Μερικά από τα πιο συνηθισμένα παραδείγματα που σχετίζονται με τον λανθασμένο τρόπο σκέψης περιλαμβάνουν την εστίαση στις απαισιόδοξες πτυχές της καθημερινότητας ή τις αρνητικές πτυχές μιας κατάστασης όπως και την διαρκή ανησυχία για την χειρότερη έκβαση των πραγμάτων. Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι έχετε την χειρότερη τύχη σε ολόκληρο τον κόσμο; Αυτό το ερώτημα αποτελεί ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα γνωστικών στρεβλώσεων, προτύπων σκέψης δηλαδή που κάνουν τα άτομα να βλέπουν την πραγματικότητα με ανακριβή τρόπο και συνήθως αρνητικό. Διαφορετικά αποτελούν λάθη του τρόπου σκέψης που συμβαίνουν ακριβώς επειδή έχουμε συνηθίσει να τα κάνουμε ή εν προκειμένω επειδή έτσι έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε. Όταν αντιμετωπίζετε μια γνωστική στρέβλωση, ο τρόπος ερμηνείας των συμβάντων συνήθως είναι αρνητικός.
Από που προέρχονται;
Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν γνωστικές στρεβλώσεις ανά διαστήματα. Ωστόσο αν αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά, μπορεί να προκληθεί αύξηση του άγχους, δυσκολίες στις σχέσεις όπως κι άλλες επιπλοκές. Τα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι εκδηλώνουν γνωστικές στρεβλώσεις ως τρόπο αντιμετώπισης των δυσμενών συμβάντων της ζωής. Όσο πιο παρατεταμένα και σοβαρά είναι αυτά τα ανεπιθύμητα συμβάντα, τόσο πιθανότερο είναι να δημιουργηθούν μία ή περισσότερες γνωστικές στρεβλώσεις. Μια πρώιμη θεωρία προτείνει ακόμη ότι τα ανθρώπινα όντα μπορεί να έχουν αναπτύξει γνωστικές στρεβλώσεις ως ένα είδος εξελικτικής μεθόδου επιβίωσης. Με άλλα λόγια, το άγχος θα μπορούσε να κάνει τους ανθρώπους να προσαρμόσουν τη σκέψη τους με τρόπους που να είναι χρήσιμοι για την άμεση επιβίωσή τους, ωστόσο αυτές οι σκέψεις δεν είναι λογικές ή υγιείς μακροπρόθεσμα.
Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τρόπο σκέψης;
Τα καλά νέα είναι μπορούμε να αποβάλλουμε τον αρνητικό τρόπο σκέψης ή τις γνωστικές αυτές στρεβλώσεις με την πάροδο του χρόνου. Ορισμένες πρακτικές που μπορείτε να ακολουθήσετε προκειμένου να αλλάξετε πρότυπα σκέψης, περιλαμβάνουν:
- Αναγνωρίστε την ενοχλητική σκέψη: Όταν συνειδητοποιήσετε ότι μια σκέψη σας προκαλεί άγχος ή ότι σας «ρίχνει» την διάθεση, ένα καλό πρώτο βήμα είναι να καταλάβετε τι είδους «παραμορφωμένη» σκέψη εκδηλώνεται.
- Επαναπροσδιορίστε την κατάσταση: Θα ήταν καλό να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι η ζωή και η καθημερινότητα δεν κυμαίνεται μόνο σε άσπρο και μαύρο, οπότε είναι άσκοπο να περιορίζεστε και κατ’επέκταση να περιορίζετε την σκέψη σας σε αυτό. Αντίθετα αναζητήστε τις διαφορετικές αποχρώσεις, εναλλακτικές εξηγήσεις, αντικειμενικά στοιχεία και θετικές ερμηνείες για να επεκτείνετε τον τρόπο σκέψης σας.
