Βιώνουμε μία πρωτόγνωρη κατάσταση, άγνωστη και ανεξέλεγκτη, η οποία δεν φαίνεται να ολοκληρώνεται σύντομα, αλλά ούτε και να υπάρχει «χρονοδιάγραμμα» σχετικά με το πότε και το πώς θα τελειώσει. Αυτό παρατείνει την αγωνία μας, όπως και την αίσθηση της απώλειας του ελέγχου και κατ’ επέκταση της ανασφάλειας.
Ο έλεγχος έχει να κάνει με την ανάγκη μας να θέλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι όσον αφορά τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν στο «άγνωστο» μέλλον. Ομως, η κατάσταση την οποία όλοι βιώνουμε αυτή την περίοδο και η ανασφάλεια που νιώθουμε για το μέλλον, καθώς κανείς δεν ξέρει να μας πει τι ακριβώς θα γίνει σε σχέση με την πανδημία του κορωνοϊού, είναι μία κατάσταση απώλειας ελέγχου εξ ορισμού. Ετσι, εκτός από τους ανθρώπους που – λόγω της ιδιοσυγκρασίας τους – συνηθίζουν να θέλουν να έχουν τον έλεγχο και που νιώθουν στρες όταν δεν μπορούν να τα ελέγχουν και να τα γνωρίζουν όλα, όλοι μας (ανεξάρτητα από την προσωπικότητά μας) νιώθουμε ανασφάλεια όσον αφορά την καθημερινότητά μας, το μέλλον μας και γενικότερα τον προγραμματισμό της ζωής μας.
Μπορούμε να αποδεχθούμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο;
Πρόκειται για μια κατάσταση αντίστοιχα δύσκολη για όλους, αλλά ο τρόπος που θα την αντιμετωπίσει ο καθένας εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Κάποιος που έχει μεγαλύτερη ανάγκη ελέγχου πιθανώς θα νιώθει περισσότερο στρες. Αν όμως θέλει να διαχειριστεί την κατάσταση μπορεί. Πιθανότατα θα τον βοηθήσει το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά μέτρα πρόληψης και προφύλαξης (π.χ. πλύσιμο χεριών, απολύμανση κ.λπ.) και οδηγίες, που μπορεί να ακολουθήσει ώστε να νιώσει ότι έχει κατά κάποιον τρόπο τον έλεγχο της κατάστασης.
Δεν είναι λοιπόν απίθανο κάποιος που είναι ελεγκτικός ως προσωπικότητα να προσαρμοστεί τελικά καλύτερα από κάποιον άλλον που είναι ίσως πιο «χαλαρός» και που δεν έχει συνηθίσει να λειτουργεί με τύπους και κανόνες. Σημασία έχει επίσης και το σε ποια οικονομική, ψυχική κατάσταση ή οικογενειακές συνθήκες θα βρει τον καθένα αυτό που συμβαίνει. Πιθανώς, όταν κάποιος είναι ήρεμος, δεν αγχώνεται για τα οικονομικά του ή την πιθανή απώλεια της εργασίας του, έχει καλή οικογενειακή και προσωπική σχέση, θα αντιμετωπίσει την κατάσταση ευκολότερα.
Βρισκόμαστε όλοι στην ίδια κατάσταση ή μήπως όχι;
Το γεγονός ότι αυτό που περνάμε είναι μία παγκόσμια συνθήκη είναι κάτι που σκεφτόμαστε και μας βοηθάει υπό την έννοια ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτό που μας συμβαίνει. Επιπλέον στην Ελλάδα γνωρίζουμε ότι η χώρα μας τα πήγε πολύ καλύτερα από πολλές άλλες χώρες και ότι τα αποτελέσματα που μπορούμε να δείξουμε προς τα έξω είναι θετικά και αυτό μας δημιουργεί ασφάλεια και περηφάνια.
Βέβαια, όσον αφορά τον καθένα μας προσωπικά η αλήθεια είναι ότι δεν περνάμε όλοι τη συνθήκη με τον ίδιο τρόπο (ανάλογα με την κοινωνική, οικονομική, προσωπική μας κατάσταση). Είναι εύλογο ότι οι ηλικιωμένοι και οι άνθρωποι που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες θα έχουν περισσότερο στρες και φόβο, και ίσως ακόμα πικρία, μοναξιά, θλίψη… Θα μπορούσαμε γενικά να πούμε ότι όσο πιο ευπαθής είναι κάποιος τόσο πιο δύσκολα περνάει. Και ευπαθής δεν είναι μόνο όποιος κινδυνεύει δυνητικά από την αρρώστια αλλά και όποιος έχει οικονομικά προβλήματα, βιώνει δύσκολες συνθήκες στην οικογένειά του ή στο σπίτι του, αντιμετωπίζει προβλήματα στη σχέση του κ.ά.
Ας μην ξεχνάμε ότι αυτοί οι μήνες, που κάποιοι ειδικοί λένε ότι μπορεί να φτάσουν να γίνουν και ένας χρόνος, είναι χρόνος που, κυρίως οι μεγαλύτεροι και οι ασθενείς, νιώθουν ότι χάνουν από τη ζωή τους, την επαφή με τους αγαπημένους τους κ.λπ. Αντίθετα, τα παιδιά και οι νέοι άνθρωποι έχουν άλλη αίσθηση του χρόνου. Πιθανώς θεωρούν ότι στις παρούσες συνθήκες κερδίζουν χρόνο με τους αγαπημένους τους (π.χ. τα παιδιά με τους γονείς τους), ξεκουράζονται, ασχολούνται με πράγματα που ήθελαν πολύ καιρό να κάνουν κ.λπ.
Πώς θα ξαναπάρουμε πίσω τον έλεγχο
Ο στόχος είναι ο καθένας μας, ανάλογα με την κοσμοθεωρία του και την κατάλληλη πληροφόρηση από αξιόπιστες πηγές, που επιλέγει χωρίς να υπερβάλλει, να επεξεργαστεί αυτό που συμβαίνει και να βρει έναν τρόπο να είναι λειτουργικός, να επανέλθει στη ζωή του, να δουλεύει, να βιώνει μία καθημερινότητα κ.λπ.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρα Ναταλία Κουτρούλη, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και στη συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
