• Κοινός τραπεζικός λογαριασμός (joint account, compte joint) είναι ο τραπεζικός λογαριασμός με περισσότερους από έναν δικαιούχους, καθένας εκ των οποίων μπορεί να έχει πρόσβαση στο σύνολο των καταθέσεων του λογαριασμού, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε σύμπραξη ή έγκριση των λοιπών συνδικαιούχων. Ο συγκεκριμένος τύπος λογαριασμού προβλέπεται και στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα (ν. 5638/1932) και είναι εφικτός για όλα τα είδη των τραπεζικών λογαριασμών που τηρούνται σε ελληνικές τράπεζες, όπως κοινούς λογαριασμούς ταμιευτηρίου, όψεως ή προθεσμιακούς, σε οποιοδήποτε νόμισμα.
Εξάλλου, οι όροι που τον διέπουν είναι δεσμευτικοί για την τράπεζα και τους συνδικαιούχους, με την έννοια ότι δεν νοείται κοινός λογαριασμός στην Ελλάδα που να διέπεται από όρους διαφορετικούς.
• Η ανάληψη ποσού από κοινό λογαριασμό στην Ελλάδα ενδέχεται να έχει φορολογικές συνέπειες για τον συνδικαιούχο που πραγματοποιεί την ανάληψη. Κατά μιαν άποψη, παρά το γεγονός ότι δεν απαιτείται η σύμπραξη των λοιπών συνδικαιούχων, αυτός που κάνει την ανάληψη προς ίδιον όφελος, όχι για άλλους σκοπούς, υπόκειται σε φόρο δωρεάς, εφόσον: i) ο ίδιος δεν έχει καταθέσει χρήματα στον κοινό λογαριασμό και ii) ο συνδικαιούχος που είχε πραγματοποιήσει την κατάθεση βρίσκεται εν ζωή. Στην περίπτωση αυτή, το ποσό της ανάληψης φορολογείται ως δωρεά με συντελεστή από 10% έως 40%, ανάλογα με την ύπαρξη και τον βαθμό συγγένειας μεταξύ των εν λόγω συνδικαιούχων, δεδομένου ότι συνδικαιούχοι μπορεί να είναι συγγενικά ή ακόμα και τρίτα μεταξύ τους πρόσωπα.
• Δεν κληρονομείται ούτε και υπάγεται σε φόρο κληρονομιάς ο κοινός τραπεζικός λογαριασμός στην Ελλάδα. Οι καταθέσεις σε κοινό λογαριασμό εξ ορισμού δεν περιλαμβάνονται στην κληρονομιαία περιουσία. Σε περίπτωση θανάτου ενός συνδικαιούχου, οι καταθέσεις και τα αμοιβαία κεφάλαια σε κοινούς λογαριασμούς και σε κοινά χαρτοφυλάκια που τηρούνται στην Ελλάδα απαλλάσσονται από τον φόρο κληρονομιάς.
Περιέρχονται αυτομάτως στους επιζώντες συνδικαιούχους, ακόμη και αν αυτοί είναι τρίτα πρόσωπα σε σχέση με τον εκλιπόντα συνδικαιούχο, χωρίς κανένα φόρο. Αντίθετα, η φορολογική διοίκηση υποστηρίζει μέχρι σήμερα ότι ο αλλοδαπός κοινός λογαριασμός και η αλλοδαπή κοινή επενδυτική μερίδα περιλαμβάνονται στην κληρονομιά και οφείλεται ο αντίστοιχος φόρος. Το θέμα εκκρεμεί ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων.
• Δεν οφείλεται φόρος κληρονομιάς στην Ελλάδα για ακίνητο εκτός Ελλάδας, το οποίο ανήκει σε Ελληνα υπήκοο. Ανεξάρτητα από την υπηκοότητα και τη φορολογική κατοικία του εκλιπόντος, φόρο κληρονομιάς επί της ακίνητης περιουσίας επιβάλλει, κατά κανόνα, το κράτος εντός της επικράτειας του οποίου βρίσκεται το ακίνητο. Κατ’ ανάλογη εφαρμογή, ακίνητη περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα και ανήκει σε αλλοδαπό υπήκοο υπόκειται σε φόρο κληρονομιάς στην Ελλάδα, χωρίς να ενδιαφέρει η φορολογική κατοικία του κληρονομουμένου. Tα παραπάνω δεν ισχύουν σε περίπτωση που ακίνητο ανήκει σε νομικό πρόσωπο. Σε αυτή την περίπτωση, αντικείμενο της κληρονομίας είναι οι μετοχές/εταιρικά μερίδια του νομικού προσώπου, που συνιστούν κινητή περιουσία.
• Για κινητή περιουσία στην Ελλάδα οφείλεται πάντα φόρος κληρονομιάς στην Ελλάδα. Είτε αυτή ανήκει σε Ελληνα υπήκοο είτε σε αλλοδαπό, η κινητή περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο κληρονομιάς στην Ελλάδα. Η φορολογική κατοικία του κληρονομουμένου δεν ενδιαφέρει ούτε σε αυτή την περίπτωση. Ενδεικτικά, οι τραπεζικές καταθέσεις, οι μετοχές, οι ιδρυτικοί τίτλοι και τα εταιρικά μερίδια των κάθε μορφής εταιρειών που εδρεύουν εντός της ελληνικής επικράτειας θεωρούνται κινητή περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι κοινοί τραπεζικοί λογαριασμοί και οι κοινές επενδυτικές μερίδες που τηρούνται στην Ελλάδα.
• Για κινητή περιουσία στην αλλοδαπή μπορεί να οφείλεται φόρος κληρονομιάς στην Ελλάδα, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: i) ο κληρονομούμενος να είναι Ελληνας υπήκοος ή ii) ο κληρονομούμενος να είναι αλλοδαπός με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα. Σημαντική εξαίρεση στον κανόνα αυτόν ισχύει για τους λεγόμενους «Ελληνες του εξωτερικού»: δεν επιβάλλεται φόρος κληρονομιάς στην κινητή περιουσία Ελληνα υπηκόου στην αλλοδαπή, αν αυτός ήταν –οποτεδήποτε– ή είναι εγκατεστημένος στην αλλοδαπή για δέκα (10) τουλάχιστον συνεχή έτη. Η εξαίρεση εισήχθη πριν από μία εικοσαετία, σε μια προσπάθεια για τη συντήρηση της ελληνικής υπηκοότητας στις επόμενες γενιές των Ελλήνων μεταναστών. Κρίθηκε από την ελληνική πολιτεία ότι δεν είναι δίκαιο η ελληνική υπηκοότητα να «επιδρά τιμωρητικά» σε μετανάστη επόμενης γενιάς που δεν διατηρεί στενούς δεσμούς με την Ελλάδα.
• Για περιουσία κινητή και ακίνητη εκτός Ελλάδας, η οποία ανήκει σε Ελληνα φορολογικό κάτοικο και κληρονομείται από Ελληνα, μπορεί να οφείλεται φόρος στην αλλοδαπή. Διαφοροποιήσεις καταγράφονται ανάλογα με τη χώρα και το είδος της περιουσίας. Στην Ελβετία οφείλεται φόρος κληρονομιάς μόνο για την ακίνητη περιουσία, βαρύνει τον κληρονόμο και κυμαίνεται από 0% έως 50%, ανάλογα με το καντόνι και τη συγγένεια μεταξύ θανόντος και κληρονόμου. Στο Λουξεμβούργο και στην Κύπρο δεν οφείλεται φόρος κληρονομιάς ούτε για την κινητή ούτε για την ακίνητη περιουσία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο επιβάλλεται αντίστοιχα φόρος για την κινητή και την ακίνητη περιουσία, αξίας άνω των 325.000 στερλινών, και βαρύνει τον διαχειριστή της περιουσίας, με βασικό συντελεστή 40%.
Πηγή: Grant Thornton
