Από αφεντικά σε υπαλλήλους μετατράπηκαν αρκετοί απασχολούμενοι στο λιανικό εμπόριο στα χρόνια της κρίσης, καθώς η μείωση της ζήτησης και κατ’ επέκταση των πωλήσεων και των κερδών επέφερε χιλιάδες «λουκέτα» στον κλάδο. Αρκετοί από τους πρώην ιδιοκτήτες μικρών κατά βάση εμπορικών επιχειρήσεων, οι οποίοι δεν προχώρησαν σε κάποιο νέο επιχειρηματικό εγχείρημα ούτε μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν, αναζήτησαν δουλειά πλέον ως μισθωτοί σε άλλη επιχείρηση του κλάδου. Οσοι δε ήταν κοντά στη σύνταξη κατέφυγαν ακόμη και στις λεγόμενες ευέλικτες μορφές εργασίας –μερική ή προσωρινή απασχόληση– προκειμένου να καταφέρουν να συγκεντρώσουν τον απαιτούμενο αριθμό ενσήμων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ετήσιας Εκθεσης Ελληνικού Εμπορίου 2019 που συνέταξε η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), το σύνολο των απασχολουμένων στο λιανικό εμπόριο από 569.239 άτομα το 2009 είχε μειωθεί σε 508.009 άτομα το 2019, ήταν δηλαδή λιγότεροι κατά 10,75%. Μάλιστα, το 2012, στην αιχμή της κρίσης, ο αριθμός των απασχολουμένων στο λιανικό εμπόριο έπεσε κάτω από τις 500.000 εργαζομένους, κάτι που συνεχίστηκε έως το 2018, οπότε ο αριθμός τους ανέβηκε ξανά πάνω από το προαναφερθέν όριο.
Το ποσοστό της μείωσης είναι πολύ μεγαλύτερο στην περίπτωση των εργοδοτών και των αυτοαπασχολουμένων, ενώ από την άλλη καταγράφεται αύξηση των μισθωτών στο λιανικό εμπόριο, σημάδι και αυτό της συγκέντρωσης του κλάδου σε μεγάλες επιχειρήσεις. Ετσι, λοιπόν, το 2019 ο αριθμός των εργοδοτών στο λιανεμπόριο ήταν 54.847 έναντι 63.911, δηλαδή λιγότεροι κατά 14,18%. Ακόμη χειρότερη είναι η εικόνα στους αυτοαπασχολουμένους, καθώς στην πραγματικότητα η κρίση έπληξε τις πολύ μικρές εμπορικές επιχειρήσεις. Το 2019, ο αριθμός τους είχε μειωθεί σε 121.538 από 172.214 άτομα το 2009, κάμψη δηλαδή περίπου 30%. Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται και στον αριθμό των βοηθών: το 2019 ήταν 20.236 άτομα από 57.689 το 2009, λιγότερα δηλαδή κατά 65%. Ο λόγος είναι ότι οι βοηθοί πρόκειται κυρίως για συγγενικά πρόσωπα των ιδιοκτητών πολύ μικρών επιχειρήσεων. Αυτές είτε έκλεισαν είτε η δραστηριότητά τους συρρικνώθηκε δραματικά, με συνέπεια οι βοηθοί να υποχρεωθούν σε αναζήτηση άλλης εργασίας.
Μερική απασχόληση
Την ίδια ώρα ενισχύεται ο αριθμός των μισθωτών και μάλιστα το 2019 έφτασε σε επίπεδα πάνω από αυτά που ήταν προ κρίσης. Ειδικότερα, το 2019 εργάζονταν ως μισθωτοί στο λιανεμπόριο 311.388, περισσότεροι κατά 13,05% σε σύγκριση με το 2009. Η ενίσχυση των μισθωτών είναι έντονη χρόνο με τον χρόνο. Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΣΕΕ, από 5,3 μισθωτούς ανά εργοδότη συνολικά στο εμπόριο το 2018, η αναλογία αυτή διαμορφώθηκε σε 5,6 μισθωτούς ανά εργοδότη το 2019.
Μεγάλο μέρος των μισθωτών εργάζεται πλέον με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Το 11% και πλέον των μισθωτών στο εμπόριο (συμπεριλαμβάνονται και οι κλάδοι του χονδρεμπορίου και αυτοκινήτων και όχι μόνο το λιανεμπόριο) εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης και συγκεκριμένα το 2019 ήταν 76.709 άτομα σε σύνολο 685.962 ατόμων. Σύμφωνα με την ΕΣΕΕ η αύξηση που παρουσιάζει αυτού του είδους η απασχόληση στις μεγάλες ηλικίες (πάνω από 60 ετών) σχετίζεται με αποφάσεις συνταξιοδότησης. Η μερική απασχόληση πρόκειται κατά βάση για αναγκαστική συνθήκη και όχι για επιλογή. Το 69% όσων εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, το κάνει λόγω αδυναμίας εύρεσης εργασίας πλήρους ωραρίου.
Αύξηση γνωρίζει στο εμπόριο και η προσωρινή απασχόληση, με το μερίδιό της φτάνει το 7,5% το 2019 από 6,4% το 2018.
