Κάτι παράξενο αντηχεί στο Μέγαρο Μουσικής από τις πρόβες στο Υποσκήνιο Β της Αίθουσας Τριάντη. Είναι η αλλόκοτη μελωδία του μουσικού πριονιού στα χέρια του Νίκου Γιούσεφ που δημιουργεί μια underground μυστηριακή ατμόσφαιρα.
Η απόκοσμη χροιά του πριονιού να συνδυάζεται με τους ήχους του πιάνου (Ειρήνη Τηνιακού), των samplers και του αναλογικού συνθεσάιζερ (Γιώργος Κατσάνος) που μοιάζει σαν εκκλησιαστικό όργανο από μελλοντικές εποχές.
Λίγες μέρες πριν το Πάσχα, στο πλαίσιο της συναυλίας Adagios from the Underground, την Παρασκευή 19 Απριλίου στις 9 το βράδυ, θα ακουστούν στο Μέγαρο Μουσικής θρησκευτικές και κοσμικές μελωδίες του «κλασικού» ρεπερτορίου –άλλοτε γαλήνιες, άλλοτε υποβλητικές.
Ανάμεσά τους, τα κοσμαγάπητα Adagios του Αλμπινόνι και του Μπάρμπερ, η ανυπέρβλητη Σονάτα υπό το σεληνόφως του Μπετόβεν, η ιδιαίτερα κατανυκτική άρια «Σπλαχνίσου με, Κυριέ μου» («Erbarme dich, mein Gott») από τα Κατά Ματθαίον Πάθη του Γ.Σ. Μπαχ, αποσπάσματα από το Stabat Mater του Περγκολέζι και το Requiem του Μότσαρτ, το «Ave Maria» του Σούμπερτ και το δραματικό τραγούδι «Music for a While» του Πέρσελ. Στο πρόγραμμα της βραδιάς περιλαμβάνονται επίσης δύο ελληνικά έργα, το «Ίνα τι εφρύαξαν Έθνη» του Ιωάννη Πλανήτερου –γράφτηκε τον 17ο αιώνα και στις μέρες μας εξακολουθούν να το τραγουδούν χορωδίες στη Ζάκυνθο– καθώς και «Η τράτα» από το λαϊκό μπαλέτο «Η θάλασσα» του Νίκου Σκαλκώτα ως φόρος τιμής στον σπουδαίο αυτό συνθέτη, με αφορμή τη συμπλήρωση 70 ετών από τον θάνατό του.
Το μουσικό πριόνι…
… είναι ιδιόφωνο μουσικό όργανο. Η λάμα του είναι φτιαγμένη από ειδικούς κατασκευαστές που έχουν μελετήσει το κράμα και το σχήμα της για να πετύχουν όσο το δυνατόν περισσότερες και λαμπρές νότες. Παίζεται με δοξάρι βιολιού που τρίβεται πάνω στη λάμα.
Είναι ένα όργανο πολύ δύσκολο στην εκτέλεση καθώς απαιτείται τέλειος συγχρονισμός ανάμεσα στο πόδι, το χέρι, το αυτί και στην κλίση της λάμας για να μπορέσει να παραχθεί ο επιθυμητός ήχος, ο οποίος μοιάζει με γυναικεία φωνή, με έκταση όμοια τόσο με των κοντράλτο και των σοπράνο.
Ο ήχος του έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως «ονειρική φωνή» της όπερας, «απόκοσμη παιδική φωνή», «φωνή των Σειρήνων», ενώ κάποιοι τον έχουν παρομοιάσει με τον ήχο της φωνής των καστράτι.
Η ιστορία του χάνεται στην αρχαιότητα (Ελλάδα, Αίγυπτος) και φτάνει έως τις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε και ήταν πολύ δημοφιλές, με συνθέτες όπως ο Αράμ Χατσατουριάν και ο Τζορτζ Κραμπ να έχουν γράψει έργα με μέρη για σόλο μουσικό πριόνι. Μία από τις ελάχιστες σολίστ πριονιού στην Ελλάδα υπήρξε η Έλλη Δέλιου, μαθήτρια του Anton Stain και δασκάλα του Νίκου Γιούσεφ.
Νίκος Γιούσεφ | μουσικό πριόνι
Το 2002 δημιούργησε ένα μοναδικό βαρύτονο μουσικό πριόνι. Το 2009 συνάντησε τη σολίστ μουσικού πριονιού Έλλη Δέλιου από την οποία διδάχτηκε την κλασική τεχνική αυτού του οργάνου. Το 2015 έλαβε μέρος στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Μουσικού Πριονιού παίζοντας με τα δικά του εξελιγμένα μουσικά όργανα. Έχει εμφανιστεί σε φεστιβάλ, παραστάσεις και συναυλίες σε θεατρικές και μουσικές σκηνές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Είναι βασικό μέλος των Υπογείων Ρευμάτων, ενώ συμμετέχει στα σχήματα Τσιριτσάντσουλες, Jazz Baroque και Νeon. Παίζει επίσης ως ντουέτο με την Ειρήνη Τηνιακού και τον Γιώργο Κωνσταντίνου. Έχει πραγματοποιήσει ζωντανές εμφανίσεις με δεκάδες καλλιτέχνες από την εγχώρια και διεθνή σκηνή. Έχει ηχογραφήσει έναν προσωπικό δίσκο, οχτώ δίσκους ως μέλος σχήματος και πολλά άλμπουμ άλλων δημιουργών. Έχει γράψει μουσική για τρεις θεατρικές παραστάσεις και οκτώ ταινίες μικρού μήκους. Μελέτησε κλασική κιθάρα, ηλεκτρικό μπάσο και τσέλο, ενώ έχει παρακολουθήσει σεμινάρια τζαζ και μοντέρνας ενορχήστρωσης καθώς και κινηματογραφικής μουσικής.
Μία ιδέα από τον ήχο του μουσικού πριονιού
Γιώργος Κατσάνος | analog synth
Πιανίστας και συνθέτης. Παίζει επίσης harmonium, synthesizers και vibrandoneon. Είναι αριστούχος απόφοιτος του Berklee College of Music της Βοστώνης. Έχει συμπράξει καλλιτεχνικά και δισκογραφικά με τους Λένα Πλάτωνος, Φοίβο Δεληβοριά, Νότη Μαυρουδή, Λουδοβίκο των Ανωγείων, Θάνο Ανεστόπουλο. Είναι δημιουργός του cinematic jazz group Εos, με το οποίο έχει συμμετάσχει σε πολλά μουσικά και κινηματογραφικά φεστιβάλ. Επίσης έχει λάβει μέρος στο φεστιβάλ αυτοσχεδιαστικής μουσικής Deteriorate Sound Festival. Ο Γιώργος Κατσάνος έχει συνθέσει μουσική για ντοκιμαντέρ, ταινίες μικρού μήκους και θεατρικές παραστάσεις. Η δισκογραφία του περιλαμβάνει τρία προσωπικά άλμπουμ («Blur», «Rusty Memories» και «Cocoon»).
Ειρήνη Τηνιακού | πιάνο
Ως πιανίστα έχει συνεργαστεί με μουσικά σχήματα και έχει λάβει μέρος σε θεατρικές παραστάσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει ενορχηστρώσει κομμάτια για το ΔΗΠΕΘΕ Λαμίας, την Ορχήστρα Πατρών, την Ακαδημία Μουσικής και Θεάτρου του Μονάχου, ενώ έχει συμπράξει και με το συγκρότημα hip hop Εinshoch6. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε Γερμανία και Ελλάδα καθώς και στη Ραδιοφωνία της Κολωνίας. Το κομμάτι της Fanfare nach S. Mors βραβεύτηκε σε διαγωνισμό του Deutsches Museum (2003). Συνεργάζεται με τον Ν. Γιούσεφ, με τον οποίο έχει δώσει συναυλίες σε Αθήνα και Παρίσι, και με τη θεατρική ομάδα Τσιριτσάντσουλες ως πιανίστα και συνθέτρια. Το 2016 κυκλοφόρησε το πρώτο της άλμπουμ με το project Ward Of Cause σε δική της μουσική και ποίηση K. Λόντου. Ως μουσικολόγος έχει συνεργαστεί με το Ινστιτούτο της Δανίας. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και του Κονσερβατόριου Ρίχαρντ Στράους του Μονάχου (σύνθεση).
Tιμές εισιτηρίων 10 ευρώ (φοιτητές, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, ΑΜΕΑ, 65+, πολύτεκνοι) 15 ευρώ (γενική είσοδος)
Πηγή
