Οι τρελές απαιτήσεις της Μαρίας Αντουανέτας, όπως για παράδειγμα ο προσωπικός σεφ σοκολάτας, τα πλουσιοπάροχα τραπέζια με τα θρυλικά φαγητά όπως στομάχια πτηνών και τρούφες ποσέ, είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά των Βερσαλλιών που είναι γνωστά τοις πάσι.
Το όνομα Francoise d’ Aubigne, ωστόσο, της γυναίκας που κυβέρνησε τις Βερσαλλίες ως η μυστική σύζυγος του βασιλιά Λουδοβίκου ΧΙV παραμένει άγνωστο για το ευρύ κοινό.
Γνωστή περισσότερο ως Madame de Maintenon, παρόλο που γεννήθηκε σε μία φυλακή, κατάφερε τελικά να γίνει μία από τις πιο ισχυρές γυναίκες στον κόσμο.
Γυναίκα έξυπνη, με στρατηγική και σχέδιο, κατάφερε να εκδιώξει την ερωμένη του βασιλιά που την βοήθησε να βρει δουλειά στο παλάτι, να αναρριχηθεί στην κοινωνική ζωή του Παρισίου χρησιμοποιώντας τον γάμο της με έναν ηλικιωμένο άνδρα και να αναδείξει τον εαυτό της στην πνευματική σκηνή της πόλης.
Αφότου ανέλαβε γκουβερνάντα για τα παράνομα παιδιά του βασιλιά, κέρδισε τον τίτλο Marquise de Maintenon και κατάφερε να παντρευτεί στα μυστικά τον βασιλιά, κυβερνώντας στο πλευρό του για περισσότερες από τρεις δεκαετίες.
Αναρωτιέστε πώς η φτωχή κόρη ενός φυλακισμένου για δολοφονία και προδοσία έγινε βασίλισσα της Γαλλίας σε όλα εκτός από το όνομα;
Τα πρώτα χρόνια της ζωής της μετά την φυλακή
Γεννημένη στη φυλακή, μόνο να πάει πιο πάνω από εκεί μπορούσε στη ζωή της η Francoise, όπως και συνέβη άλλωστε. Κόρη του κακοποιού Constant d’Aubigné -είχε καταδικαστεί για προδοσία, δολοφονία, απαγωγή, χρέη, ενώ συμμετείχε και σε μία εξέγερση κατά του θρόνου- και της συζύγου του Jeanne de Cardilhac, την οποία παντρεύτηκε μέσα στις φυλακές και με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, από την πρώτη κιόλας στιγμή της ύπαρξής της αντιμετωπίστηκε ως το απόλυτο «τίποτα», ενώ ο κοινωνικός αποκλεισμός ήταν το βασικό στοιχείο της ζωής της.
Όταν ο πατέρας της αποφυλακίστηκε το 1643 πήρε την οικογένειά του στις Δυτικές Ινδίες, όπου λίγα χρόνια αργότερα πέθανε. Η Francoise επέστρεψε στη Γαλλία με την μητέρα της και για να ζήσουν αναγκάστηκε να ζητιανεύει στους δρόμους. Σε ηλικία 16 ετών χάνει και την μητέρα της, με την θεία της να αναλαμβάνει την διατροφή της.
Προκειμένου να απαλλαγεί από την ύπαρξή της στα 17 της την παντρεύει με τον, κατά 25 χρόνια μεγαλύτερό της, συγγραφέα Paul Scarron. «Δεν ήταν από έρωτα. Προτίμησα να τον παντρευτώ, από το να κλειστώ σε μοναστήρι», δήλωσε η ίδια λίγα χρόνια αργότερα.
Ο πρώτος σύζυγός της, αν και παράλυτος (κάτι τέτοιο σήμαινε ότι η Francoise θα τον υπηρετούσε ως νοσοκόμα στο μικρό τους διαμέρισμα στο Παρίσι), ήταν και εκείνος που την εισήγαγε στον πολιτισμό.
Στο σαλόνι τους, λοιπόν, φιλοξενούσαν φιλόσοφους, συγγραφείς και διανοούμενους της εποχής για να ανταλλάξουν τις ιδέες τους και να διαψεύσουν τον θρησκευτικό φανατισμό. Ήταν εδώ που η Madame Scarron, πια, συναντήθηκε με τους ανθρώπους που θα άλλαζαν ολοκληρωτικά την ζωή της.
Ο ρόλος της ερωμένης του βασιλιά στην ζωή της Francoise
Στα 25 της η Madame Scarron βρέθηκε χήρα, με τον σύζυγό της να μην της κληροδοτεί τίποτα άλλο πέρα από ένα βουνό χρέη. Η ίδια θέλησε να συνεχίσει την ενασχόλησή της με την φιλοσοφία και την λογοτεχνία, ωστόσο για άλλη μία φορά η μοίρα την πρόλαβε. Ήταν και πάλι φτωχή.
Ήταν όμως νεαρή και όμορφη, ενώ είχε χτίσει επαφές με πλούσιους Παριζιάνους μέσω των συναντήσεων στο σπίτι της. Μία από αυτές τις επαφές ήταν και η δημοφιλής και με έντονη επιρροή Madame de Montespan, η αγαπημένη ερωμένη του βασιλιά Λουδοβίκου XIV.
Τα μπλε μάτια της, τα ξανθά μαλλιά και η λαμπερή φιγούρα της, της είχαν προσάψει το ψευδώνυμο Αθηνά, και παρόλο που ήταν παντρεμένη με τον Μαρκήσιο de Montespan, κάτι τέτοιο δεν εμπόδισε τον βασιλιά για να συνάψει σχέσεις μαζί της.
Ως ερωμένη του βασιλιά, λοιπόν, η κυρία de Montespan είχε τα πλούτη, το κύρος και την δύναμη να βοηθήσει τη νεαρή και φτωχή φίλης της, Madame Scarron. Έτσι, το 1669 κάλεσε την Francoise να αναλάβει τα παράνομα παιδιά του βασιλιά, ένας ρόλος αρκετά σημαντικός για την ίδια, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων.
Η πρώτη συνάντηση με τον βασιλιά
Η Francoise αναλαμβάνοντας το μεγάλωμα των παράνομων παιδιών του βασιλιά εγκαταστάθηκε σε μια ιδιωτική κατοικία στο Παρίσι, όπου ο βασιλιάς θα επισκεπτόταν μυστικά. Οι δυο τους συναντήθηκαν για πρώτη φορά όταν η Madame Scarron ήταν 36 χρόνων (τρία χρόνια μεγαλύτερη από τον βασιλιά) και η πρώτη εντύπωση που δημιουργήθηκε στο Λουδοβίκο ήταν ότι επρόκειτο για έναν αυταρχικό και αφόρητο άνθρωπο.
Όταν, ωστόσο, το 1674 η Scarron κατάφερε να περιθάλψει και να κρατήσει στην ζωή μετά από μια σοβαρή ασθένεια ένας από τους γιους του βασιλιά, ο Λουδοβίκος της απένειμε τον τίτλο του Maintenon, μετατρέποντάς την σε Marquise de Maintenon, με την Francoise για πρώτη φορά στην ζωή της να νιώθει ασφαλής, καθώς είχε έναν ευγενή τίτλο, ήταν οικονομικά ανεξάρτητη και είχε «αγκαλιαστεί» από τις Βερσαλλίες.
Τρεις μήνες μετά τον θάνατο της βασίλισσας παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο
Η Madame de Maintenon ανελίχθηκε από τη φυλακή στο παλάτι χρησιμοποιώντας τη νοημοσύνη, τις διασυνδέσεις αλλά και την στρατηγική της για να καταφέρει να κερδίσει την καρδιά του βασιλιά και να κυβερνήσει δίπλα του.
Έτσι, μετά το τέλος της σχέσης του με την φίλη της Montespan, η Francoise βρήκε ελεύθερο το πεδίο και αντί να προσπαθεί να αναλάβει το ρόλο της ερωμένης του βασιλιά, τον συμβούλευε να συμφιλιωθεί και πάλι με την σύζυγό του Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας, για την οποία δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται καθόλη την διάρκεια του γάμου τους. Μετά τον θάνατο της βασίλισσας το 1683, η Madame de Maintenon κατέληξε να αναλαμβάνει το ρόλο της.
Η σχέση του βασιλιά με την Francoise, άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο επίσημη. Μόλις τρεις μήνες μετά τον θάνατο της Μαρίας Θηρεσίας ο Αρχιεπίσκοπος του Παρισιού, πάντρευε τον Λουδοβίκο και την Maintenon σε μια μυστική τελετή. Ο γάμος τους δεν ανακοινώθηκε ποτέ δημόσια, εν μέρει λόγω της καταγωγής της νέας συζύγου του βασιλιά, ενώ η Madame de Maintenon δεν έλαβε ποτέ τον τίτλο της Βασίλισσας της Γαλλίας, παρόλο που κατείχε τον συγκεκριμένο ρόλο για τα επόμενα 32 χρόνια.
Η μετεωρική άνοδος της Madame de Maintenon δημιούργησε πολλούς εχθρούς στις Βερσαλλίες, καθώς την είδαν ως μία άπληστη και φιλόδοξη γυναίκα.
Ως μυστική βασίλισσα αφιερώθηκε στη δημιουργία ενός σχολείου για άπορα κορίτσια
Γνωρίζοντας από πρώτο χέρι πώς είναι να ζεις στη φτώχεια, η μυστική βασίλισσα πια, αφού παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο αφιερώθηκε στη δημιουργία ενός σχολείου για φτωχά κορίτσια. Το Maison Royale de Saint- Louis, γνωστό και ως Saint- Cyr, δημιουργήθηκε με σκοπό την παροχή εκπαίδευσης σε κορίτσια που δεν είχαν τους πόρους για να φοιτήσουν σε κάποιο σχολείο.
Την πλήρη λειτουργία του σχολείου, το οποίο σχεδιάστηκε για να μπορεί να διδάξει σε 250 κορίτσια, ανέλαβε η ίδια, με το πρόγραμμα σπουδών να περιλαμβάνει θρησκευτικά, ανάγνωση, γραφή, μαθηματικά, λατινικά και τέχνες. Με τις κατευθυντήριες γραμμές της ίδιας, το Saint- Cyr επικεντρώθηκε σε μια πρακτική εκπαίδευση που θα προετοίμαζε τα κορίτσια για την ενήλικη ζωή τους.
Οι αρνητικές κριτικές και το τέλος της
Δεν ήταν λίγοι εκείνοι, ωστόσο, που την κατηγόρησαν για τις τελευταίες αποτυχίες της κυριαρχίας του Λουδοβίκου, με τους περισσότερους να την αποκαλούν ως μια άπληστη και κακή γυναίκα που ήταν υπερβολικά φιλόδοξη και προσποιούνταν την ευσεβή προκειμένου να κερδίσει την εύνοια του βασιλιά.
Η ιστορία μπορεί να την θυμάται με αυτόν τον τρόπο, ωστόσο, η φιλοδοξία και η νοημοσύνη της Madame de Maintenon (πέθανε τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Λουδοβίκου, το 1719 και θάφτηκε στο Saint- Cyr) την έσωσαν από μια ζωή φτώχειας, η οποία κατέληξε με το πορτρέτο της κρεμασμένο στους τοίχους των Βερσαλλιών -καθόλου άσχημα για ένα κορίτσι που γεννήθηκε στη φυλακή.
