Πολλοί ασθενείς με άνοια ζητούν επίμονα να πάνε σπίτι τους, ακόμα κι όταν βρίσκονται σε αυτό. Ωστόσο συχνά, δεν εννοούν το σπίτι τους καθ’ εαυτό.
«Θέλω να πάω σπίτι μου» είναι ένα συχνό αίτημα των ανθρώπων με άνοια. Το αίτημα αυτό συχνά φέρνει σε δύσκολη θέση τους φροντιστές τους, διότι δεν ξέρουν τι να πουν σε έναν άνθρωπο που δεν αναγνωρίζει το ίδιο του το σπίτι.
Πολλές φορές, όμως, το αίτημα αυτό δεν αναφέρεται στο σπίτι καθ’ εαυτό, λέει η γνωστική νευροψυχολόγος Όλγα Λυμπεροπούλου, ειδική σε θέματα τρίτης ηλικίας και άνοιας. Αντιθέτως, υποδηλώνει ότι ο ασθενής με άνοια νιώθει άβολα και κάτι θέλει να πει, αλλά δεν μπορεί να το περιγράψει.
«Όταν ένας άνθρωπος με άνοια ζητά επίμονα να πάει στο σπίτι του, αυτό που στην πραγματικότητα λέει είναι ότι, για κάποιο λόγο, τη δεδομένη στιγμή αισθάνεται άβολα», εξηγεί. «Ωστόσο δεν είναι σε θέση να περιγράψει τι ακριβώς φταίει. Υπάρχει, όμως, μία πραγματική και απόλυτα λογική αιτία που του δημιουργεί μία δυσάρεστη αίσθηση».
Έτσι, η φράση «θέλω να πάω στο σπίτι μου» μπορεί να σημαίνει ότι:
- Πεινάει ή διψάει
- Θέλει να πάει στην τουαλέτα
- Ζεσταίνεται ή κρυώνει
- Νυστάζει
- Πονάει
- Κουράστηκε
- Τον ενοχλεί ο θόρυβος ή η πολυκοσμία
- Βαριέται
- Φοβάται, ντρέπεται, είναι στενοχωρημένος ή θυμωμένος
- Χρειάζεται μια αγκαλιά
Τι σημαίνει το σπίτι
Ουσιαστικά, όταν ο ασθενής με άνοια ζητά να πάει σπίτι του, εκφράζει την ανάγκη να βρεθεί κάπου όπου θα νιώσει ηρεμία, ασφάλεια, αποδοχή και αγάπη. Και ποιο άλλο μέρος μπορεί να μας προσφέρει αυτά τα συναισθήματα, εκτός από το ίδιο μας το σπίτι; Το αίτημά του, λοιπόν, είναι καθόλα λογικό. Το μόνο «παράλογο» είναι ότι το σπίτι που αναζητά, πολύ συχνά δεν υπάρχει, διότι είναι το σπίτι όπου μεγάλωσε.
Επιπλέον, αυτό που αναζητά δεν είναι το κτίσμα, αλλά οι άνθρωποι που κατοικούσαν σε αυτό και κυρίως η μητέρα του. «Η αγκαλιά της είναι βάλσαμο, παρηγοριά και πηγή άνευ όρων αγάπης», λέει η κυρία Λυμπεροπούλου. «Δυστυχώς, ό,τι κι αν κάνουν οι φροντιστές, αυτή την αγκαλιά δεν μπορούν να την προσφέρουν στους ασθενείς».
Τι να κάνετε
Για να καθησυχάσετε έναν ασθενή με άνοια που επίμονα ζητά το σπίτι του, δοκιμάστε τα εξής:
- Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και χρησιμοποιείτε έναν γλυκό και τρυφερό τόνο στη φωνή σας.
- Μην προσπαθήσετε να επαναφέρετε τον ασθενή στην πραγματικότητα με λογικά επιχειρήματα. Φράσεις όπως «μα αυτό είναι το σπίτι σου!» δεν έχουν κανένα απολύτως αποτέλεσμα, διότι ο ασθενής όντως πιστεύει ότι δεν βρίσκεται σπίτι του.
- Αποδεχτείτε το αίτημα του ως λογικό. Πείτε «εντάξει, θα πάμε στο σπίτι σου σε λίγο» ή «περίμενε λίγο να τελειώσω τις δουλειές μου και πάμε μετά». Η αντίδραση αυτή είναι πολύ καθησυχαστική για τον ασθενή με άνοια.
- Στρέψτε την προσοχή του σε κάτι άλλο. Αφού συμφωνήσετε ότι θα πάτε στο σπίτι, στρέψτε την προσοχή του σε κάτι που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή ή ενθαρρύνετέ τον να ασχοληθεί με κάτι που τον χαλαρώνει και τον ευχαριστεί.
- Ψάξτε να βρείτε τι φταίει. Αφού ο άνθρωπός σας ηρεμήσει, αναρωτηθείτε τι ήταν αυτό που τον έκανε να νιώσει άβολα. Όταν εντοπίσετε τι έφταιξε, προσπαθήστε να μην ξανασυμβεί.
- Αν τίποτα από αυτά δεν λειτουργήσει και ο ασθενής εξακολουθεί να ζητά να πάει σπίτι του, αρχίστε την προετοιμασία της εξόδου. Πείτε, π.χ., «ωραία, έλα, πάμε να διαλέξεις τι θα φορέσεις». Πολλές φορές η διαδικασία της προετοιμασίας είναι αρκετή για να ηρεμήσει ο ασθενής με άνοια.
- Αν δεν ηρεμήσει ούτε με την προετοιμασία της εξόδου, πηγαίνετε όντως μια βόλτα, διαβεβαιώνοντάς τον πως πηγαίνετε στο σπίτι του. Στην πορεία προσπαθήστε να αποσπάσετε την προσοχή του με κάτι που τον ευχαριστεί (π.χ. καφέ στην πλατεία, μια στάση στο σούπερ μάρκετ ή στα εγγόνια).
