Ανοδος θερμοκρασίας, ένα βήμα προς τα πίσω

Στις 28 Ιουνίου, το θερμόμετρο στο Κουριγιάτ του Ομάν έδειξε 42,8 βαθμούς Κελσίου – όχι μέγιστη αλλά ελάχιστη νυχτερινή θερμοκρασία. Ηταν η υψηλότερη «χαμηλή» θερμοκρασία που κατεγράφη ποτέ σε οποιοδήποτε σημείο της γης, ένα «παράθυρο» στο πλανητικό μέλλον της κλιματικής αλλαγής. Στη Νορβηγία, οι 25 βαθμοί Κελσίου είναι μια σπάνια καλοκαιρινή θερμοκρασία – ιδίως αν καταγράφεται στο μέσον της νύχτας, όπως έγινε φέτος στις 18 Ιουλίου.

Οι ακραίες θερμοκρασίες και τα ακραία φαινόμενα που κατεγράφησαν φέτος το καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο (στο νότιο είναι χειμώνας!) λειτούργησαν ως γιγάντιος κώδωνας αφύπνισης για μεγάλη μερίδα πληθυσμού. Τα θερμοκρασιακά ρεκόρ συνδέονται με έναν άλλο αριθμό-ρεκόρ: σύμφωνα με μετρήσεις που έγιναν τον Μάιο στη Χαβάη, η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχει φθάσει στα 410 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο), στην υψηλότερη συγκέντρωση από καταβολής μετρήσεων. Εχουμε αλλάξει τη σύσταση της ατμόσφαιρας και συνεχίζουμε ακάθεκτοι.

«Βλέπουμε δρόμους να λιώνουν, αεροπλάνα να μην μπορούν να απογειωθούν, δεν έχουμε αρκετό νερό», είπε η διευθύντρια του Ινστιτούτου Κλιματικής Επιστήμης στο Πολυτεχνείο Τέξας Τεκ, Κάθριν Χέιχο. «Η κλιματική αλλαγή χτυπά στην αχίλλειο πτέρνα μας. Στις βορειοδυτικές πολιτείες λειψυδρία, στον Κόλπο του Μεξικού τυφώνες, στις ανατολικές πολιτείες πλημμύρες. Εντείνει κινδύνους που ήδη αντιμετωπίζουμε».

Ποια θα ήταν η πιο λογική αντίδραση της ανθρωπότητας έπειτα από ένα καλοκαίρι που έβαψε την Κεντρική Ευρώπη με τα κίτρινα του μεσογειακού καλοκαιριού, πυρπόλησε την Ιαπωνία με θερμοκρασίες 41 βαθμών ακολουθούμενες από φονικές πλημμύρες και έκανε θρύψαλα ακόμη και το πιο σκληρό τμήμα του πάγου της Αρκτικής;

Δεν θα περίμενε κανείς να έχει σημάνει κάποιος παγκόσμιος συναγερμός, ειδικά τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι όλα αυτά προκαλούνται από μέση θερμοκρασιακή αύξηση ενός βαθμού Κελσίου, ενώ η προβλεπόμενη άνοδος, αν δεν κάνουμε τίποτα, θα είναι της τάξεως των τριών βαθμών τουλάχιστον;

Στην πράξη, αυτό που συνέβη ήταν ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω. Πριν από λίγες ημέρες, ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ δυναμίτισε τη σημαντικότερη προσπάθεια περιορισμού των εκπομπών από θερμοηλεκτρικά εργοστάσια στις ΗΠΑ, δίνοντας το φιλί της ζωής στη βιομηχανία του άνθρακα. Είχε προηγηθεί η κατάργηση των κανονισμών για την εξοικονόμηση καυσίμων στα οχήματα και φυσικά η απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο Αμερικανός πρόεδρος – είναι ο πλανητικών διαστάσεων στρουθοκαμηλισμός μπροστά σε ένα πρόβλημα που θα γίνει εκρηκτικό τις επόμενες δεκαετίες. «Ο μεγαλύτερος μύθος, τον οποίο έχει πιστέψει η μεγαλύτερη πλειονότητα των ανθρώπων είναι ότι “η κλιματική αλλαγή δεν αφορά εμένα προσωπικά”», είπε η Χέιχο στην Washington Post. Μήπως, όμως, ακόμη σημαντικότερο ρόλο παίζει η μοιρολατρία, η εντύπωση ότι η καταστροφή έχει πάρει τον δρόμο της και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να τη σταματήσουμε – άρα ας συνεχίσουμε κανονικά τη ζωή μας;

Και όμως, υπάρχουν εξελίξεις σε δύο αλληλένδετα μέτωπα. Πρώτον, σε όσους στηρίζουν την αποεπένδυση από τα ορυκτά καύσιμα, που έχει ασκήσει με επιτυχία πιέσεις σε επενδυτικά ταμεία, πανεπιστήμια, συνταξιοδοτικά ταμεία, ακόμη και σε ολόκληρες χώρες (Ιρλανδία) να σταματήσουν να επενδύουν σε ορυκτά καύσιμα. Δεύτερον, στη θεαματική πτώση της τιμής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία οδήγησε την πετρελαϊκή εταιρεία ΒΡ στην τελευταία ετήσια έκθεσή της να αναθεωρήσει προς τα πάνω τις προβλέψεις για τη διάδοσή τους. Η έκθεση παρουσιάζει διάφορα σενάρια για το μέλλον, ανάλογα με τις πολιτικές επιλογές των προσεχών ετών. Σε ένα μόνο από τα σενάρια η κατανάλωση καυσίμων, άρα οι εκπομπές ρύπων, το 2035 θα είναι μικρότερη παρά την προβλεπόμενη αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού. Είναι το σενάριο στο οποίο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν αφήνονται να ανταγωνιστούν τα υπόλοιπα καύσιμα, αλλά, παρά τη μείωση της τιμής τους, ενισχύονται και επιδοτούνται με αποφασιστικότητα. Ιδού η Ρόδος…