Η κατάρρευση της απασχόλησης και ιδιαιτέρως της εποχικής εργασίας, με αποτέλεσμα την εκτίναξη των ποσοστών της ανεργίας, η ελεύθερη πτώση των μισθών, οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις και η κυριαρχία ευέλικτων μορφών απασχόλησης συνθέτουν την εικόνα της αγοράς εργασίας στα χρόνια του κορωνοϊού.
Για τη χώρα μας που εξέρχεται μετά από δέκα χρόνια εφαρμογής μνημονίων, η εξέλιξη αποτελεί τον χειρότερό της εφιάλτη, με χαρακτηριστικά την ύφεση, την κατάρρευση κλάδων της οικονομίας, μειώσεις αποδοχών και εισοδημάτων και ανατροπές στην αγορά εργασίας.
Μείωση μισθών χωρίς απολύσεις
Η κυβέρνηση, προκειμένου να συγκρατήσει την ανεργία, σχεδίασε μια σειρά σκληρών μέτρων με γνώμονα τον περιορισμό των απωλειών θέσεων εργασίας, δίνοντας τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να μειώσουν τους μισθούς με αντιστάθμισμα τη διατήρηση της απασχόλησης.
«Περικόψτε τους μισθούς, χωρίς όμως απολύσεις» ήταν το μήνυμα που έστειλε – από την πρώτη στιγμή – προς τις επιχειρήσεις.
Τα στοιχεία αναμένεται να επιδεινωθούν το φθινόπωρο – μετά την αρνητική εφετινή τουριστική περίοδο -, γεγονός που προβληματίζει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.
Τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας σχεδιάζουν την επέκταση (έως το τέλος του έτους) όλων των μέτρων που εφαρμόστηκαν την περίοδο του κορωνοϊού (αναστολές συμβάσεων, ενίσχυση επιχειρήσεων κ.λπ.), όπως και τη βελτίωση των προϋποθέσεων χορήγησης επιδομάτων ενίσχυσης για τους εποχικούς υπαλλήλους.
Τα μέτρα αυτά θα χρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα SURE, το οποίο προβλέπει για τη χώρα μας δάνειο ύψους 2,7 δισ. ευρώ για τη στήριξη μισθών και ασφαλιστικών εισφορών.
Παρέμβαση των επιτρόπων
Σε άρθρο τους αποκλειστικά για «Το Βήμα της Κυριακής», οι επίτροποι Paolo Gentiloni και Nicolas Schmit υπογραμμίζουν:
«Το SURE είναι η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε μια άνευ προηγουμένου κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το πρώτο βήμα προς ένα μόνιμο ευρωπαϊκό σύστημα αντασφάλισης ανεργίας».
«Το ποσό που θα λάβει η χώρα μας είναι υψηλότερο από τις αρχικές μας εκτιμήσεις» σημειώνει ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, υπογραμμίζοντας ότι «με αυτό θα καλυφθούν μέτρα διατήρησης των θέσεων απασχόλησης όπως η αποζημίωση ειδικού σκοπού και η κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών για τους εργαζομένους των οποίων οι συμβάσεις εργασίας τίθενται σε προσωρινή αναστολή, η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών των εποχικά εργαζόμενων και η υλοποίηση του προγράμματος ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ».
Προετοιμάζονται νέες πολιτικές
Και ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννης Βρούτσης δήλωσε «θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε τον κόσμο της εργασίας και προετοιμάζουμε νέες πολιτικές για την ενίσχυση της αγοράς εργασίας. Μέχρι τώρα έχουμε διαθέσει πάνω από 1,5 δισ. ευρώ για 1,9 εκατ. εργαζομένους και ελεύθερους επαγγελματίες».
Στα κυβερνητικά μέτρα περιλαμβάνεται ακόμη η χορήγηση – με ευνοϊκότερους όρους – επιδόματος ανεργίας στους εποχικά απασχολούμενους που δεν θα προσληφθούν την τρέχουσα τουριστική περίοδο. Παράλληλα, το κράτος αναλαμβάνει την κάλυψη των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών των εποχικά εργαζομένων μερικής απασχόλησης.
Οι προβλέψεις και τα σενάρια
Παρά τα μέτρα, οι εκτιμήσεις τόσο των εθνικών όσο και των διεθνών οργανισμών δείχνουν ότι η ανεργία θα παρουσιάσει εκρηκτική άνοδο εντός του 2020. Η άνοδος αυτή εκτιμάται ότι θα πλησιάσει το 20% ή ακόμη και θα το ξεπεράσει. Το ύψος της ανεργίας ποικίλλει, ανάλογα με τα σενάρια γύρω από την εξέλιξη του μεγέθους της ύφεσης που θα υποστεί η οικονομία εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι το ποσοστό ανεργίας στη χώρα μας θα ανέλθει στο 19,9% το 2020, ενώ το 2021 θα είναι χαμηλότερο του 2019 κατά μισή ποσοστιαία μονάδα (16,8%).
Την πιο απαισιόδοξη πρόβλεψη κάνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο εκτιμά ότι η ανεργία θα ανέλθει στο 22% το 2020 και θα μειωθεί σε 19% το 2021.
Ετσι θα προστατευτούν 1 εκατ. θέσεις εργασίας
Η ευέλικτη απασχόληση για όλους, με επιχορήγηση (μέσω του προγράμματος SURE) μέρους των απωλειών εισοδήματος των εργαζομένων, αποτελεί το βασικό κυβερνητικό σχέδιο για τη στήριξη της απασχόλησης.
Το μέτρο δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να απασχολούν το προσωπικό με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση και να καταβάλλουν το 50% των αμοιβών, έως το τέλος του έτους. Το κράτος θα επιδοτεί μέρος της απώλειας που φθάνει το 40%. Γεγονός που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι θα υποστούν απώλειες που ενδέχεται να φθάσουν μέχρι και το 25% των προηγούμενων αμοιβών τους.
Ο νέος μηχανισμός ενίσχυσης της απασχόλησης ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Ιουνίου έως 30 Σεπτεμβρίου, με δυνατότητα επέκτασης της χρονικής ισχύος του, πιθανότατα έως το τέλος του έτους, κάτι που θα ανακοινώσει σύντομα η κυβέρνηση.
Δικαίωμα συμμετοχής στον μηχανισμό έχουν όλες οι επιχειρήσεις οι οποίες εμφανίζουν μείωση του τζίρου τους, τουλάχιστον 20%, κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, ανεξαρτήτως ΚΑΔ.
Στον μηχανισμό μπορούν να συμπεριληφθούν και επιχειρήσεις που λειτουργούν για πρώτη φορά και δεν έχουν καταγράψει έσοδα τους προηγούμενους μήνες. Θα καλύπτει όλους τους υφιστάμενους εργαζομένους πλήρους απασχόλησης. Επίσης θα αφορά και τις εποχικές επιχειρήσεις. Στόχος είναι να προστατευτούν τουλάχιστον 1.000.000 θέσεις εργασίας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Στο πρόγραμμα εντάσσονται – επίσης – όλοι οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης που θα προσληφθούν σε εποχικές επιχειρήσεις, μέχρι τον αριθμό των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης που διατηρούσαν πέρυσι τον αντίστοιχο μήνα.
Δεν επιτρέπεται η μετατροπή της σχέσης εργασίας από μερικής σε πλήρους απασχόλησης, προκειμένου να λάβει η επιχείρηση το ευεργέτημα της συμμετοχής στον μηχανισμό.
Ο εργοδότης θα μπορεί να μειώσει τον χρόνο εργασίας του εργαζομένου πλήρους απασχόλησης έως και 50%, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι δεν θα μεταβάλλεται το είδος της σχέσης εργασίας.
Η πολιτεία αναλαμβάνει την υποχρέωση αναπλήρωσης κατά 60% του εισοδήματος του εργαζομένου για το χρόνο που ο εργαζόμενος δεν θα εργάζεται.
Επιπλέον, σε περίπτωση που η καθαρή αμοιβή μετά την ανωτέρω προσαρμογή υπολείπεται του κατώτατου μισθού, η διαφορά θα καλύπτεται από το κράτος εξ ολοκλήρου.
Για όσο διάστημα ο εργαζόμενος βρίσκεται σε καθεστώς μειωμένης απασχόλησης, ο εργοδότης απαγορεύεται να προβεί σε καταγγελία της σύμβασης εργασίας και σε μείωση του ονομαστικού μισθού του εργαζομένου.
