Βραχνάδα: Τι μπορεί να συμβαίνει όταν βραχνιάζει η φωνή

Η φωνή είναι ένα χάρισμα που δόθηκε στον άνθρωπο για να επικοινωνεί, να εκφράζει τα συναισθήματά του και να αναπτύσσει την πνευματικότητά του. Κάθε άνθρωπος διαθέτει χαρακτηριστική χροιά φωνής, η οποία όμως μπορεί να αλλάξει για πολλούς και διάφορους λόγους. Μερικές φορές, μάλιστα, η βραχνάδα υποκρύπτει σοβαρά προβλήματα υγείας.

Όπως εξηγεί ο κ. Χρήστος Γκιώνης, διευθυντής ωτορινολαρυγγολόγος στο Metropolitan Hospital, η φωνή είναι ο ήχος που παράγεται όταν ο εκπνεόμενος αέρας διέρχεται μεταξύ των φωνητικών χορδών και προκαλεί τη δόνησή τους.

«Η χροιά της φωνής κάθε ανθρώπου μορφοποιείται από μια πληθώρα παραγόντων, όπως το μήκος, το πάχος και η τάση των φωνητικών χορδών. Οι παράγοντες αυτοί μαζί με τη στοματική και τη ρινική κοιλότητα, διαμορφώνουν τελικά τον ήχο, σε έναρθρο λόγο», αναφέρει.

Η βραχνάδα (ή βράγχος φωνής) είναι ένας γενικός όρος, που περιγράφει κάθε μη-φυσιολογική αλλαγή στη φωνή. Προκαλείται:

• Από τη δυσλειτουργία του λάρυγγα (αλλοιώσεις και προβλήματα των φωνητικών χορδών)
• Από διαταραχές στη σύγκλειση των φωνητικών χορδών

Τα προβλήματα αυτά, με τη σειρά τους, έχουν ποικίλα αίτια. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται ορατές ανωμαλίες των φωνητικών χορδών, διάφορες παθολογικές καταστάσεις και μη-ορατές βλάβες των φωνητικών χορδών.

Ορατές ανωμαλίες των φωνητικών χορδών

• Οξείες φλεγμονές/λαρυγγίτιδες. Η λαρυγγίτιδα είναι η πιο συχνή αιτία της βραχνάδας. Εκδηλώνεται μετά από οξείες λοιμώξεις (μικροβιακές ή ιογενείς) του αναπνευστικού συστήματος. Παρατηρείται ερυθρότητα και οίδημα (διόγκωση) των φωνητικών χορδών. Πρόκειται για οξεία κατάσταση, η οποία δεν προκαλεί ανησυχία. Διαρκεί λίγες ημέρες και αντιμετωπίζεται πολύ εύκολα με συγκεκριμένες οδηγίες, ακόμα κι αν χρειασθεί λήψη κάποιων φαρμάκων
• Χρόνιες φλεγμονές: Η βραχνάδα μπορεί να προκληθεί από το επονομαζόμενο οίδημα Ranke. Είναι μία κατάσταση που οφείλεται στην κακή χρήση της φωνής (λάθος ομιλία) και σε κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα και η συχνή κατανάλωση αλκοόλ.
• Πολύποδες των φωνητικών χορδών. Είναι καλοήθεις όγκοι.
• Κομβία των φωνητικών χορδών (οι λεγόμενοι κάλοι). Πρόκειται για οζίδια που εμφανίζονται στη μεσότητα των φωνητικών χορδών και οφείλονται σε κακή χρήση της φωνής. Τα κομβία φωνητικών χορδών είναι συχνή βλάβη στους επαγγελματίες φωνής, όπως οι τραγουδιστές, οι ηθοποιοί, οι δικηγόροι, οι ιερείς κ.ά.

Άλλες παθολογικές καταστάσεις

• Αλλεργικός βήχας. Ο έντονος βήχας λόγω αναπνευστικής αλλεργίας μπορεί να προκαλέσει βραχνάδα.
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ): Η βραχνάδα συνοδεύεται από αίσθημα «κόμπου» στο λαιμό. Οφείλεται στο λεγόμενο κοκκίωμα των φωνητικών χορδών
• Προκαρκινικές βλάβες (πχ. λευκοπλακία)
• Κακοήθεις όγκοι (καρκίνος)
• Παράλυση των φωνητικών χορδών: Μπορεί να είναι μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη. Οφείλεται σε βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, σε  ιατρογενείς βλάβες μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή στην παρουσία όγκου που πιέζει το λαρυγγικό νεύρο. Το νεύρο αυτό (λέγεται παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο)  σχετίζεται με την κινητικότητα των φωνητικών χορδών.
• Πρεσβυφωνία: Είναι η ατροφία των φωνητικών χορδών λόγω ηλικίας

Μη ορατές βλάβες των φωνητικών χορδών

• Ψυχογενείς καταστάσεις: Οι καταστάσεις άγχους και στρες επηρεάζουν σημαντικά τον λάρυγγα. Μπορεί να προκαλέσουν σπασμωδική δυσφωνία.
• Νευρομυϊκές διαταραχές: Η νόσος Πάρκινσον και η μυασθένεια Gravis μπορεί να προκαλέσουν βραχνάδα. Χρειάζονται αντιμετώπιση και θεραπεία από νευρολόγο ιατρό.
• Ορμονικές διαταραχές: Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται υπερθυρεοειδισμός και (συχνότερα) ο υποθυρεοειδισμός. Απαιτείται παρακολούθηση και αντιμετώπιση από ενδοκρινολόγο ιατρό.

Πότε η βραχνάδα είναι ανησυχητική

Η βραχνάδα στη φωνή χρειάζεται έλεγχο από ιατρό ωτορινολαρυγγολόγο όταν:

• Συνοδεύεται από το αίσθημα ανάγκης καθαρισμού του λαιμού και
• Διαρκεί πάνω από δύο ή τρεις εβδομάδες

Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους ασθενείς με βραχνάδα φωνής οι οποίοι είναι καπνιστές ή/και κάνουν υπερκατανάλωση αλκοόλ.

Αντιθέτως, δεν είναι απαραίτητο να συνυπάρχει πόνος, για να είναι η βραχνάδα ανησυχητική. Ούτε πρέπει να εκλαμβάνεται η χρόνια βραχνάδα ως «απλή» συνέπεια του καπνίσματος. «Η αμέλεια μπορεί να στοιχίσει και να βάλει τον ασθενή σε περιπέτειες», επισημαίνει ο κ. Γκιώνης.

Όταν, εξ άλλου, η βραχνάδα συνοδεύεται από ορισμένα άλλα συμπτώματα, απαιτείται διερεύνηση από τον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο. Τέτοια συμπτώματα είναι:

• Αιμόπτυση
• Δύσπνοια
• Παρουσία διόγκωσης στον τράχηλο (λαιμό)
• Αίσθημα κόμπου ή ξένου σώματος στον λαιμό
• Καμιά φορά πόνος που αντανακλά στο αυτί

«Δεν υπάρχει απλή βραχνάδα ή βραχνάδα στην οποία δεν πρέπει να δώσουμε σημασία», υπογραμμίζει ο κ. Γκιώνης. «Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μας βάζουν σε υποψία και να μας φοβίζουν όλες οι βραχνάδες, καθώς όπως έχει ήδη επισημανθεί, στη συντριπτική πλειονότητά τους, αυτές είναι καλοήθεις. Όμως, ο έλεγχος γίνεται για να αποκλειστεί με σιγουριά, ειδικά στους καπνιστές, κάποια έστω και ελάχιστα πιθανή κακοήθεια».

Διάγνωση και θεραπεία

Η βραχνάδα αξιολογείται σε μία πολύ απλή διαδικασία, που συνίσταται στην επίσκεψη σε ωτορινολαρυγγολόγο σε ιατρείο ή σε εξωτερικό ιατρείο κάποιας νοσοκομειακής δομής.

Οι περισσότεροι ωτορινολαρυγγολόγοι διαθέτουν σύγχρονα μέσα όπως ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας με κάμερα. Αυτά καταγράφουν εικόνες σε μεγάλη ανάλυση, των οποίων η μελέτη από τον ιατρό, σε συνδυασμό με την εμπειρία του, επιτρέπει να τεθεί με μεγάλη ακρίβεια η διάγνωση και να γίνει ο σχεδιασμός της οποιασδήποτε σχετικής θεραπείας.

Σε περιπτώσεις που υπάρχουν ορατές ανωμαλίες του λάρυγγα (πολύποδες, κομβία, κύστες, κακοήθεια κ.λπ.), η θεραπεία είναι χειρουργική. Σε πολύ ήπιες αλλοιώσεις, η συνδρομή του λογοθεραπευτή μπορεί να είναι πολύτιμη.

Η χειρουργική διαδικασία λέγεται μικρολαρυγγοσκόπηση. Πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία, με τη χρήση μικροσκοπίου, εξελιγμένων ενδοσκοπίων και ειδικών μικροχειρουργικών εργαλείων (ή και τη χρήση laser).

Σκοπός της είναι η χειρουργική εξαίρεση της βλάβης και η λήψη βιοψίας, με ακρίβεια, ασφάλεια και «σεβασμό» στις ανατομικές δομές-ιδιαιτερότητες της περιοχής. Έτσι θα επιτευχθεί ταχύτερη και καλύτερη επούλωση των φωνητικών χορδών και η φωνή θα επανέλθει το συντομότερο στη φυσιολογική της κατάσταση.

Πώς να αποφύγετε τη βραχνάδα

Ο καλύτερος τρόπος για να προστατεύσετε τη φωνή σας και να αποφύγετε τη βραχνάδα είναι μέσω της ομαλής φώνησης. Η δυνατή φωνή και το ψιθύρισμα μπορεί να προκαλέσουν κακώσεις στις φωνητικές χορδές.

Άλλοι τρόποι για να προφυλάξετε τη φωνή σας είναι:

• Τακτική λήψη υγρών
• Υγρασία στην ατμόσφαιρα του σπιτιού
• Θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
• Διακοπή του καπνίσματος
• Υγιεινή διατροφή
• Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοολούχων και ανθρακούχων ποτών και πικάντικων φαγητών.

«Οι επαγγελματίες φωνής (εκπαιδευτικοί, ιερείς, τραγουδιστές, ηθοποιοί, δικηγόροι κ.λπ.), καλό είναι να επισκέπτονται τακτικά τον ΩΡΛ τους», καταλήγει ο κ. Γκιώνης.

Φωτογραφία: iStock