Διάστρεμμα αστραγάλου: Πότε είναι πιο σοβαρό το στραμπούληγμα του ποδιού

Το διάστρεμμα του αστραγάλου είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους τραυματισμούς, αλλά δεν είναι πάντοτε «αθώο» ούτε θεραπεύεται σε όλους τους ασθενείς μέσα σε λίγες εβδομάδες. Και αυτό διότι άλλη περίοδο αναρρώσεως χρειάζεται το κοινό και άλλη το υψηλό διάστρεμμα αστραγάλου.

Για να γίνει κατανοητή η διαφορά μεταξύ των δύο, πρέπει να γνωρίζουμε μερικά βασικά δεδομένα για τον αστράγαλό μας. Η άρθρωση της ποδοκνημικής, όπως είναι η επιστημονική ονομασία του, σχηματίζεται από τρία οστά. Τα δύο από αυτά είναι τα μακριά οστά που εκτείνονται από το γόνατο και κάτω:

• Η κνήμη, προς την εσωτερική πλευρά του ποδιού
• Η περόνη, που είναι παράλληλη με την κνήμη και προς την εξωτερική πλευρά του

Το τρίτο οστό είναι ο αστράγαλος, που δίνει την κοινή ονομασία σε όλη την άρθρωση.

Όπως εξηγεί ο ορθοπεδικός χειρουργός Κωνσταντίνος Ιντζόγλου MD, MSC, PhD, διευθυντής της Ι’ Ορθοπεδικής Κλινικής – Αθλητικών Κακώσεων, Αρθροσκόπησης & Ελάχιστα Επεμβατικής Ορθοπεδικής Χειρουργικής του Metropolitan General, η ποδοκνημική άρθρωση διαθέτει επίσης μαλακούς ιστούς και συνδέσμους που την υποστηρίζουν, της παρέχουν σταθερότητα και της επιτρέπουν να κινείται προς όλες τις κατευθύνσεις.

Η ποδοκνημική άρθρωση είναι πανίσχυρη: μπορεί να αντέξει φορτία έως και τρεις φορές το σωματικό βάρος ενός ατόμου κατά τη διάρκεια των κανονικών καθημερινών δραστηριοτήτων. Λόγω της θέσης της όμως είναι και ευάλωτη στους τραυματισμούς. Αναλόγως με τους συνδέσμους που θα τραυματιστούν σε ένα διάστρεμμα, αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως κοινό ή ως υψηλό.

Τι είναι το κοινό διάστρεμμα αστραγάλου

Όταν ένας άνθρωπος υφίσταται κοινό διάστρεμμα αστραγάλου, συνήθως τραυματίζεται ο πρόσθιος αστραγαλοπερονιαίος σύνδεσμος (ATFL) στην εξωτερική πλευρά του. Ο τραυματισμός αυτός συνίσταται σε ρήξεις, που μπορεί να είναι μερικές ή πλήρεις.

Ο πρόσθιος αστραγαλοπερονιαίος σύνδεσμος εκτείνεται από το άκρο της περόνης μέχρι το οστό του αστραγάλου στην εξωτερική πλευρά του. Είναι ένας από τους κύριους σταθεροποιητές συνδέσμους της ποδοκνημικής και ο κυριότερος που τραυματίζεται.

Το κοινό διάστρεμμα αστραγάλου συχνά προκαλεί πόνο, πρήξιμο, ακόμη και μώλωπα («μελανιά») όταν είναι πιο σοβαρό. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν στο εξωτερικό του ποδιού, ακριβώς κάτω από την άρθρωση του αστραγάλου.

Συνήθως υπάρχει μια περιοχή μέγιστης ευαισθησίας. Ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού και των συμπτωμάτων, μπορεί κάποιος σταδιακά να επιστρέψει στις δραστηριότητές του, όσο του το επιτρέπει ο πόνος.

Ακόμα και οι αθλητές μπορούν να επιστρέψουν σταδιακά στον αθλητισμό. Όταν, όμως, ανακτούν έντονη αθλητική δραστηριότητας, συνήθως φορούν έναν ελαστικό κηδεμόνα για τη στήριξη του αστραγάλου. Αυτό βοηθά στην αντιστάθμιση του τραυματισμένου συνδέσμου και προστατεύει τον αστράγαλο από άλλο διάστρεμμα.

Τι είναι το υψηλό διάστρεμμα αστραγάλου

Σε αυτή την περίπτωση, ο τραυματισμός περιλαμβάνει διαφορετικό σύνολο συνδέσμων απ’ ό,τι τα κοινά διαστρέμματα αστραγάλου. Αυτοί οι σύνδεσμοι βρίσκονται πάνω από την άρθρωση του αστραγάλου και μεταξύ της κνήμης και της περόνης. Σχηματίζουν αυτό που είναι γνωστό ως συνδέσμωση.

Οι σύνδεσμοι που απαρτίζουν την συνδέσμωση χρησιμεύουν ως αμορτισέρ, εμποδίζοντας την κνήμη και την περόνη να απομακρυνθούν πολύ μεταξύ τους, εξηγεί ο δρ Ιντζόγλου. Όταν κάποιος τρέχει, ιδίως όταν τρέχει και αλλάζει γρήγορα κατεύθυνση, αυτοί οι σύνδεσμοι υπόκεινται σε πολύ μεγάλα φορτία και υψηλές δυνάμεις.

Τα υψηλά διαστρέμματα αστραγάλου προκαλούνται συνήθως στη διάρκεια αθλητικής δραστηριότητας. Οφείλονται σε τραύμα αναστροφής ή ραχιαίας κάμψης της ποδοκνημικής, που συνήθως προκύπτει ενόσω ένα άτομο τρέχει ή πηδά.

Ο τραυματισμός αυτός είναι πιο συνηθισμένος σε αθλήματα υψηλής έντασης, όπως ποδόσφαιρο, μπάσκετ κ.λπ., λέει ο δρ Ιντζόγλου. Δυστυχώς, «δεν υπάρχει κηδεμόνας για υψηλό διάστρεμμα αστραγάλου που να αποτρέπει αυτούς τους τραυματισμούς», τονίζει. «Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί είναι η συνεχής προπόνηση για δύναμη και ευλυγισία. Αυτή πρέπει να συμπεριλαμβάνει τις κατάλληλες διατάσεις, ειδικά λίγο πριν από τον αγώνα ή την προπόνηση».

Τα συμπτώματα ενός υψηλού διαστρέμματος

Τα υψηλά διαστρέμματα συνήθως δεν προκαλούν σε μεγάλο βαθμό πρήξιμο ή μώλωπες. Αυτό μπορεί να είναι παραπλανητικό για τους αθλητές και τους προπονητές, επειδή ένα υψηλό διάστρεμμα γενικά δεν «φαίνεται τόσο άσχημο».

Για τον λόγο αυτό, πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην γνωρίζουν πόσο σοβαρά έχουν τραυματιστεί. Έτσι, μπορεί να μην ξεκουραστούν όπως απαιτείται για την πλήρη επούλωση.

Πώς διαγιγνώσκεται

Ο ιατρός θα ρωτήσει ποια κίνηση εκτελέσατε όταν έγινε ο τραυματισμός, θα αξιολογήσει τα συμπτώματα και θα πραγματοποιήσει κλινική εξέταση.

Μπορεί επίσης να χρειαστεί να κάνετε πρόσθετες εξετάσεις (πχ. ακτινογραφίες) για να βεβαιωθεί ότι δεν έχετε κάταγμα περόνης. Μπορεί επίσης να κριθεί απαραίτητη η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας.

Η αντιμετώπιση

Η τυπική θεραπεία ενός υψηλού διαστρέμματος στον αστράγαλο είναι η ίδια με εκείνη του ισχύει για το κοινό διάστρεμμα. Πρόκειται για το πρωτόκολλο RICE (σ.σ. είναι αρκτικόλεξο των αγγλικών όρων rest, ice, compression, elevation):

• Ανάπαυση: Κατ’ αυτήν δεν πρέπει να ρίχνετε βάρος στο προσβεβλημένο πόδι. Η διάρκειά της είναι συνήθως πολύ μεγαλύτερη στο υψηλό διάστρεμμα αστραγάλου απ’ ό,τι στο κοινό. Σύμφωνα με μελέτες είναι σχεδόν διπλάσια στο υψηλό.
• Πάγος: Κατά τις πρώτες δύο ημέρες μετά τον τραυματισμό, ο ασθενής πρέπει να εφαρμόζει πάγο για περίπου 15 λεπτά κάθε λίγες ώρες. Η παγοθεραπεία μειώνει τη φλεγμονή και το πρήξιμο.
• Συμπίεση: Συνιστάται επίδεση του άκρου πόδα με ελαστικό επίδεσμο, για να περιοριστεί το πρήξιμο στο ελάχιστο. Ωστόσο ο επίδεσμος δεν πρέπει να είναι τόσο σφιχτός, ώστε να διακόπτει την κυκλοφορία του αίματος.
• Ανύψωση: Συνιστάται να κάθεται ή να ξαπλώνει ο ασθενής, με το τραυματισμένο πόδι ανυψωμένο σε μια θέση πάνω από το επίπεδο της καρδιάς. Η στάση αυτή επίσης μειώνει το πρήξιμο, αλλά και τον πόνο.

Ωστόσο, όταν τα διαστρέμματα στον αστράγαλο είναι σοβαρά ή έχει επέλθει πλήρης ρήξη (σκίσιμο) ενός συνδέσμου, μπορεί να χρειασθεί χειρουργική επέμβαση. Η τυπική επέμβαση συμπεριλαμβάνει την ορθή τοποθέτηση μίας ή δύο βιδών μεταξύ της κνήμης και της περόνης, για να συγκρατούνται τα δύο οστά μαζί.

Τέλος, «ο χρόνος αποκατάστασης του υψηλού διαστρέμματος στον αστράγαλο ποικίλλει», τονίζει ο δρ Ιντζόγλου. «Μερικοί ασθενείς είναι σε θέση να επιστρέψουν στα αθλήματά τους μέσα σε έξι εβδομάδες. Περίπου οι μισοί, όμως, θα παρουσιάζουν συμπτώματα για χρονικό διάστημα έως και έξι μήνες».

Φωτογραφία: iStock