Κάθε χρόνο χιλιάδες γυναίκες σε όλο τον κόσμο έρχονται αντιμέτωπες με τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, μίας νόσου που μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τη σωματική αλλά και ψυχική τους υγεία. Η ενημέρωση και η έγκαιρη διάγνωση συμβάλλουν σημαντικά στην επιτυχή αντιμετώπιση της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Οκτώβριος έχει καθιερωθεί ως μία περίοδος αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση και την υποστήριξη των γυναικών, και στόχος του είναι να αναδείξει τη σημασία της σωστής ενημέρωσης και της πρόληψης.
Ο Γυναικολόγος Ογκολόγος και Χειρουργός Μαστού, κ. Χρήστος Κοτανίδης μοιράζεται μαζί μας πολύτιμες πληροφορίες για τον καρκίνο του μαστού, τους παράγοντες που συντελούν στην καλύτερη αντιμετώπισή του, καθώς και τις σύγχρονες μεθόδους θεραπείας.
Ο καρκίνος του μαστού είναι μία από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου που πλήττουν τις γυναίκες παγκοσμίως. Ποιες είναι οι πρώιμες ενδείξεις και τα συμπτώματα που θα πρέπει να παρακολουθούν οι γυναίκες;
Ο καρκίνος του μαστού είναι πράγματι μία από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, και η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική θεραπεία. Οι πρώιμες ενδείξεις και τα συμπτώματα που θα πρέπει να παρακολουθούν οι γυναίκες περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ογκίδιο ή πρήξιμο στον μαστό ή στην περιοχή της μασχάλης: Αυτό είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα. Ένα ογκίδιο που δεν είναι επώδυνο μπορεί να είναι σημάδι καρκίνου.
- Αλλαγή στο μέγεθος ή το σχήμα του μαστού: Οποιαδήποτε ασυνήθιστη αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα του ενός ή και των δύο μαστών πρέπει να διερευνηθεί.
- Αλλαγές στο δέρμα του μαστού: Μπορεί να εμφανιστεί πάχυνση ή πτύχωση του δέρματος, που μοιάζει με φλούδα πορτοκαλιού. Αυτή η αλλαγή μπορεί να οφείλεται σε φλεγμονώδη μορφή καρκίνου.
- Ερεθισμός ή πόνος στον μαστό: Αν και ο πόνος δεν είναι συνηθισμένο σύμπτωμα του καρκίνου του μαστού, μπορεί να εμφανιστεί και θα πρέπει να αναφερθεί στον γιατρό.
- Έκκριση από τη θηλή: Εάν υπάρχει αιμορραγία ή άλλη μη φυσιολογική έκκριση από τη θηλή (χωρίς να υπάρχει πίεση), αυτό μπορεί να είναι ένδειξη καρκίνου.
- Αλλαγές στη θηλή: Εάν η θηλή εισχωρεί προς τα μέσα (αντίστροφη θηλή) ή υπάρχει κάποιο ασυνήθιστο εξάνθημα ή φολίδες γύρω από αυτήν, θα πρέπει να ελεγχθεί.
Κ. Κοτανίδη, ποιες είναι οι κύριες χειρουργικές τεχνικές αφαίρεσης του καρκίνου του μαστού και με ποια κριτήρια αποφασίζετε ποια τεχνική είναι κατάλληλη για την ασθενή;
Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές για την αφαίρεση του καρκίνου του μαστού, και η επιλογή της κατάλληλης τεχνικής εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το στάδιο και το είδος του καρκίνου, τα χαρακτηριστικά του όγκου, αλλά και τις προτιμήσεις και τη γενική υγεία της ασθενούς. Οι κύριες τεχνικές αφαίρεσης περιλαμβάνουν τις εξής:
- Ογκεκτομή (ή χειρουργική διατήρηση του μαστού)
Η ογκεκτομή περιλαμβάνει την αφαίρεση του όγκου και μικρού μέρους του φυσιολογικού ιστού γύρω από αυτόν. Ο στόχος είναι η αφαίρεση του καρκίνου, με ταυτόχρονη διατήρηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους του υγιούς ιστού του μαστού.
- Πλεονεκτήματα: Η διατήρηση του σχήματος και της φυσικής εμφάνισης του μαστού. Συνοδεύεται από ακτινοθεραπεία, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν υπολειπόμενα καρκινικά κύτταρα.
- Κατάλληλη για: Γυναίκες με μικρούς ή μέτριους όγκους που δεν έχουν εξαπλωθεί σε μεγάλο μέρος του μαστού. Επιπρόσθετα, αποτελεί μία κατάλληλη επιλογή για ασθενείς που επιθυμούν να διατηρήσουν τον μαστό τους.
- Μαστεκτομή
Η μαστεκτομή είναι η χειρουργική διαδικασία, κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρος ο μαστός.
- Πλεονεκτήματα: Είναι κατάλληλη για μεγαλύτερους ή πολυεστιακούς όγκους, καθώς και για όγκους που βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Επιπλέον, επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο της νόσου.
- Κατάλληλη για: Γυναίκες με μεγαλύτερους ή προχωρημένους όγκους, καθώς και για εκείνες που δεν μπορούν να υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία.
- Υποδόρια (ή διατήρησης του δέρματος) μαστεκτομή
Η υποδόρια μαστεκτομή είναι μία διαδικασία, κατά την οποία αφαιρείται ο ιστός του μαστού, αλλά διατηρείται το δέρμα, η θηλή και η θηλαία άλω. Συνήθως, συνοδεύεται από άμεση αποκατάσταση με την τοποθέτηση ενθέματος ή αυτόλογου ιστού.
- Πλεονεκτήματα: Επιτρέπει καλύτερα αισθητικά αποτελέσματα, εφόσον συνοδευτεί με πλαστική αποκατάσταση.
- Κατάλληλη για: Γυναίκες με προδιάθεση για καρκίνο του μαστού (γονιδιακή μετάλλαξη σε ογκογονίδια BRCA 1&2), καθώς και για ασθενείς που επιθυμούν διατήρηση του δέρματος και ενδεχομένως της θηλής.
Αποκατάσταση μαστού (πλαστική χειρουργική)
Μετά τη μαστεκτομή, πολλές γυναίκες επιλέγουν να υποβληθούν σε αποκατάσταση του μαστού. Αυτή μπορεί να γίνει άμεσα μετά την αφαίρεση του μαστού ή σε μεταγενέστερο στάδιο. Η αποκατάσταση μπορεί να γίνει είτε με τη χρήση ενθέματος σιλικόνης είτε με αυτόλογο ιστό, δηλαδή με ιστό που προέρχεται από άλλες περιοχές του σώματος της ασθενούς.
Κριτήρια επιλογής χειρουργικής τεχνικής
Η απόφαση για τη σωστή χειρουργική τεχνική βασίζεται σε μια σειρά παραγόντων, όπως:
- Μέγεθος και στάδιο του όγκου: Οι μικρότεροι όγκοι συχνά επιτρέπουν τη διατήρηση του μαστού με ογκεκτομή, ενώ μεγαλύτεροι όγκοι ή όγκοι που έχουν εξαπλωθεί σε πολλαπλά σημεία μπορεί να απαιτούν μαστεκτομή.
- Τοποθεσία του όγκου: Εάν ο όγκος βρίσκεται σε δύσκολο σημείο ή κοντά στη θηλή, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να διατηρηθεί ο μαστός.
- Γενική κατάσταση της υγείας της ασθενούς: Η κατάσταση της υγείας και άλλες υποκείμενες ασθένειες μπορεί να επηρεάσουν την επιλογή της χειρουργικής μεθόδου, καθώς κάποιες διαδικασίες είναι πιο απαιτητικές για το σώμα από άλλες.
- Προσωπικές προτιμήσεις της ασθενούς: Ορισμένες ασθενείς μπορεί να προτιμούν πιο επιθετικές προσεγγίσεις, όπως μαστεκτομή, για να μειώσουν τον κίνδυνο υποτροπής, ενώ άλλες μπορεί να προτιμούν πιο συντηρητικές μεθόδους για αισθητικούς ή ψυχολογικούς λόγους.
Ποιος είναι ο ρόλος των μασχαλιαίων λεμφαδένων στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού και πότε προχωράτε σε αφαίρεση του φρουρού λεμφαδένα;
Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες παίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση και διάγνωση του καρκίνου του μαστού, καθώς είναι οι πρώτοι λεμφαδένες, στους οποίους τείνει να εξαπλώνεται ο καρκίνος, όταν απομακρύνεται από τον πρωτογενή όγκο. Η κατάσταση των λεμφαδένων είναι καθοριστική για τον προσδιορισμό του σταδίου της νόσου, καθώς και για την απόφαση σχετικά με την κατάλληλη θεραπεία.
Ρόλος των μασχαλιαίων λεμφαδένων
- Διάγνωση και σταδιοποίηση: Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για την εξάπλωση του καρκίνου. Η παρουσία καρκινικών κυττάρων στους λεμφαδένες υποδεικνύει, ότι ο καρκίνος έχει αρχίσει να εξαπλώνεται εκτός του μαστού, καθιστώντας το στάδιο της νόσου πιο προχωρημένο.
- Θεραπευτική στρατηγική: Η κατάσταση των λεμφαδένων συμβάλλει σημαντικά στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την περαιτέρω θεραπεία. Αν ανιχνευθούν καρκινικά κύτταρα στους λεμφαδένες, μπορεί να χρειαστεί χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή και πιο επιθετική χειρουργική αφαίρεση των λεμφαδένων.
Φρουρός λεμφαδένας και αφαίρεση του
Ο φρουρός λεμφαδένας είναι ο πρώτος λεμφαδένας στον οποίο αποστραγγίζεται το λεμφικό υγρό από τον όγκο στον μαστό. Η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα είναι μία από τις πιο συχνές διαδικασίες για να διαπιστωθεί, αν ο καρκίνος έχει αρχίσει να εξαπλώνεται στους λεμφαδένες.
Βιοψία φρουρού λεμφαδένα
Η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα περιλαμβάνει την αφαίρεση και εξέταση του πρώτου λεμφαδένα (ή των πρώτων δύο με τριών λεμφαδένων) που δέχεται την αποστράγγιση από τον όγκο. Εάν ο φρουρός λεμφαδένας δεν περιέχει καρκινικά κύτταρα, τότε είναι πιθανό ο καρκίνος να μην έχει εξαπλωθεί και να μην χρειάζεται να αφαιρεθούν περισσότεροι λεμφαδένες.
Πότε γίνεται η αφαίρεση του φρουρού λεμφαδένα;
- Όταν ο καρκίνος είναι πρώιμου σταδίου και δεν υπάρχει ένδειξη για μετάσταση στους λεμφαδένες, βάσει απεικονιστικών εξετάσεων (π.χ. υπέρηχος ή μαγνητική τομογραφία).
- Σε περιπτώσεις που ο όγκος είναι μικρός (συνήθως κάτω των 5 εκατοστών) και δεν υπάρχουν κλινικές ενδείξεις μετάστασης στους λεμφαδένες.
- Κατά την χειρουργική διατήρηση του μαστού (ογκεκτομή) ή και μαστεκτομή, για να εξακριβωθεί, εάν υπάρχει εξάπλωση του καρκίνου.
Η διαδικασία της βιοψίας του φρουρού λεμφαδένα συνήθως περιλαμβάνει την έγχυση μιας ραδιοσημασμένης ουσίας ή μιας βαφής κοντά στον όγκο, η οποία επιτρέπει στον χειρουργό να εντοπίσει τον φρουρό λεμφαδένα για αφαίρεση και εξέταση.
Αφαίρεση περισσότερων λεμφαδένων (Λεμφαδενικός καθαρισμός)
Εάν οι λεμφαδένες είναι θετικοί για καρκινικά κύτταρα, μπορεί να χρειαστεί πιο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση περισσότερων λεμφαδένων από την περιοχή της μασχάλης (λεμφαδενικός καθαρισμός). Αυτή η διαδικασία πραγματοποιείται εάν:
- Ο φρουρός λεμφαδένας περιέχει καρκινικά κύτταρα.
- Υπάρχουν πολλαπλοί θετικοί λεμφαδένες ή έντονη ένδειξη εξάπλωσης.
Πλεονεκτήματα της βιοψίας φρουρού λεμφαδένα
- Μειωμένες επιπλοκές: Σε σύγκριση με τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό, η αφαίρεση μόνο του φρουρού λεμφαδένα προκαλεί λιγότερες επιπλοκές, όπως το λεμφοίδημα (πρήξιμο του χεριού), ενώ επίσης μειώνει τον πόνο και τη δυσκαμψία του ώμου.
- Στόχευση: Η διαδικασία επιτρέπει στον χειρουργό να εντοπίσει, εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, χωρίς την ανάγκη αφαίρεσης πολλών λεμφαδένων, που μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές.
Πότε αποφεύγεται η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα;
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα δεν είναι κατάλληλη:
- Προχωρημένος καρκίνος: Σε περιπτώσεις, όπου υπάρχει έντονη κλινική ένδειξη για εξάπλωση στους λεμφαδένες (με βάση τις εξετάσεις), προτιμάται άμεσα ο λεμφαδενικός καθαρισμός.
- Φλεγμονώδης καρκίνος του μαστού: Οι ασθενείς με φλεγμονώδη καρκίνο του μαστού συνήθως δεν είναι κατάλληλοι για βιοψία φρουρού λεμφαδένα, καθώς υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος εξάπλωσης του καρκίνου.
Συμπερασματικά, οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, καθώς η κατάστασή τους καθορίζει την έκταση της χειρουργικής επέμβασης και της μετέπειτα θεραπείας. Η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα αποτελεί βασικό εργαλείο για την ελαχιστοποίηση των χειρουργικών επεμβάσεων και τη μείωση των επιπλοκών, ενώ παράλληλα παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την πρόοδο της νόσου.
Συνεργάζεστε και με άλλες ιατρικές ειδικότητες για να διαμορφώσετε μία ολιστική θεραπευτική προσέγγιση;
Ναι, η συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων είναι κρίσιμη για την παροχή μιας ολιστικής θεραπευτικής προσέγγισης στην αντιμετώπιση του καρκίνου και άλλων σύνθετων παθήσεων. Ο συνδυασμός γνώσεων και δεξιοτήτων από διάφορους τομείς της ιατρικής εξασφαλίζει μία πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική θεραπεία για την ασθενή.
Κάθε ασθενής, πριν από την έναρξη οποιασδήποτε θεραπείας, παρουσιάζεται στο ογκολογικό συμβούλιο, όπου και σχεδιάζεται λεπτομερώς η θεραπευτική προσέγγιση.
Η παρουσία γιατρών άλλων ειδικοτήτων είναι απαραίτητη. Οι ειδικότητες αυτές είναι οι παθολόγοι ογκολόγοι, ακτινοθεραπευτές, ακτινολόγοι, παθολογοανατόμοι, πλαστικοί χειρουργοί καθώς και γενετιστές.
Κ. Κοτανίδη, θα θέλατε να μας δώσετε ένα μήνυμα σχετικά με τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης; Πιστεύετε ότι αυτές οι παράμετροι μπορούν να αυξήσουν την επιβίωση των γυναικών με καρκίνο του μαστού;
Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι δύο από τα πιο ισχυρά όπλα που έχουμε στη μάχη κατά του καρκίνου του μαστού. Είναι αποδεδειγμένο ότι, όταν ο καρκίνος του μαστού εντοπίζεται σε πρώιμο στάδιο, οι πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας και επιβίωσης αυξάνονται δραματικά. Είμαστε δίπλα σε κάθε γυναίκα που δίνει αυτή τη μάχη. Καμία δεν είναι μόνη της. Η γυναίκα θα κερδίσει!
Ευχαριστούμε θερμά τον Γυναικολόγο Ογκολόγο, κ. Χρήστο Κοτανίδη για τις πολύτιμες πληροφορίες που μοιράστηκε μαζί μας.
Ο κ. Χρήστος Κοτανίδης είναι Μαιευτήρας Γυναικολόγος, με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ογκολογία, τη Χειρουργική Μαστού και τη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Χειρουργική. Σήμερα είναι Διευθυντής Γυναικολογικής Ογκολογίας στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας και Visitor Surgeon στο Κlinikum Frankfurt Oder της Γερμανίας, ενώ παράλληλα διατηρεί στο Κέντρο της Λάρισας ένα υπερσύγχρονο ιατρείο, στο οποίο αναλαμβάνει περιστατικά που καλύπτουν όλο τα φάσμα της χειρουργικής γυναικολογίας, χειρουργικής μαστού και γυναικολογικής ογκολογίας.
Λίγα λόγια για τον Ιατρό
Ο κ. Κοτανίδης μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στην Ελλάδα, αποφάσισε να επεκτείνει τις γνώσεις του και τη εκπαίδευσή του στη Γερμανία. Εκεί, ξεκίνησε την ειδικότητα Μαιευτικής Γυναικολογίας στην κλινική Rochus Hospital στην πόλη Castrop-Rauxel.
Έπειτα εργάστηκε στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Λούμπεκ, η οποία αποτελεί κέντρο αναφοράς στην Λαπαροσκοπική Χειρουργική με μακρά παράδοση.
Παράλληλα ξεκίνησε την εξειδίκευση στην Γυναικολογική Ογκολογία, κατά τη διάρκεια της οποίας πραγματοποίησε σαν 1ος χειρουργός πολυάριθμες χειρουργικές επεμβάσεις καρκίνου του μαστού, συμπεριλαμβανομένου και πλαστικών αποκαταστάσεων, καθώς επίσης και ριζικές επεμβάσεις γυναικολογικής ογκολογίας.
Το 2019 αποφάσισε να αναλάβει Υπευθυνος Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής στην κλινική Humboldt του Βερολίνου η οποία είναι αναγνωρισμένο Κέντρο Γυναικολογικής Ογκολογίας και εξειδικεύεται στην πολυσπλαχνική χειρουργική σε περιπτώσεις καρκίνου των ωοθηκών. Το 2020 κατόπιν εξετάσεων έλαβε τον τίτλο εξειδίκευσης στην Γυναικολογική Ογκολογία και προήχθει σε Αν. Διευθυντή στην Κλινική Humboldt του Βερολίνου και Υπεύθυνο Ογκολογικού Συμβουλίου για τις γυναικολογικές κακοήθειες.
Το 2022 επέστρεψε στην Ελλάδα για να παρέχει στη σύγχρονη Ελληνίδα την εξειδικευμένη φροντίδα που χρειάζεται.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα ckotanidis.gr ή καλέστε στο 241 053 8988.
Μπορείτε επίσης να ακολουθήσετε τον κ. Χρήστο Κοτανίδη σε Facebook, Instagram & Youtube.
Χρήστος Κοτανίδης
