Τεράστιες είναι οι αποκλίσεις ανάμεσα στους 66 δήμους της Αττικής, στο θέμα της ανακύκλωσης. Από το 0% τριών νησιωτικών δήμων έως το 28,7% του Δήμου Βριλησσίων η απόσταση είναι χαώδης και δείχνει εξαιρετικά δύσκολο να υπερκεραστεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ακόμα πιο δυσάρεστο είναι πως οι δύο κυριότεροι δήμοι της Αττικής, η Αθήνα και ο Πειραιάς, βρίσκονται κοντά στον «πάτο» της λίστας, με επίδοση μόλις περί το 4%.
Την εικόνα μάς δίνουν τα (προσωρινά) στατιστικά στοιχεία του Ενιαίου Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) για την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση των 66 δήμων το 2018. Τις καλύτερες επιδόσεις έχουν ο Δήμος Βριλησσίων, που «εκτρέπει» από την ταφή σχεδόν το 30% των απορριμμάτων του και ο Δήμος Διονύσου με ποσοστό 24,7%, καθώς και οι Δήμοι Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Φιλοθέης – Ψυχικού και Ραφήνας – Πικερμίου, όλοι με ποσοστό 16%-17%. Ποσοστό ανακύκλωσης (ή και κομποστοποίησης, όπου υπάρχει) άνω του 10% είχαν πέρυσι οι Δήμοι Ηρακλείου, Πεντέλης, Παπάγου – Χολαργού, Κρωπίας, Γλυφάδας, Παλλήνης, Χαλανδρίου, Λυκόβρυσης – Πεύκης, Ελευσίνας, Κηφισιάς, Αμαρουσίου και Παλαιού Φαλήρου, συνολικά 17 δήμοι από τους 66.
Στο μέσον της λίστας, με επιδόσεις μεταξύ 5%-10%, βρίσκονται 32 δήμοι: Αργυρούπολης (9,9%), Αγίας Παρασκευής (9,4%), Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας (9,4%), Καματερού (9,3%), Παιανίας (9%), Μεταμόρφωσης (8,2%), Σαρωνικού (8%), Αλίμου (7,9%), Ιλίου (7,9%), Πετρούπολης (7,8%), Νέας Ιωνίας (7,5), Αγίου Δημητρίου (7,5), Χαϊδαρίου (7,5), Λαυρεωτικής (7,2%), Μαραθώνος (7,2%), Αιγάλεω (6,8%), Σπάτων – Αρτέμιδας (6,7%), Πόρου (6,7%), Νέας Σμύρνης (6,7%), Μαρκόπουλου Μεσογαίας (6,5%), Μοσχάτου – Ταύρου (6%), Ηλιουπόλεως (5,9%), Ζωγράφου (5,8%), Φυλής (5,7%), Περιστερίου (5,6%), Αχαρνών (5,4%), Βύρωνα (5,3%), Κορυδαλλού (5,3%), Καλλιθέας (5,2%), Ωρωπού (5,1%), Καισαριανής (5,1%) και Δραπετσώνας (5%).
Στον «πάτο» της λίστας βρίσκονται 16 δήμοι, μεταξύ των οποίων οι δύο πολυπληθέστεροι του λεκανοπεδίου: Γαλάτσι (4,9%), Αγίας Βαρβάρας (4,8%), Μεγαρέων (4,2%), Αθηναίων (4,1%), Δάφνης (4%), Πειραιά (3,7%), Ασπροπύργου (3,6%), Νίκαιας (3,4%), Περάματος (2,5%), Σαλαμίνας (1,6%), Τροιζηνίας (1,3%), Αγκιστρίου (1,3%), Μάνδρας – Ειδυλλίας (1,1%) αλλά και Αίγινας (0%), Σπετσών (0%) και Υδρας (0%). Από τη λίστα των 66 δήμων απουσιάζει μόνο ο Δήμος Κυθήρων, στον οποίο τα στοιχεία δεν είναι επαληθευμένα. Να σημειωθεί ότι αυτά είναι τα προκαταρκτικά στοιχεία του ΕΔΣΝΑ για το 2018 και ενδέχεται μετά την επεξεργασία τους να έχουν μικρές διαφοροποιήσεις (αλλά σίγουρα όχι τέτοιες που να αλλάζουν τη γενική εικόνα).
Τα αίτια
Πού οφείλεται αυτή η χαώδης διαφορά ανάμεσα στη «χρυσή πεντάδα», που έχει σημαντικά αποτελέσματα, και τους τελευταίους 20-30 δήμους, των οποίων οι επιδόσεις είναι σχεδόν μηδενικές; «Κατά τη γνώμη μου, στην ευαισθητοποίηση των δημοτών ως προς την ανακύκλωση, η οποία βέβαια απηχεί την καμπάνια που έχει κάνει ο κάθε δήμος», εκτιμά ο πρόεδρος του ΕΔΣΝΑ, Βασίλης Κόκκαλης. «Το πρόβλημα με τον μπλε κάδο είναι ότι κάποιοι δήμοι δυσκολεύονται στην αποκομιδή, ή δεν έχουν αρκετά πυκνό δίκτυο κάδων. Πιστεύω ότι αν προχωρήσουν τα ξεχωριστά ρεύματα ανακύκλωσης και οι γωνίες ανακύκλωσης, σταδιακά θα ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος.
Πρόθεσή μας είναι να κάνουμε ξεχωριστές εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση του κόσμου στους δήμους που έχουν τις χαμηλότερες επιδόσεις».
Σημαντικό ρόλο, βέβαια, παίζει η «εκτροπή» από τα κοινά απορρίμματα των οργανικών αποβλήτων, μέσω του καφέ κάδου. «Ολοι οι δήμαρχοι θέλουν να ξεκινήσουν. Ωστόσο δεν μπορείς απλά να πατήσεις ένα κουμπί και το σύστημα να αρχίσει να δουλεύει», λέει ο κ. Κόκκαλης. «Μέσω της Περιφέρειας θα ξεκινήσει φέτος η τροφοδότηση των δήμων με καφέ απορριμματοφόρα και καφέ κάδους, ενώ παράλληλα προχωρά ο διαγωνισμός για τη δημιουργία στο ΕΜΑ (σ.σ. εργοστάσιο ανακύκλωσης στη Φυλή) ξεχωριστής γραμμής για το κομπόστ. Στόχος μας είναι από 3% το 2019 να πάμε στο 12% το 2020 και το 2025 να συλλέγουμε άνω του 40%. Θέλει συνεχή δουλειά, συνεχή επαφή με τον κόσμο, να καταλάβει ότι το “σύστημα” έχει κορεστεί».
Για το κρίσιμο θέμα της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης ετοιμάζει έναν οδηγό προς τους δήμους. «Θα περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις των δήμων και τα δικαιώματά τους σε σχέση με τα συστήματα ανακύκλωσης, ώστε να γνωρίζουν επακριβώς πώς πρέπει να χειριστούν κάθε ζήτημα», λέει ο Γιάννης Σιδέρης, διευθύνων σύμβουλος του ΕΟΑΝ. «Για εμένα το ζήτημα δεν είναι τόσο η οικονομική κατάσταση των δήμων, αλλά η οργάνωσή τους. Οι δήμοι πρέπει να ρίξουν μεγάλο βάρος στην οργάνωση της συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων και ταυτόχρονα να εργαστούν συστηματικά στο θέμα της ενημέρωσης. Παράλληλα πιστεύω ότι πρέπει να αυξηθεί το τέλος ταφής, δεν μπορεί να έχει την ίδια “τιμή” η ταφή απορριμμάτων με την κομποστοποίηση».
Τι κάνει ο πρώτος
Τα Βριλήσσια σίγουρα δεν είναι ο «τυπικός» δήμος της Αττικής. Είναι στο σύνολό του αστικός, όχι ιδιαίτερα μεγάλος σε έκταση, μια περιοχή ανώτερων εισοδημάτων, άρα και υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου. Με δεδομένο όμως ότι και άλλοι δήμοι της Αττικής έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, προφανώς είναι ένας δήμος που έχει δουλέψει συστηματικά και σε πολλά μέτωπα ώστε να κατακτήσει την πρωτιά σε όλη την Αττική.
«Μέσα σε 3 χρόνια, από το 2016 έως το 2019 πετύχαμε να μη θάβεται περί το 50% των απορριμμάτων μας», εξηγεί ο δήμαρχος Ξένος Μανιατογιάννης (σ.σ. τα στοιχεία του ΕΔΣΝΑ αναφέρονται στο 2018). «Ετσι σήμερα εξοικονομούμε περί τις 300.000 ευρώ ετησίως από την ταφή στον ΧΥΤΑ και ως επιβράβευση μειώσαμε τα δημοτικά τέλη μεσοσταθμικά κατά 5% την τελευταία πενταετία».
«Κλειδί» της επιτυχίας, η λειτουργία του καφέ κάδου στο σύνολο του δήμου. «Ξεκινήσαμε το 2015 συμφωνώντας με το ΕΜΑ ότι θα δέχεται τα κομποστοποιήσιμα. Αρχίσαμε με τις λαϊκές και τα σούπερ μάρκετ και σταδιακά περάσαμε στις γειτονιές, χωρίς να σταματάμε ποτέ την ενημέρωση: στον δρόμο, στα σχολεία, σε ό,τι εκδήλωση γίνεται στον δήμο. Επανασχεδιάσαμε τις υπηρεσίες καθαριότητας για να είμαστε συνεπείς στα δρομολόγια. Ο καφέ κάδος δεν πρέπει να γεμίζει περισσότερο από τη μέση και να μη μένει περισσότερο από δύο ημέρες γιατί μυρίζει και στάζει».
Παράλληλα ο δήμος εργάστηκε για τη χωριστή διαλογή όσο το δυνατόν περισσότερων υλικών. «Βάλαμε κάδους για χαρτί στα σχολεία, βραβεύοντας κάθε χρόνο αυτό με τις μεγαλύτερες ποσότητες. Κάνουμε χωριστή διαλογή των κλαδεμάτων, αλλά και των μπάζων. Συνεργαζόμαστε με συστήματα συλλογής ρούχων και τηγανέλαιων.
Δημιουργήσαμε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα (Follow Green) που δίνει εκπτώσεις σε τοπικά καταστήματα, τοποθετήσαμε κομποστοποιητές στα τρία μεγαλύτερα πάρκα και παρείχαμε ακόμα 200 οικιακούς σε πολίτες. Στόχος μας είναι έως το 2025 να έχουμε ελαχιστοποιήσει το περιεχόμενο του πράσινου κάδου και νομίζω ότι μπορούμε να το πετύχουμε».
