Κάτι μου θυμίζει… Αν νιώθετε ότι αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που διαβάζετε τη συγκεκριμένη πρόταση, ο εγκέφαλός σας μπορεί να σας ξεγελά! Ο όρος «déjà vu» ή, στα ελληνικά, «προμνησία» περιγράφει την αίσθηση του ότι έχουμε βιώσει ξανά στο παρελθόν μια κατάσταση του παρόντος. Πολλοί πιστεύουν ότι πρόκειται για μια εμπειρία από την προηγούμενη ζωή τους ή ένα glitch στο Matrix, ωστόσο οι επιστήμονες έχουν διαφορετική άποψη.
Μπορεί να εξηγήσει το déjà vu η επιστήμη;
Το συναίσθημα αυτό είναι δύσκολο να μελετηθεί επειδή τείνει να εμφανίζεται αυθόρμητα και να φεύγει εύκολα, λένε οι επιστήμονες, ενώ η αναδημιουργία του σε ένα εργαστήριο είναι δύσκολη υπόθεση. Παρ’ όλα αυτά, ερευνητές του Leeds Memory Group δοκίμασαν να φυτέψουν αναμνήσεις στους συμμετέχοντες στη μελέτη τους με τη μέθοδο της ύπνωσης, ενώ στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κολοράντο κατέφυγαν στην τεχνολογία της εικονικής πραγματικότητας. Τα αποτελέσματα των πειραμάτων έκαναν τους ειδικούς να υποψιαστούν ότι το déjà vu είναι ένα φαινόμενο μνήμης, κι αυτό επιβεβαιώνεται και από μαγνητικές τομογραφίες (fMRI).
Υπάρχουν δεκάδες θεωρίες, αλλά η επικρατέστερη έχει να κάνει με μια αναντιστοιχία σε δύο ταυτόχρονες διαδικασίες. Συγκεκριμένα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σεντ Άντριους στη Σκοτία πιστεύουν ότι το déjà vu είναι αποτέλεσμα της λανθασμένης ενεργοποίησης των τμημάτων του εγκεφάλου που αναγνωρίζουν οικείες καταστάσεις. Όταν συμβαίνει αυτό, μια άλλη περιοχή ελέγχει το αίσθημα οικειότητας με την ανάκληση των προηγούμενων εμπειριών. Αν και η επιβράδυνση είναι απειροελάχιστη, ο εγκέφαλος τη συγκεκριμένη στιγμή δεν μπορεί να προσδιορίσει αν κάτι έχει συμβεί στο παρελθόν ή όχι και, όταν δεν βρεθούν τελικά πραγματικές αντιστοιχίες, προσπαθεί γρήγορα να διορθώσει το λάθος του.
Το déjà vu, με άλλα λόγια, αντικατοπτρίζει την ικανότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου να επεξεργάζεται αναμνήσεις σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικές ταχύτητες. Αποτελεί μία ακόμα απόδειξη ότι ο εγκέφαλός μας είναι αξιοσημείωτος αφού μια πάρα πολύ μικρή επιβράδυνση στις λειτουργίες του ισοδυναμεί με τη σουρεαλιστική αίσθηση των εσφαλμένων αναμνήσεων.
Μήπως κάτι δεν πάει καλά;
Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν τουλάχιστον μία τέτοια εμπειρία στη ζωή τους. Αν όμως παρατηρήσετε ότι αυτή η αίσθηση επιμένει ή συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο ή σύγχυση, τότε μπορεί να πρόκειται για κάποιο υποκείμενο πρόβλημα υγείας. Ο προσωπικός σας γιατρός θα αξιολογήσει την κατάσταση και θα σας καθοδηγήσει κατάλληλα.
Πηγή
