Από την αρχαία εκκλησιαστική παράδοση η Μαρία θεωρείται, άλλοτε μεν ως θεία του αποστόλου Βαρνάβα, άλλοτε δε ως νύμφη του, ως σύζυγος δηλαδή του αδελφού του αποστόλου Αριστοβούλου, με τον οποίο και γέννησε τον Ιωάννη Μάρκο. Περαιτέρω, σύμφωνα με επίσης βυζαντινή παράδοση, που αποθησαυρίζεται στο περίφημο Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως (10ος αι.) και το Μηνολόγιον του Αυτοκράτορος Βασιλείου Β´ (πρώτο τέταρτο 11ου αι.), ο απόστολος Πέτρος νυμφεύθηκε τη θυγατέρα του ως άνω Αριστοβούλου (και άρα πιθανώτατα και της Μαρίας αυτής). Αν έτσι έχει η αλήθεια, τότε η Μαρία ήταν η πενθερά του Πέτρου, την οποία θεράπευσε από τον πυρετό ο Χριστός. Επομένως, σύμφωνα με τις παραδόσεις αυτές, η ερμηνεία της συγγένειας του Μάρκου με τον Βαρνάβα, του οποίου χαρακτηρίζεται ως ανεψιός (Κολ. 4, 10), είναι διπλή: Είτε ήταν εξάδελφός του, είτε αδελφότεκνός του.
Του Αρχιμ. Φωτίου Ιωακείμ
Η αγία Μαρία ήταν Κυπρία στην καταγωγή, υπήρξε σύγχρονη της επί γης ζωής του Κυρίου και διέμενε τότε στα Ιεροσόλυμα με την οικογένειά της.
Από την αρχαία εκκλησιαστική παράδοση η Μαρία θεωρείται, άλλοτε μεν ως θεία του αποστόλου Βαρνάβα, άλλοτε δε ως νύμφη του, ως σύζυγος δηλαδή του αδελφού του αποστόλου Αριστοβούλου, με τον οποίο και γέννησε τον Ιωάννη Μάρκο. Περαιτέρω, σύμφωνα με επίσης βυζαντινή παράδοση, που αποθησαυρίζεται στο περίφημο Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως (10ος αι.) και το Μηνολόγιον του Αυτοκράτορος Βασιλείου Β´ (πρώτο τέταρτο 11ου αι.), ο απόστολος Πέτρος νυμφεύθηκε τη θυγατέρα του ως άνω Αριστοβούλου (και άρα πιθανώτατα και της Μαρίας αυτής). Αν έτσι έχει η αλήθεια, τότε η Μαρία ήταν η πενθερά του Πέτρου, την οποία θεράπευσε από τον πυρετό ο Χριστός. Επομένως, σύμφωνα με τις παραδόσεις αυτές, η ερμηνεία της συγγένειας του Μάρκου με τον Βαρνάβα, του οποίου χαρακτηρίζεται ως ανεψιός (Κολ. 4, 10), είναι διπλή: Είτε ήταν εξάδελφός του, είτε αδελφότεκνός του.
Από τη σχετική διήγηση των Πράξεων των Αποστόλων (κεφ. 12), όπου και η μόνη σαφής αναφορά της Καινής Διαθήκης στο πρόσωπο της εν λόγω Μαρίας, καθώς και από άλλες αναφορές, σχετικές προς τον υιό της Μάρκο, καθίσταται εμφανές ότι ο απόστολος Πέτρος είχε πράγματι οικογενειακές σχέσεις προς το περιβάλλον του Μάρκου, η δε οικία της μητέρας του Μαρίας ήταν πολύ γνώριμη και προσφιλής σ᾽ αυτόν. Στην οικία αυτή, που βρίσκεται στην περιοχή Σιών, κατά την αρχαία επίσης παράδοση αλλά και τη σύγχρονη έρευνα, σύχναζε και ο Χριστός. Εκεί μάλιστα τέλεσε ο Κύριος τον Μυστικό Δείπνο με τους μαθητές Του, εκεί ακόμη έγινε και η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους αποστόλους και μαθητές του κατά την ημέρα της Πεντηκοστής. Η ευλογημένη ποικιλότροπα αυτή οικία κατέστη η πρώτη «κατ᾽ οίκον εκκλησία» στα Ιεροσόλυμα, όπου συγκεντρωνόταν η πολυπληθής πρωτοχριστιανική κοινότητα για προσευχή και λατρεία του Θεού.
Αρχαιότατη, βαρυσήμαντη και τεκμηριωμένη μαρτυρία για το πρόσωπο της αγίας αυτής Μαρίας, που αποτυπώνει τα πιο πάνω, περιλαμβάνεται στο ιδιαίτερης ιστορικής και αγιολογικής σπουδαιότητας έργο του Κυπρίου «Αλεξάνδρου μοναχού εγκώμιον εις τον άγιον Βαρνάβαν τον απόστολον, προτραπέντος υπό του πρεσβυτέρου και κλειδούχου του σεβασμίου αυτού ναού, εν ω ιστορείται και ο τρόπος της αποκαλύψεως των αγίων αυτού λειψάνων», που χρονολογείται από τον πρόσφατο εκδότη του, Peter van Deun, στα μέσα του έκτου αιώνα . Στο έργο του τούτο ο λογιώτατος Αλέξανδρος αρύεται με δαψίλεια, τόσο από την Αγία Γραφή, όσο και από προγενέστερους Βίους αγίων, εκκλησιαστικούς ιστορικούς και συγγραφείς, καθώς και από τη ζώσα προφορική τοπική παράδοση της εποχής του.
Η αναφορά του μοναχού Αλεξάνδρου στο πρόσωπο της Μαρίας είναι στη συνάφεια της προσέλευσης του αποστόλου Βαρνάβα στην πίστη του Χριστού, μετά που είδε πολλά από τα θαύματα του Κυρίου. Ο Βαρνάβας όμως δεν κράτησε τον πολύτιμο μαργαρίτη που βρήκε μόνο για τον εαυτό του, αλλ᾽ αμέσως έσπευσε να τον μοιραστεί αρχικά με τους συγγενείς του. Ο Αλέξανδρος μας περιγράφει το γεγονός της συνάντησης της Μαρίας με τον Κύριο και της ένταξής της στον κύκλο των πρώτων μαθητών Του στα Ιεροσόλυμα ως εξής (παραθέτουμε αυτούσιο το κείμενο για την ενάργεια της περιγραφής, τη σπουδαιότητα και πρωιμότητα της μαρτυρίας):
«Ταύτα (τα θαύματα του Χριστού) θεασάμενος ο μακάριος (Βαρνάβας) εξεπλήσσετο, και ευθέως προσελθών, έπεσε παρά τους πόδας αυτού (του Κυρίου) και εδέετο ευλογηθήναι παρ᾽ αυτού. Ο δε τας καρδίας εμβατεύων Χριστός, αποδεξάμενος αυτού την πίστιν, ευμενώς αυτόν υπεδέξατο και της θείας αυτού συντυχίας μετέδωκεν· ο δε πλέον εξεκαίετο εις την του Κυρίου αγάπην. Καταλαβών δε το τάχος την οικίαν Μαρίας, της μητρός Ιωάννου του επικαλουμένου Μάρκου, ήτις ελέγετο είναι αυτού θεία – διό και Μάρκον τον ανεψιόν Βαρνάβα εκάλουν αυτόν – είπε προς αυτήν· “Δεύρο, λέγων, ω γύναι, ίδε άπερ επεθύμουν ιδείν οι πατέρες ημών· ιδού γαρ Ιησούς τις προφήτης από Ναζαρέτ της Γαλιλαίας εστίν εν τω ιερώ, μεγαλοπρεπώς θαυματουργών, και ως τοις πολλοίς δοκεί, αυτός εστί Μεσσίας ο μέλλων έρχεσθαι”. Ακούσασα δε ταύτα η θαυμασία γυνή και καταλιπούσα τα εν χερσί, κατέλαβε τον ναόν του Θεού, και ιδούσα τον Κύριον και Δεσπότην του ναού, έπεσεν εις τους πόδας αυτού, δεομένη και λέγουσα· ‘‘Κύριε, ει εύρον χάριν εναντίον σου, δεύρο εις τον οίκον της δούλης σου και ευλόγησον τη εισόδω σου τα οικετικά σου.” Ο δε Κύριος επένευσε τη παρακλήσει· ον παραγενόμενον υπεδέξατο χαίρουσα εις το υπερώον αυτής. Απ᾽ εκείνης ούν της ημέρας, ηνίκα ήρχετο ο Κύριος εις Ιεροσόλυμα, εκεί ανεπαύετο μετά των μαθητών αυτού, εκεί εποίησε το Πάσχα μετά των μαθητών αυτού, εκεί εμυσταγώγησε τους μαθητάς διά της μεταλήψεως των απορρήτων μυστηρίων. Λόγος γαρ ήλθεν εις ημάς από γερόντων ότι ο το κεράμιον βαστάζων του ύδατος, ω κατακολουθήσαι προσέταξεν ο Κύριος τοις μαθηταίς, Μάρκος ην, ο υιός ταύτης της μακαρίας Μαρίας· ο δε Κύριος “προς τον δείνα” είπεν οικονομικώς, ως φασίν οι πατέρες, ερμηνεύοντες τούτο το χωρίον, διδάσκων ημάς διά του αινίγματος ότι παντί τω ευτρεπίζοντι εαυτόν, παρ᾽ αυτώ ο Κύριος αυλίζεται. Εν αυτώ τοίνυν τω υπερώω εποίησεν ο Κύριος το Πάσχα· εν αυτώ εφάνη τοις περί τον Θωμάν, εγερθείς εκ νεκρών· εκεί μετά την ανάληψιν ανήλθον οι μαθηταί, ελθόντες από του όρους των Ελαιών μετά των λοιπών αδελφών, όντως τον αριθμόν ως εκατόν είκοσι, εν οις ην Βαρνάβας και Μάρκος· εκεί κατέβη το Πνεύμα το Άγιον εν πυρίναις γλώσσαις επί τους μαθητάς εν τη ημέρα της Πεντηκοστής· εκεί ίδρυται νυν η μεγάλη και αγιωτάτη Σιών, η μήτηρ πασών των εκκλησιών.»
Έτσι η μητέρα του Μάρκου Μαρία αναδείχθηκε μία από τις λίγες εκείνες γυναίκες της αρχέγονης Εκκλησίας, η οποία διακρίθηκε για την αγιότητά της στη διακονία του Κυρίου και των πρώτων μαθητών Του, της οποίας, ως παράδειγμα αρετής, μας διέσωσε ο λόγος του Θεού το όνομα και κάποια από τα ενάρετα έργα της.
Κατά μία μαρτυρία, σωζόμενη σε Δυτικά Μαρτυρολόγια, η Μαρία ήλθε και εκοιμήθη εν ειρήνη στην Κύπρο. Η μνήμη της τελείται στις 30 Ιουνίου. Για την κυπριακή της καταγωγή, εντάσσεται στη χορεία των Κυπρίων αγίων και από Κυπρίους χρονογράφους.
Από μία τέτοια λοιπόν αγία ρίζα ανεβλάστησε ο ιερός Μάρκος, που κατέστη ένας από τη χορεία των εβδομήκοντα μαθητών του Κυρίου.
