Μέσα στον καταιγισμό των αρνητικών ειδήσεων οι οποίες αντιστοιχούν σε σαφώς δυσμενείς εξελίξεις υπάρχουν στοιχεία που διευκολύνουν όσους επιθυμούν να δουν μισογεμάτο το ποτήρι της επόμενης ημέρας. Ορισμένα από αυτά αφορούν άμεσα την ελληνική οικονομία.
– Εμπειρογνώμονες τονίζουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να ανακάμψεις γρήγορα και αποτελεσματικά στο πεδίο της οικονομίας δεν είναι άλλος από το να εφαρμόσεις γενναία και αποφασιστικά μέτρα καραντίνας περιορίζοντας το υγειονομικό αποτύπωμα της πανδημίας. Ειδάλλως, όσο δεν υπάρχει εμβόλιο, ο ιός θα παρενοχλεί κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας μετά την άρση των μέτρων. Υπ’ αυτήν την έννοια, το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται σαφώς πάνω από τον μέσο όρο στον περιορισμό των κρουσμάτων και τη συγκράτηση της θνησιμότητας οδηγεί σε αυξημένες πιθανότητες για την ελληνική οικονομία να λειτουργήσει χωρίς μεγάλες παρενέργειες από τον ιό τους μήνες που θα ακολουθήσουν.
– Το γεγονός ότι στην Ελλάδα καταγράφονται από τις καλύτερες επιδόσεις στην υγειονομική διαχείριση της πανδημίας ενισχύει εξάλλου το ελληνικό brand στη συνείδηση επιχειρηματιών, επενδυτών και καταναλωτών για την επόμενη ημέρα, καθησυχάζοντας μπροστά στην προοπτική ενός δεύτερου κύματος επέλασης του ιού, με βάση την παραδοχή ότι το ελληνικό κράτος απέδειξε ότι μπορεί να αντιδράσει πιο αποτελεσματικά σε σύγκριση με άλλα κράτη.
– Οι εκτιμήσεις διεθνώς κάνουν λόγο για πολλαπλάσια κρούσματα σε σχέση με τα επισήμως επιβεβαιωμένα. Επομένως, υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες ο ιός να μην είναι τόσο θανατηφόρος όσο καταδεικνύουν αυτήν τη στιγμή οι διαθέσιμες στατιστικές, καθώς η θνησιμότητα υπολογίζεται με βάση τα καταγεγραμμένα περιστατικά τα οποία είναι σαφώς λιγότερα από τα πραγματικά, λαμβάνοντας υπόψη και την παράμετρο των ασυμπτωματικών περιπτώσεων. Η παραδοχή αυτή μετριάζει αυτομάτως και το ρίσκο για την οικονομία, ιδίως υπό τον φόβο ενός δεύτερου κύματος επέλασης του ιού.
– Το μεγάλο πλήγμα για την ελληνική οικονομία θα είναι αναμφισβήτητα η καθίζηση στον τουρισμό, κυρίως λόγω της ανασφάλειας που θα διέπει για λόγους υγιεινής τις αερομεταφορές. Ωστόσο, από τα 33 εκατ. των τουριστών που επισκέπτονται την Ελλάδα ετησίως, τα 11 εκατ. το κάνουν οδικώς. Επιπλέον, η ιδιαίτερα αρνητική πορεία της πανδημίας στις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού νότου –βλ. Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία- διαμορφώνουν εκ του αποτελέσματος συγκριτικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα στην ευρύτερη περιοχή και στην τοποθέτηση της χώρας στην τουριστική αγορά την επόμενη ημέρα. Για την ιστορία, η πτώση των ελληνικών εσόδων από τον τουρισμό το τρέχον έτος θα έχει ως αφετηρία το υψηλό των 25 δισ. ευρώ το προηγούμενο έτος – πριν από 10 χρόνια τα έσοδα κινούνταν στην περιοχή των 10 δισ. ευρώ.
– Οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο, άμεσα ή έμμεσα, «τυπώνουν» χρήμα. Τα ποσά αυτά άρχισαν να μοχλεύονται αυτές τις εβδομάδες στις κατά τόπους αγορές. Πρόκειται για τρισεκατομμύρια τα οποία θα «φανούν» στην παγκόσμια οικονομία την επόμενη ημέρα, οπότε και θα συνδυαστούν με την αλλαγή του κλίματος δημιουργώντας προστιθέμενη αξία που θα επιταχύνει την ανάκαμψη. Σημειωτέον, η Ελλάδα κατάφερε να ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, αξιοποιώντας ακόμη μία δυνατότητα πρόσβασης σε φτηνή ρευστότητα.
– Οι οικονομικές επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης και τα πακέτα στήριξης των οικονομιών διαμορφώνουν διεθνώς ένα περιβάλλον με υψηλά ελλείμματα και υψηλά χρέη, αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, για μια μακρά περίοδο, η απόκλιση από τους ενδεδειγμένους δημοσιονομικούς στόχους θα είναι ο γενικός κανόνας και όχι η εξαίρεση του κανόνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον βαθμό «τοξικότητας» του ελληνικού ιδιαίτερα υψηλού χρέους. Εξάλλου, το ευρωπαϊκό σινιάλο για δημοσιονομική χαλάρωση απαλλάσσει την Ελλάδα από την υποχρέωση να επιτύχει τον βασανιστικό στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
– Το ελληνικό δημόσιο χρέος, σε αντίθεση με το αντίστοιχο άλλων χωρών, για την ώρα έχει ήδη ρυθμιστεί με ωριμάνσεις που λήγουν σε μακρύ χρονικό ορίζοντα και με ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής, γεγονός που δίνει κάποιον χρόνο – ανάσα στο ελληνικό κράτος και κατ’ επέκταση στην ελληνική οικονομία. Επιπλέον, περίπου το 80% του ελληνικού χρέους δεν ανήκει σε ιδιωτικά κεφάλαια των αγορών αλλά στα ευρωπαϊκά κράτη, συνεπώς είναι πιο εύκολο να διευθετηθεί, ιδίως από τη στιγμή που συνδέεται και με τη συνοχή της Ευρωζώνης.
– Η Ελλάδα έχει διαθέσιμο δημοσιονομικό απόθεμα που υπολογίζεται από 30 έως 40 δισ. ευρώ. Πρόκειται για το περιβόητο «μαξιλάρι» της κυβέρνησης Τσίπρα. Τότε ήταν κακό για την οικονομία, διότι της στερούσε χρήμα τη στιγμή που το χρειαζόταν για να ανακάμψει. Ήταν όμως και καλό επειδή λειτούργησε ως επιπλέον εγγύηση για το ελληνικό δημόσιο χρέος. Το ίδιο θα κάνει και τώρα, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, σε μια φάση κατά την οποία η Ελλάδα θα το χρειαστεί ιδιαίτερα για τη συγκράτηση του κόστους δανεισμού στις αγορές. Επιπλέον, μέρος του συγκεκριμένου ποσού θα ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθεί για την περαιτέρω ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας ανάλογα με τις εξελίξεις και πάντα σε συνεννόηση με την Ευρωζώνη – περίπου τα 15 δισ. ευρώ από το «μαξιλάρι» υπάγονται στη δικαιοδοσία του ESM.
– Το πλήγμα για την ελληνική οικονομία θα είναι βαρύτατο το 2020, αλλά υπάρχουν βάσιμες προσδοκίες για δυναμική ανάκαμψη το 2021. Δεν είναι αμελητέοι οι διεθνείς οίκοι ανάλυσης οι οποίοι προβλέπουν επιστροφή του ελληνικού ΑΕΠ σε σχήμα V το επόμενο έτος, που σημαίνει ότι μετά την απότομη πτώση θα επέλθει απότομη άνοδος. Πάντως το ΔΝΤ, το οποίο είναι πάντα αυστηρό στις προβλέψεις του, κάνει λόγο για ύφεση 10% το 2020 και ανάπτυξη 5,1% του 2021. Ακόμη και σε αυτό το σενάριο, η επίδοση του επόμενου έτους θα αποκαταστήσει σημαντικό μέρος της απώλειας του τρέχοντος έτους.
– Το Χρηματιστήριο Αθηνών δείχνει μάλλον να αντιστέκεται στις ισχυρές διεθνείς πιέσεις καθώς απομακρύνεται για την ώρα από το χαμηλό των 484 μονάδων, επιστρέφοντας πάνω από τις 600 μονάδες, σε παράλληλο βηματισμό με τις ευρωπαϊκές αγορές.
– Η εξ ανάγκης ανάπτυξη της τηλεργασίας την περίοδο της καραντίνας αφήνει παρακαταθήκη για την επόμενη ημέρα, ενισχύοντας τη δυνατότητα της οικονομίας να δουλεύει ακόμη και με τη συνοδεία του ιού, στο σενάριο που αυτή θα είναι παρατεταμένη. Ταυτόχρονα, η βίαιη ωρίμανση των ψηφιακών υπηρεσιών και ικανοτήτων του κρατικού μηχανισμού επιταχύνει την υλοποίηση ίσως της πιο σημαντικής μεταρρύθμισης στο ελληνικό σύστημα, με απτά οφέλη για την οικονομία μεσοπρόθεσμα.
– Οι ανακατατάξεις στην παγκόσμια αγορά, λόγω των επιπλοκών στις εφοδιαστικές αλυσίδες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας στην Κίνα, ανακατεύει την τράπουλα και πιθανώς δημιουργεί ευκαιρίες για καλύτερη τοποθέτηση της Ελλάδας στους αναπροσαρμοσμένους εμπορικούς διαδρόμους.
– Η μέχρι στιγμής πορεία των πετρελαϊκών τιμών -για άσχετους λόγους που αφορούν τον διεθνή ανταγωνισμό με πρωταγωνιστές τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία- έχει εκ του αποτελέσματος ευεργετικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και δη την ελληνική μέσω της μείωσης του ενεργειακού κόστους για την παραγωγή και τη βιομηχανία.
Ας μη γελιόμαστε. Η οικονομία στην Ελλάδα και στον κόσμο βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Τα πιο απαισιόδοξα σενάρια για την ύφεση που θα ακολουθήσει αγγίζουν σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και το 20% του ΑΕΠ. Όμως μέσα σε αυτό το περιβάλλον οφείλει κανείς να αποφεύγει τη μεμψιμοιρία και αντιθέτως να επενδύει στα πλεονεκτήματα και να αξιοποιεί τις ευκαιρίες όπου αυτές υπάρχουν. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος αν θέλουμε να επιταχυνθεί η ανάκαμψη, η οποία είναι δεδομένη.
