Τα στοιχεία του μηνός Μαρτίου 2020 του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, για την απασχόληση ιδίως από το μέσο του μηνός (15 Μαρτίου), ως σύγχρονοι «ειδοί», περιέχουν επισημάνσεις και προειδοποιήσεις.
Πρώτον, για την ανάγκη να αποκτήσουμε, πλέον, μέσα στην κρίση α) πολιτική απασχόλησης και β) πολιτική απασχόλησης ενεργητική και προληπτική. Και για αυτό να παρακολουθούμε, ως πολιτεία, την αγορά εργασίας σε πραγματικό χρόνο, ώστε να διαμορφώνεται πολιτική και σε πραγματικό χρόνο.
Δεύτερον, για το σοβαρότατο ενδεχόμενο το εξάμηνο Μαρτίου – Αυγούστου 2020, δηλαδή την περίοδο άμεσων επιπτώσεων της πανδημίας – αν και αυτό το χρονικό διάστημα για την λήξη της πανδημίας μάλλον αισιόδοξο είναι- να απογειωθεί η ανεργία. Ενώ στην ελληνική αγορά εργασίας τα τελευταία χρόνια αυτό ήταν το εξάμηνο που οδηγούσε στο ετήσιο καθαρό πλεόνασμα νέων θέσεων εργασίας και την τάση μείωσης της ανεργίας.
Τρίτον, η απογείωση της ανεργίας την οποία προανήγγειλε το αρνητικό ισοζύγιο προσλήψεων απολύσεων κατά 41.903 θέσεις εργασίας του Μαρτίου 2020, να οδηγήσει σε ταχύτερη και μεγαλύτερη άνοδό της έναντι της προηγούμενης κρίσης και κατάρρευσης της αγοράς εργασίας το 2011, 2012 και 2013, καθώς το αρνητικό ισοζύγιο του Μαρτίου 2020, είναι πολλαπλάσιο του Μαρτίου εκείνων των ετών.
Τέταρτον, η απογείωση της ανεργίας ενδέχεται να είναι ταχύτερη λόγω και του ότι η συνήθως εποχιακή απασχόληση δεν ξεκίνησε, και πιθανότατα δεν θα ξεκινήσει. Το πρωτοφανές αρνητικό ισοζύγιο του Μαρτίου 2020 δεν οφείλεται κυρίως στην απογείωση των απολύσεων. Οφείλεται στο ότι οι προσλήψεις κατέρρευσαν, δεν έγιναν. Οι προσλήψεις υποχώρησαν κατά -49,1% και διαμορφώθηκαν στις 103.002 νέες θέσεις, στο μισό της περυσινής επίδοσης τον Μάρτιο του 2019 (+202.157 νέες θέσεις). Οι αποχωρήσεις (συμπεριλαμβανομένων των απολύσεων) υποχώρησαν κατά -8,7% (144.905 θέσεις έναντι 158.784 θέσεις τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι).
Πέμπτον, ορισμένοι ευπαθείς, χαμηλής προστιθέμενης αξίας κλάδοι, εντάσεως εργασίας, τροφοδότησαν το αρνητικό ισοζύγιο του Μαρτίου 2020, παρουσιάζοντας την μεγαλύτερη αρνητική μεταβολή: Οι δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης -21.919 θέσεις (+6.010 θέσεις τον Μάρτιο 2019 – ήτοι έλλειμμα σχεδόν 28 χιλιάδων θέσεων εργασίας). Τα καταλύματα με -1.878 θέσεις (+13.313 θέσεις τον Μάρτιο 2019, ήτοι συνολικό έλλειμμα πλέον των 15 χιλιάδων θέσεων εργασίας). Αυτοί οι κλάδοι έχουν μεγάλη απώλεια λόγω προσλήψεων που δεν έγιναν και απολύσεων που έγιναν, και το άθροισμα τους ισούται με το αρνητικό ισοζύγιο των 42 χιλιάδων θέσεων εργασίας του Μαρτίου 2020.
Έκτον, οι παραγωγικές επιχειρήσεις, μικρές, μεσαίες, μεγάλες, άλλων κλάδων προστιθέμενης αξίας, και κυρίως της βιομηχανίας, που κατά κανόνα δεν απασχολούν εποχιακό προσωπικό, ούτε κυρίως προσωπικό χαμηλής ειδίκευσης ή ανειδίκευτο, που κατά κανόνα έχουν προσωπικό πλήρους απασχόλησης, και κατά κανόνα έχουν επενδύσει στο ανθρώπινο δυναμικό τους, δεν προχώρησαν σε απολύσεις. Αναζήτησαν, και αναζητούν, εναλλακτικές στην ανεργία, για να διατηρηθεί ο παραγωγικός ιστός και οι θέσεις εργασίας.
Έβδομον, τον Μάρτιο 2020, τις δύο πρώτες θέσεις των θετικών ισοζυγίων απασχόλησης, καταλαμβάνουν η δημόσια διοίκηση – άμυνα (+1.115 θέσεις) και οι δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας (+393 θέσεις). Συνδέονται και οι δύο με την εθνική απάντηση άμυνας σε δύο «εισβολές»: σε αυτήν που επιχειρήθηκε στον Έβρο και στα σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης, και σε αυτήν του κορωνοϊού και της πανδημίας στη δημόσια υγεία.
Όγδοον, οι ειδοί του Μαρτίου 2020 για την απασχόληση δείχνουν την ανάγκη υιοθέτησης πολιτικών απασχόλησης, παθητικών και ενεργητικών, ενεργητικών και προληπτικών, και ευέλικτων εναλλακτικών στην αναπόφευκτη άνοδο της ανεργίας. Που να συνδέονται με τα μέτρα για την επανεκκίνηση της οικονομίας, τη διαφύλαξη του παραγωγικού ιστού και της παραγωγικής απασχόλησης, την ενίσχυση της ρευστότητας, την αύξηση και την επιτάχυνση των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων, την προσέλκυση ξένων, τον παραγωγικό μετασχηματισμό και την κοινωνική συνοχή.
* Ο κ. Χρήστος Ιωάννου είναι Οικονομολόγος, Διευθυντής τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ
