το οποίο φιλοξενεί προσωρινά ένα αδέσποτο ζώο συντροφιάς έως ότου αυτό υιοθετηθεί ή εισαχθεί σε καταφύγιο. Ο ανάδοχος μπορεί να επιλέγεται από τον Δήμο ή φιλοζωικά σωματεία και οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Σκληρή κριτική από τους κτηνίατρους Δ.Υ.

«Το σχέδιο νόμου στο σύνολό του, με εξαίρεση ορισμένες διατάξεις δεν ακολουθεί τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα για τη διαχείριση του πληθυσμού των ζώων συντροφιάς που περιγράφονται στις ειδικές οδηγίες του παγκοσμίου οργανισμού για την υγεία των ζώων, δεν έχει λάβει υπόψη του την ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς που έχει κυρωθεί με νόμο» ανέφερε η γνωμοδότηση της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής προς τον τ. Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και νυν υπουργό Εσωτερικών, Μάκη Βορίδη.

Οι κτηνίατροι κάνουν λόγο για αντιφατικές διατάξεις και διατάξεις που αλληλοαναιρούνται σημειώνοντας πως καθίσταται «σαφές ότι στην συντακτική ομάδα δεν συμμετείχε ειδικός στην ευζωία των ζώων επιστήμονας γιατί υιοθετούνται πρακτικές που είναι αντίθετες με τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις και τη βιβλιογραφία, καθώς και ειδικός στην καταπολέμηση των ζωοανθρωπονόσων. Επίσης δεν υπήρξε καμία συμμετοχή στην επεξεργασία του υπό εξέταση σχεδίου των αρμοδίων Κτηνιατρικών Αρχών που διαθέτουν την εμπειρία και την ανάλογη τεχνογνωσία».

Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι με βάση τις οδηγίες, ο ρόλος των ΜΚΟ είναι ρόλος συνεισφοράς στις αρχές σε τοπικό επίπεδο, αλλά στο υπό εξέταση σχέδιο «όχι μόνο δεν τηρείται η οδηγία αυτή αλλά παρέχονται αρμοδιότητες διαχείρισης αδεσπότων ζώων σε ΜΚΟ και σε ιδιώτες χωρίς έλεγχο και εποπτεία από τις τοπικές κτηνιατρικές και δημοτικές αρχές (όπως ισχύει στο ν.4039/2012), ενώ η όποια εποπτεία θα γίνεται με ακαθόριστους δείκτες που θα παρακολουθούνται από τριμελή επιτροπή στο Υπουργείο Εσωτερικών».

Η ίδια συμπληρώνει ότι στο σχέδιο νόμου που είδαν, αποφεύγεται σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο η ουσιαστική εμπλοκή των κτηνιατρικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών δημόσιας υγείας στην εποπτεία της διαχείρισης του πληθυσμού των αδεσπότων ζώων συντροφιάς, παρά τις γενικές αναφορές ότι είναι αρμόδιες αρχές για την ευζωία των ζώων.

Την παρουσίαση του νομοσχεδίου αναμένει και ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ, Σπύρος Μάμαλης προκειμένου να ενημερωθεί για τις διατάξεις.

Για το ζήτημα της υπό συζήτηση μεταφοράς αρμοδιοτήτων μάλιστα το ΓΕΩΤΕΕ είχε ήδη αποστείλει επιστολή και στον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη πριν λίγους μήνες: «Τόσο η κοινοτική όσο και η εθνική νομοθεσία, επιβάλλουν την υπαγωγή των εν λόγω αρμοδιοτήτων στο Υπ.Α.Α.Τ.. Ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός για την Υγεία των Ζώων (WOAH) το περιλαμβάνει στις κατευθυντήριες οδηγίες του. Η ίδια η προστασία της υγείας των ζώων συντροφιάς επιβάλει την υπαγωγή των αρμοδιοτήτων αυτών στις κτηνιατρικές υπηρεσίες του Υπ.Α.Α.Τ., τις μόνες υπηρεσίες στη χώρα μας που διαθέτουν την επιστημονική στελέχωση και την υλικοτεχνική υποδομή που μπορούν να εξασφαλίσουν την υγεία και ευζωία των ζώων συντροφιάς.

Πέραν των άνω, μια σειρά από προγράμματα που αφορούν τα ζώα συντροφιάς (αντιλυσσική προστασία, καταπολέμηση ζωοανθρωπονόσων κλπ.) και εφαρμόζει η Ελλάδα από το 2012, αποτελούν αντικείμενο της κτηνιατρικής υπηρεσίας. Οποιαδήποτε λοιπόν προσπάθεια αφαίρεσης των υπό συζήτηση αρμοδιοτήτων από το Υπ.Α.Α.Τ. δημιουργεί άμεσους κινδύνους για την υγεία των ζώων συντροφιάς και γενικότερα τη δημόσια υγεία, καθιστά δε εξαιρετικά προβληματική έως αδύνατη τη συμμόρφωση της χώρας μας με τους σχετικούς κοινοτικούς και διεθνείς κανόνες και οδηγίες» ανέφερε η επιστολή.