O τρόπος με τον οποίο θα γεράσουμε θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσουμε». Αυτό το είπε ο Αριστοτέλης, πολλά χρόνια πριν ξεκινήσουν οι επιστημονικές μελέτες που αναζητούν τρόπους να απομακρύνουν τα γηρατειά και να αυξήσουν τα χρόνια ζωής μας. Η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας είναι το όνειρο του ανθρώπου… από πάντα. Ωστόσο, κανείς ποτέ δεν ξέφυγε από τη γήρανση και τη φθορά. Oι περισσότεροι έχουμε αποδεχθεί και τα δύο ως προϋποθέσεις για την ύπαρξη της ζωής, αλλά πάντα ελπίζουμε σε ένα θαύμα, καθώς η γήρανση μειώνει σιγά-σιγά τις φυσικές μας δυνάμεις, τη γονιμότητα, την ελκυστικότητά μας, τη μνήμη μας και κλονίζει την υγεία μας. Μπορούμε να δραπετεύσουμε από το γήρας; Αυτό το ερώτημα αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για τους επιστήμονες. Η βιοχημεία της γήρανσης είναι αναμφισβήτητα ένα μυστήριο και συνιστά σήμερα ένα ευρύ πεδίο έρευνας. Η γήρανση, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, δεν μπορεί να αποτραπεί, μπορούμε όμως να πετύχουμε αποτελεσματική αναζωογόνηση, παράταση νεότητας και επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής μας.
*Αντιγήρανση ή anti-aging
Η αντιγήρανση ή το anti-aging είναι η διαδικασία κατά την οποία προσπαθούμε να καθυστερήσουμε τη γήρανση. Τη φυσιολογική, δηλαδή, φθορά του οργανισμού εσωτερικά και εξωτερικά, που επέρχεται καθώς περνούν τα χρόνια και οδηγεί στην προοδευτική επιδείνωση της κατάστασης των κυττάρων, των ιστών, των οργάνων και στη φθίνουσα πορεία όλων των ικανοτήτων ενός ατόμου. Είναι δύσκολο να οριστεί η ακριβής χρονική στιγμή έναρξης της γήρανσης του ανθρώπου. Πολλοί θεωρούν ότι αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση. Οι Βρετανοί χρησιμοποιούν π.χ. την έκφραση «two years old» για κάποιον που είναι μόλις 2 χρονών. Έχει πια αποδειχθεί επιστημονικά ότι ο αριθμός των νευρώνων μειώνεται συνεχώς από τη γέννηση. Μερικές λειτουργίες του οργανισμού αρχίζουν να φθίνουν πολύ νωρίς, αμέσως μετά την εφηβεία. Η ικανότητά μας να θυμόμαστε νέες λέξεις αρχίζει να μειώνεται από τα μέσα της δεύτερης δεκαετίας της ζωής μας. Ίσως η γήρανση, λοιπόν, να αρχίζει από πολύ νωρίς, τα σημάδια της όμως είναι ορατά όταν πια έχουν περάσει τα χρόνια.
*Που στοχεύει;
Στα μεγαλύτερα συνέδρια του κόσμου, οι επιστήμονες «καταθέτουν» τις απόψεις τους για το πώς μπορούμε τελικά να γεράσουμε όσο το δυνατόν αργότερα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είτε αυτό αφορά την εξωτερική μας εμφάνιση είτε την έκπτωση της μνήμης και των πνευματικών μας λειτουργιών είτε το σώμα μας. Και η αλήθεια είναι ότι έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση. Oι περισσότερες συμβουλές των ειδικών σχετικά με την αντιγήρανση ταυτίζονται με αυτές της μακροζωίας, καθώς και στις δύο περιπτώσεις στόχος είναι να ζήσουμε μια καλή ζωή για πολλά χρόνια χωρίς τα έντονα συμπτώματα των γηρατειών.
Τα νιάτα, η υγεία και η μακροζωία κρύβονται στο πιάτο μας. Πληθώρα ερευνών έχουν δείξει ότι η μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων και η υιοθέτηση του μεσογειακού προτύπου διατροφής, που αποτελεί μια ελληνική παράδοση χρόνων και είναι εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών και μαγνησίου, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προστασία της υγείας και στη μακροβιότητα
Τα αντιοξειδωτικά είναι το «κλειδί» για την παράταση της νεότητας, λένε οι ειδικοί. Ως αντιοξειδωτικό μπορεί να χαρακτηριστεί οποιαδήποτε οργανική ουσία, η οποία μπορεί να καθυστερήσει ή να εμποδίσει την καταστροφική οξειδωτική δράση των ελεύθερων ριζών. Oι αντιοξειδωτικές ουσίες παράγονται «ενδογενώς» (από τον ίδιο τον οργανισμό μας) από τα ένζυμα και «εξωγενώς» από τα αντιοξειδωτικά που παίρνουμε μέσω της διατροφής. Τα αντιοξειδωτικά καταστέλλουν τις βλαβερές οξειδωτικές διαδικασίες των ελεύθερων ριζών είτε παρεμποδίζοντας τη δημιουργία τους (παρεμποδιστικά αντιοξειδωτικά) είτε καταστρέφοντας ή αδρανοποιώντας τις (καθαριστικά αντιοξειδωτικά) είτε παρεμποδίζοντας την οξειδωτική αλυσιδωτή αντίδρασή τους. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο οργανισμός προστατεύεται από την υπερπαραγωγή των ελεύθερων ριζών χάρη στο ενδογενές αντιοξειδωτικό δίκτυο των ενζύμων. Όμως, παρότι αυτό το αμυντικό σύστημα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και αποτελεσματικό, πολλές φορές δεν επαρκεί και κρίνεται αναγκαία η πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσα από την καθημερινή μας διατροφή.
Σήμερα, οι έρευνες έχουν επικεντρωθεί στις βιταμίνες C και Ε, οι οποίες βρίσκονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά. O ανθρώπινος οργανισμός έχει υψηλές απαιτήσεις σε αυτές τις βιταμίνες, καθώς δεν μπορεί να τις συνθέσει και πρέπει να λαμβάνονται από τη διατροφή καθημερινά σε επαρκή ποσότητα. Εντούτοις, υπάρχει μια πληθώρα άλλων αντιοξειδωτικών, όπως τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες, τα οποία είναι εξίσου σημαντικά για την υγεία και την προστασία από την πρόωρη γήρανση. Αυτά βρίσκονται κυρίως σε φρούτα, λαχανικά, βότανα, αλλά και στο τσάι και το κρασί. Επιπλέον, αντιοξειδωτική δράση έχουν και οι κατεχίνες και η κερκιτίνη (βρίσκονται κυρίως στο τσάι, το κρασί, τα μήλα και το κρεμμύδι), το λυκοπένιο και η λουτεΐνη (βρίσκονται στην ντομάτα, το σπανάκι και σε βότανα), το σελήνιο (βρίσκεται κυρίως στα θαλασσινά, στο συκώτι, στο μοσχάρι, στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς και στο ψάρι) και ο ψευδάργυρος (βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα στο αρνί, και στα οστρακοειδή).
