Τον Απρίλιο του 1946 ο γιος του ιδιοκτήτη της εταιρείας αεροναυπηγικής, Rinaldo Piaggio, Εnrico, κατοχυρώνει στο υπουργείο Βιομηχανίας και Εμπορίου της Φλωρεντίας το σχεδιασμό και τα μηχανικά μέρη ενός δίτροχου οχήματος, το οποίο επρόκειτο να σαγηνεύσει τη μάζα.
Οικονομικό, χρηστικό και καλαίσθητο, το όχημα που ονομάζεται Vespa, εξελίχθηκε σε κάτι περισσότερο από ένα μεταφορικό μέσο. Κυρίως έγινε τρόπος ζωής και σύμβολο της δίτροχης μετακίνησης από τη στιγμή που σχεδιάστηκε έως και σήμερα, 70 χρόνια μετά. Αποδεικνύοντας πως ούτε στιγμή δεν θα μπορούσε να ζηλέψει στο ελάχιστο τη δημοφιλία άλλων εμβληματικών σημάτων όπως τα Austin Mini Cooper, Volkswagen Beetle στην αυτοκίνηση, αλλά και Harley Davidson, Royal Enfield και κάποιες ακόμα ίσως που άφησαν το δικό τους αποτύπωμα στην ιστορική πορεία των μετακινήσεων λαών και πληθυσμών στο πέρασμα των ετών.
Η ιστορία της Vespa, θα μπορούσε να είναι η μετεξέλιξη του μίσους σε αγάπη. Διότι ο άνθρωπος που τη σχεδίασε, ονόματι, Ferdinando Innocenti, ιδιοκτήτης βιομηχανίας σωλήνων πριν το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, ανέθεσε στον πρώην αεροναυπηγό, Coradino D’ Ascanio, να φτιάξει ένα όχημα που θα απευθυνόταν τόσο σε άντρες, όσο και σε γυναίκες. Ο ’ Ascanio όμως απεχθανόταν τις μοτοσυκλέτες. Παρόλ’ αυτά κατάφερε να σχεδιάσει ένα όχημα με το δικό του χαρακτήρα, το οποίο έλαβε αναρίθμητες μορφές και τροποποιήσεις από τους ιδιοκτήτες του, σε μία προσπάθεια να προσαρμόσει ο καθένας στην προσωπικότητά του τη Vespa του.
Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης
Φωτογραφίες: Γιάννης Κέμμος / Pinterest
Ο σκοπός που στήθηκε η Vespa ήταν… καιροπροστατευτικός. Έπρεπε -κάτι που συνέβη- να εξασφαλίζει ότι οι επιβάτες, οδηγός και συνεπιβάτης, θα παρέμεναν τα ρούχα τους. Το εγχείρημα αποσκοπούσε στη δημιουργία του βολικού οχήματος που θα ήταν κατάλληλο τόσο για να το οδηγήσουν άντρες όσο και γυναίκες. Απέκτησε μία ποδιά στο μπροστινό μέρος αλλά και στο ενδιάμεσο μεταξύ πρόσθιου και οπίσθιου τροχού, έτσι ώστε κανείς από τους δύο αναβάτες δεν χρειαζόταν να απευθυνθεί στο καθαριστήριο κατά την αποβίβαση.
Αφού ολοκλήρωσε το δημιούργημά του, ο Coradino D’ Ascanio απευθύνθηκε στον Ενρίκο Πιάτζιο, δείχνοντάς του τα σχέδια.
Η πρώτη Vespa, με ψαλίδι σχεδιασμένο στα πρότυπα του συστήματος προσγείωσης των αεροσκαφών, άφηνε περιθώριο για ελιγμούς και άμεση αλλαγή διεύθυνσης εν κινήσει. Η μετάδοση της κίνησης γινόταν απευθείας στον τροχό και καταργήθηκε η αλυσίδα, ενώ η μηχανή τοποθετήθηκε στο πίσω μέρος του δίτροχου. Οι ταχύτητες τοποθετήθηκαν στο χέρι, στην αριστερή πλευρά του τιμονιού.
Από το 1946 και ύστερα, η Vespa κατέγραψε χιλιόμετρα που δύσκολα μπορεί να υπολογίζει ανθρώπινος νους, ταξιδεύοντας και κινούμενη ακόμα και σε απρόσιτες μεριές του πλανήτη, παρά το γεγονός ότι γεννήθηκε για να ζει στην πόλη.
Ο Κώστας Κύρου, ο οποίος μίλησε στο newsbeast.gr, είναι κάτοχος του πρώτου μοντέλου Vespa. Ανακατασκευάζει και οδηγεί και πουλάει Vespa. Κι όσοι ξέρουν από Vespa τον αποκαλούν «πρύτανη». Ζει στη Θεσσαλονίκη και το τηλέφωνό του δεν σταματάει να χτυπάει απ’ όσους θέλουν να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα για τη δική τους Vespa…
Ακολουθεί η συνέντευξη στο newsbeast.gr:
– Κύριε Κύρου εάν δεν κάνω λάθος έχετε στην κατοχή σας την πρώτη Vespa που έβγαλε η Piaggio το 1946. Πώς έφτασε στα χέρια σας το συγκεκριμένο μοντέλο;
«Το 1946 κατασκευάστηκε από την Piaggio η πρώτη Vespa που ήταν μόλις 98 κυβικά. Η δικιά μου Vespa είναι 98 κυβικά, αλλά του 1ου εξαμήνου του 1947.
Κάποια στιγμή βρέθηκα για δουλειές στην Ιταλία. Εκεί συνάντησα ένα φίλο που μου εκμυστηρεύτηκε ότι μεσολαβούσε για να βοηθήσει τον ιδιοκτήτη που την πουλούσε, καθότι αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας. Καθώς είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί Vespa98 cc θεώρησα τον εαυτό μου πολύ τυχερό και την πήρα!!! Ήταν σε πολύ καλή κατάσταση τόσο από πλευράς κινητήρα, όσο και από πλευράς λαμαρίνας».
– Τι άλλαξε σε σχέση με την ποιότητα, τα χαρακτηριστικά, την κατασκευή και τα υλικά που χρησιμοποιούνται από το 1946 έως και σήμερα, δεδομένου ότι τα νέα μοντέλα Vespa δεν φτιάχνονται πλέον στην Ιταλία;
Ότι άλλαξε σε όλες τις εταιρίες αυτοκίνησης αλλά και τεχνολογίας. Η επέλαση των ασιατικών κατασκευών χαμηλού κόστους δεν ανησύχησε αρχικά την ιταλική βιομηχανία, η οποία βασιζόταν τόσο στο design, όσο στην υψηλή ποιότητα κατασκευής. Ήταν ζήτημα χρόνου βέβαια οι Ασιάτες να βελτιώσουν -κυρίως- την ποιότητα κατασκευής τους και σταδιακά το design. Έτσι η Piaggio όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές βιομηχανίες άρχισαν να κατασκευάζουν εργοστάσια στην Ασία, δημιουργώντας δίκυκλα χαμηλού κόστους. Παράλληλα διατήρησαν την υψηλή ποιότητα κατασκευής, για να μπορέσουν να αντέξουν στον ανταγωνισμό.
Γυρνώντας στην εποχή της μεταπολεμικής Ιταλίας οι γραμμές ήταν πιο λιτές, η απλότητα των κινητήρων ήταν προϋπόθεση, τα μέταλλα πιο καθαρά, ενώ όλα τα δίκυκλα ήταν χειροποίητα!»
– Πώς ξεκίνησε να σχεδιάζεται η πρώτη Vespa στο εργοστάσιο της Ποντετέρα μετά τον Β’ Παγκόσμιο, εκεί όπου αρχικά κατασκευάζονταν μαχητικά αεροσκάφη;
«Καθώς ο πόλεμος είχε τελειώσει, ο διορατικός Enrico Piaggio σκέφτηκε ότι η Ιταλία θα είχε ανάγκη από ένα καθαρό, ελαφρύ και φθηνό δίκυκλο για τη μετακίνηση των χιλιάδων εργατών. Μετέφερε λοιπόν από το μισοκατεστραμμένο εργοστάσιο της Potendera αρκετά μηχανήματα στις εγκαταστάσεις της Piaggio στη Biella του Piemonte ώστε να αρχίσει ο σχεδιασμός και η παραγωγή.
Τα αρχικά σχέδια του Renzo Spolti με την ονομασία MP5 δεν ικανοποίησαν τον Enrico. Παρόλα αυτά κατασκευάστηκαν κάποια κομμάτια, με πλαίσιο τύπου τούνελ που σκέπαζε εξ ολοκλήρου τον κινητήρα, ο οποίος ήταν δίχρονος Sachs 98 cc. Η ονομασία αυτού, Paperino, που σημαίνει Donald Duck στα Ιταλικά. Αυτό που ζητούσε όμως ο Enrico δεν ήταν το Paperino. Τη λύση έδωσε τον Αύγουστο του 1945 ο Coradino D’ Ascanio.
Εξαφάνισε τον κινητήρα κάτω από το αριστερό καπάκι, προσάρμοσε τον τροχό κατευθείαν στον κινητήρα αποφεύγοντας την αλυσίδα, τοποθέτησε μοχλό αλλαγής ταχυτήτων στο τιμόνι ελευθερώνοντας το αριστερό πόδι του αναβάτη. Ο ίδιος επινόησε το μονόμπρατσο σύστημα ανάρτησης που επιτρέπει την εύκολη αλλαγή τροχού και τη χρήση ρεζέρβας όπως στα αυτοκίνητα. Δημιούργησαν λοιπόν ένα δίτροχο που δεν θύμιζε μοτοσυκλέτα, είχε χαμηλό ύψος, μικρούς τροχούς, δυνατότητα χρήσης ρεζέρβας.
Συν τοις άλλοις ήταν εύχρηστο για τις γυναίκες, μπορούσε να κουβαλήσει εύκολα μικροαντικείμενα, ενώ ο χρήστης δεν λερωνόταν από τις λάσπες ή τον κινητήρα! Βεβαίως η παραγωγή ενός μονοκόκ πλαισίου ήταν εκτός από πρωτοποριακή και συμφέρουσα, καθώς δεν θα αχρηστεύονταν αρκετά από μηχανήματα που χρησιμοποιούσε η εταιρία κατά την περίοδο που λειτουργούσε ως αεροβιομηχανία».
– Οι Spolti και Casini εμπνεύστηκαν από το Donald Duck και δημιούργησαν το πρωτότυπο μοντέλο MP5, όπως προαναφέρατε. Πόσο δύσκολο είναι να έχει κανείς ένα τέτοιο μοντέλο στην κατοχή του; Υπάρχει στην Ελλάδα;
«Αυτό το μοντέλο δεν υπάρχει στην Ελλάδα, καθώς κατασκευάστηκαν μόνο 50 κομμάτια είναι φαντάζομαι πολύ δύσκολη έως αδύνατη η απόκτηση του!»
– Πώς κατάφερε αλήθεια να γίνει το όχημα διάσημων ηθοποιών του Χόλιγουντ με μία από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές αυτές από την ταινία «Διακοπές στη Ρώμη» με τους Όντρεϊ Χεμπορν και Γκρέγκορυ Πεκ. Επίσης ο Τζον Γουέιν άφησε το άλογό του για χάρη της Vespa, ενώ ακόμα μερικοί διάσημοι ηθοποιοί και θαυμαστές της ήταν ο Μάρλον Μπράντο, Ντιν Μάρτιν.
«H Vespa, όπως εξάλλου όλα τα best seller οχήματα της εποχής, όντως πρωταγωνίστησε αλλά πρωταγωνιστεί μέχρι σήμερα σε ταινίες και διαφημίσεις. Ταυτόχρονα η Ιταλία χαρακτηρίστηκε πολλές φορές από δημοσιογράφους της εποχής ως χώρα της Vespa!
Σε φωτογραφήσεις και ταινίες η Vespa υπήρξε η καλύτερη σύντροφος για πρωταγωνιστές όπως: Ursula Andress, Joan Collins, Virna Lisi, Milla Jovovich, Marcello Mastroianni, Raquel Welch, Charlton Heston, John Wayne, Henry Fonda, Gary Cooper, Anthony Perkins, Jean- Paul Belmondo, Nanni Moretti, Jayne Mansfield, Sting, Antonio Banderas, Geraldine Chaplin, Matt Damon, Gérard Depardieu, Jude Law, Nicole Kidman, Eddie Murphy, Owen Wilson».
– Στόχος της δημιουργίας της Vespa εκτός από το να αποτελέσει ένα οικονομικό μέσο, ήταν και να είναι ένα μεταφορικά μέσο, το οποίο να μη λερώνει τους επιβάτες του; Ποιο ήταν σε γενικές γραμμές το σκεπτικό της δημιουργίας της;
«Νομίζω ότι το σκεπτικό της δημιουργίας ήταν να κατασκευαστεί ένα δίκυκλο με χαρακτηριστικά αυτοκινήτου κι όχι μοτοσυκλέτας. Τη Vespa δεν την καβαλούσες, αλλά περνούσες και καθόσουν επάνω της, δεν λερωνόσουν, είχε ρεζέρβα, ήταν οικονομική σε σχέση με τα άλλα οχήματα της εποχής, είχε ταχύτητες στο χέρι. Επίσης, λόγω χαμηλού ύψους ήταν πολύ εύχρηστη. Εξάλλου αγαπήθηκε από τις γυναίκες που μπορούσαν να την οδηγήσουν με φόρεμα. Και νομίζω ότι η ιστορία μας έδειξε ότι όσα οχήματα αγαπήθηκαν από τις γυναίκες είχαν εμπορική επιτυχία παγκοσμίως!»
– Πώς μπορεί να εντοπίσει κάποιος την κατάλληλη Vespa και να προχωρήσει σε ανακατασκευή;
«Όσο περνάνε τα χρόνια τόσο πιο δύσκολη είναι η απόκτηση μιας Vespa με χαρτιά. Από την άλλη μεριά είναι σίγουρο ότι υπάρχουν πολλές Vespa σε υπόγεια και αποθήκες που κάποια στιγμή θα βρουν τον ιδιοκτήτη που θα τις αγαπήσει και θα τις αναπαλαιώσει. Συνήθως η αναζήτηση μίας Vespa ξεκινάει από ιστοσελίδες πώλησης οχημάτων στο διαδίκτυο ή από εξειδικευμένα μαγαζιά».
– Τι πρέπει να προσέχουμε όταν επιλέγουμε να αγοράσουμε μία μεταχειρισμένη Vespa; Τα πάντα φτιάχνονται, ακόμα κι όταν βρίσκεται σε κακή κατάσταση;
«Όλα φτιάχνονται! Καταρχάς πρέπει να ελεγχθεί ο αριθμός πλαισίου εάν έχει πινακίδες υπουργείου συγκοινωνιών (πλέον χρειάζεται και ΚΤΕΟ για να γίνει μια μεταβίβαση). Μεγαλύτερη σημασία έχει η καλή κατάσταση που πρέπει να βρίσκεται το σασί και η λαμαρίνα».
– Πόσο μπορεί να κοστίσει μία πλήρης ανακατασκευή;
«Εξαρτάται πάντα από το μοντέλο. Για μοντέλα Vespa έως το 1957 τα ανταλλακτικά είναι πιο δυσεύρετα και αρκετά πιο ακριβά. Μια οικονομική ανακατασκευή μπορεί να ξεκινήσει από 1500 ευρώ και μπορεί να φτάσει σε αρκετά μεγαλύτερο ποσό . Εξαρτάται πάντα από την δουλειά που απαιτείται αλλά και από τα ανταλλακτικά που θα χρησιμοποιηθούν. Για παράδειγμα υπάρχει λάστιχο με 15 ευρώ και λάστιχο με 65 ευρώ».
– Ποιο είναι το πιο δυσεύρετο και σπάνιο μοντέλο από τα όσα κυκλοφόρησαν στα 70 χρόνια ζωής της;
«Όσο πιο παλιό, τόσο πιο σπάνιο! Σπάνια, αλλά και αγαπημένα είναι κάποια εμπορικά αποτυχημένα μοντέλα εποχής (Vespa U, Vespa SS 50 – 90), τα οποία είχαν παραχθεί σε λίγα αντίτυπα».
– Ποια είναι τα πιο εμβληματικά-ιστορικά της μοντέλα και συνήθως τα πιο περιζήτητα;
«Το πιο εμβληματικά μοντέλα νομίζω ότι ήταν η σειρά των Vespa Grand Sport 150 cc (Vespa GS) από το 1955 έως το 1961 που ήταν το πρώτο sport μοντέλο Vespa. Ταυτόχρονα ήταν και η πρώτη Vespa που ξεπέρασε τα 100 km/h καθώς και η πρώτη Vespa που φορούσε τροχό 10 ιντσών».
– Κάποιος ο οποίος θέλει να αγοράσει Vespa, να στρέφει το ενδιαφέρον του σε καινούργια μοντέλα ή σε καλοδιατηρημένα παλαιότερα μοντέλα;
«Είναι ερώτηση παγίδα! Ξανθιά, μελαχρινή, ώριμη ή πιτσιρίκα; Όλες λοιπόν έχουν τη δική τους αίγλη, τις όμορφες καμπύλες τους, την ομορφιά και την ευκολία στον χειρισμό τους και κάθε μία έχει το δικό της ρόλο!»
Δείτε φωτορεπορτάζ του newsbeast.gr με Vespa στους δρόμους της Αθήνας…
newsbeast.gr
