O Timothy Leary αποτελούσε αναμφίβολα μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του 20ου αιώνα. Οι φανατικοί θαυμαστές του τον έβλεπαν ως τον φιλόσοφο και γκουρού που έφερε την επανάσταση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και τη διεύρυνση της ανθρώπινης συνείδησης. Οι πολέμιοί του τον αντιμετώπιζαν ως μία δημόσια απειλή. Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ρίτσαρντ Νίξον τον είχε ανακηρύξει ως τον «πιο επικίνδυνο άνθρωπο στην Αμερική» και το FBI ως τον «Νο 1 δημόσιο κίνδυνο».
Όπως και αν τον έβλεπαν ένα ήταν κοινά αποδεκτό: ότι ο Leary ήταν ένας περίπλοκος άνθρωπος. Ένας αιρετικός άνδρας με σημαντικές σπουδές στην ψυχολογία, «αλλεργικός» σε κάθε τι φυσιολογικό, με μία αγάπη στο LSD, το οποίο μελέτησε και θεωρούσε ότι ήταν το μέσο για να ξεπεράσει τα όρια του ανθρώπινου νου και πολλά μπες βγες στη φυλακή.
«Οι άνθρωποι λένε τη λέξη “φυσικό”. Φυσικό για μένα είναι αυτά τα φυτικά συστατικά που αλληλεπιδρούν απευθείας με το νευρικό σύστημα. Αυτό που θεωρώ τεχνητό είναι τέσσερα χρόνια στο Χάρβαρντ, στη Βίβλο, στον Καθεδρικό του Αγίου Πατρικίου και τα κηρύγματα στο Κατηχητικό» είχε κάποτε δηλώσει.
Τα πρώτα χρόνια
Ο Timothy Leary γεννήθηκε το 1920 στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης και ανατράφηκε στο περιβάλλον μιας καθολικής οικογένειας, ιρλανδικής καταγωγής.
Οι γονείς του χώρισαν όταν ήταν στην εφηβεία. Φοίτησε στο Κολέγιο του Ιερού Σταυρού και στη συνέχεια ο πατέρας του τον έστειλε, με το ζόρι, στην Στρατιωτική Ακαδημία του West Point. Εκεί τις περισσότερες φορές ήταν τιμωρημένος καθώς είχε βρεθεί πολλές φορές πιωμένος.
Το 1941 αποβλήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα γιατί είχε περάσει ένα βράδυ στον γυναικείο κοιτώνα. Αφού πολέμησε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποφάσισε να επιστρέψει στα πανεπιστημιακά έδρανα και να σπουδάσει κλινική ψυχολογία στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεΐ, από όπου πήρε το πτυχίο και το μεταπτυχιακό του.
Ο Leary ζούσε τη ζωή μιας τυπικής οικογένειας της μεσαίας τάξης, με τη γυναίκα και τα δύο παιδιά του, ενώ δίδασκε σε πανεπιστήμια της Καλιφόρνια και έκανε έρευνα γύρω από την ανθρώπινη προσωπικότητα και την ομαδική θεραπεία. Σε αυτές τις περιόδους της φαινομενικής ηρεμίας ο Timothy έβραζε στο εσωτερικό του. Έπινε και συχνά απατούσε τη σύζυγό του και όταν η γυναίκα αποφάσισε να τον στήσει στη γωνία για τα παραστρατήματά του της είπε: «Το πρόβλημα είναι δικό σου». Το 1955 εκείνη δεν άντεξε και αυτοκτόνησε.
Η γνωριμία με τις παραισθησιογόνες ουσίες και τα LSD και τα πρώτα πειράματα
Το 1958 ο Leary μετακόμισε με τα παιδιά του στην Ευρώπη. Ενώ βρισκόταν στην Ισπανία αρρώστησε και βίωσε ένα περίεργο παραλήρημα. «Ξαφνικά όλα τα σχοινιά του κοινωνικού μου εαυτού εξαφανίστηκαν. Ήμουν ένα 38χρονο αρσενικό ζώο με δύο μικρά. Φτιαγμένος, απόλυτα ελεύθερος» είχε πει, περιγράφοντας όσα βίωσε.
Επιστρέφοντας από την Ευρώπη δέχτηκε τη θέση του λέκτορα στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Ακολούθησε ένα ταξίδι στο Μεξικό και η πρώτη του επαφή με τα μανιτάρια ψιλοκυβίνης, γνωστά και ως «μαγικά» μανιτάρια, ορμώμενος από το ντελίριο που βίωσε στην Ισπανία.
Ο Leary που επέστρεψε από το Μεξικό ήταν ένας διαφορετικός άνθρωπος. Αμέσως οργάνωσε το Harvard Psilocybin Project (Πρόγραμμα Ψιλοκυβίνης του Χάρβαρντ), με σκοπό να διερευνήσει την επίδραση του LSD, κατά τη διάρκεια του οποίου χορηγούσε σε εθελοντές φοιτητές την ψυχοτρόπα ουσία ψυλοκιβίνη. «Η πνευματική έκσταση, η θρησκευτική αποκάλυψη και η ένωση με τον Θεό είναι πλέον εφικτές» είχε πει για την συμμετοχή των φοιτητών στα πειράματα.
Στα ίδια πειράματα συμμετείχαν και γνωστές προσωπικότητες από τον χώρο της διανόησης, της μουσικής και της λογοτεχνίας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα ευρύ δίκτυο με ανθρώπους που έγιναν οι απόστολοι ενός κινήματος για την απελευθέρωση του μυαλού.
Οι αντιδράσεις από τους γονείς των φοιτητών δεν άργησαν να έρθουν και σύντομα το Χάρβαρντ αρνήθηκε να συνεχίσει τη συνεργασία του με τον Leary. Ο λόγος που επικαλέστηκε το Πανεπιστήμιο για το «διαζύγιο» ήταν ότι ο καθηγητής δεν εμφανιζόταν στα μαθήματα καθώς ήταν πολύ απασχολημένος με τα ψυχεδελικά του πειράματα. Ο Leary όμως θα έβρισκε τα μέσα για να συνεχίσει τα πειράματα με μία σχετική αυτονομία.
Η βίλα των πειραμάτων, τα μπλεξίματα με τον νόμο και οι πολιτικές φιλοδοξίες
Σύντομα ο Leary βρήκε άλλον σπόνσορα για τα πειράματά του. Οι κληρονόμοι μιας ζάμπλουτης οικογένειας του διέθεσαν την έπαυλη Millbrook, 64 δωματίων όπου θα μπορούσε ανενόχλητος να πειραματίζεται με τις παραισθησιογόνες ουσίες.
Εκείνος έβρισκε όλο και περισσότερες γνωστές προσωπικότητες για να στρατολογεί για τον σκοπό του. Μουσικοί όπως ο τζαζίστας Charles Mingus και συγγραφείς όπως ο William Burrougs πέρασαν την πόρτα της έπαυλης και τάχθηκαν στο πλευρό του επιστήμονα. Η φήμη του ταξίδευε στα πέρατα του κόσμου και εκείνος πετύχαινε αυτό που ήθελε: δίπλα στους διάσημους γινόταν και ο ίδιος διάσημος. Ο γιος του Τζακ είχε πει χαρακτηριστικά: «Δεν ήθελε ποτέ να γίνει γκουρού. Ήθελε να είναι ροκ σταρ όπως ο Μικ Τζάγκερ, απλά δεν ήξερε να παίζει κιθάρα!».
Μέχρι τα μέσα του 1960 ο Timothy Leary είχε γίνει ένας από τους κορυφαίους δημόσιους υποστηρικτές της χρήσης του LSD και άλλων ψυχεδελικών ουσιών.
Όταν ο ψυχολόγος κλήθηκε να καταθέσει ενώπιον μιας υποεπιτροπής της Γερουσίας των ΗΠΑ για το κατά πόσο το LSD ήταν επικίνδυνο και έπρεπε να απαγορευτεί είχε πει χαρακτηριστικά: «Το αυτοκίνητο είναι επικίνδυνο αν χρησιμοποιηθεί ακατάλληλα. Η ανθρώπινη βλακεία και η άγνοια είναι ο μόνος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στον κόσμο». Τα επιχειρήματά του δεν έπεισαν κανέναν και η Γερουσία προχώρησε στην απαγόρευση του LSD.
Και μπορεί η φήμη του Leary να μεγάλωνε όμως τα πειράματά του προκάλεσαν την κινητοποίηση των αρχών. Το 1965 συνελήφθη για κατοχή μαριχουάνας στο Τέξας και καταδικάστηκε σε 30 χρόνια φυλάκισης, ποινή που ανατράπηκε στην έφεση. Τότε ήταν μάλιστα που ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του ως κυβερνήτης της Καλιφόρνια, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να περάσει τα μηνύματά του για το LSD και σε αυτό το χώρο.
Οι έφοδοι του FBI στη βίλα των πειραμάτων ήταν πλέον καθημερινό φαινόμενο. Το 1967 o Leary έκανε μία αποτυχημένη προσπάθεια να συνεχίσει να διαδίδει τη σημασία της χρήσης του LSD, δημιουργώντας μια θρησκευτική οργάνωση, οι πρακτικές της οποίας δεν ευόδωσαν.
Οι πολιτικές του φιλοδοξίες μπήκαν στο ντουλάπι όταν το 1970 συνελήφθη ξανά για κατοχή μαριχουάνας και μπήκε στη φυλακή για 10 χρόνια. Λίγους μήνες μετά τον εγκλεισμό του απέδρασε στην Αλγερία, από εκεί στην Ελβετία, όπου φυλακίστηκε ξανά και επέστρεψε στις ΗΠΑ όπου μπήκε στη φυλακή Φόλσομ και στην απομόνωση. Στο διπλανό κελί ήταν ο Τσαρλς Μάνσον που λέγεται ότι του είχε πει: «Σε πήραν από τους δρόμους για να μπορέσω εγώ να συνεχίσω το έργο σου».
Η ζωή μετά τη φυλακή
Ο Leary αποφυλακίστηκε το 1976. Άρχισε ξανά να δίνει διαλέξεις ως φιλόσοφος και να γράφει άρθρα σε περιοδικά όπως το National Review, χωρίς όμως να συνεχίζει την δημόσια προώθηση του LSD.
Ο νέος τομέας ενδιαφέροντός του ήταν οι υπολογιστές, τους οποίους θεωρούσε το επόμενο βήμα στην ανθρώπινη συνείδηση, ή όπως τους αποκαλούσε το «LSD της τεχνολογίας». Τότε αναπτύσσει και το concept SMI2IE (Space Migration, Intellegence squared, Life Extension), ένα τρίπτυχο για τον άνθρωπο του μέλλοντος και πώς αυτός θα μπορούσε να γίνει καλύτερος.
Το 1995 διαγνώστηκε με καρκίνο του προστάτη σε τελικό στάδιο. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 31 Μαΐου 1996 περικυκλωμένος από την οικογένεια και τους φίλους του. Ο θάνατός του μεταδόθηκε ζωντανά στο διαδίκτυο μαζί με τις τελευταίες του λέξεις: «Γιατί όχι; Γιατί όχι; Γιατί όχι;».
Ο Timothy Leary αποτεφρώθηκε. Ένα μέρος από τις στάχτες του στάλθηκαν με πύραυλο σε τροχιά στο διάστημα και τις υπόλοιπες τις διασκόρπισε η ηθοποιός Σούζαν Σάραντον στο φεστιβάλ Burning Man το 2015, την ετήσια γιορτή της μουσικής, των τεχνών και του πολιτισμού που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η μπιενάλε των χίπηδων!
