Μια λύση που ακολουθήθηκε σε άλλες χώρες, και η οποία προβλέπει να παραμένει στο σπίτι του ο δανειολήπτης πληρώνοντας ενοίκιο στην τράπεζα, θεωρείται μάλλον δύσκολα εφαρμόσιμη στην Ελλάδα.
Οταν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές θα έχουν «βγει στη σέντρα» –κατά τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς– και το υφιστάμενο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς δεν θα ισχύει πλέον, από 30 Απριλίου, για τα πραγματικά ευάλωτα νοικοκυριά, που δεν θα μπορούν να πληρώσουν τα δάνειά τους με εγγύηση την πρώτη κατοικία τους, θα απομένει ένα δίχτυ προστασίας ώστε να μη βρεθούν στον δρόμο.
Αυτό έχει υποσχεθεί κατ’ επανάληψιν ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, περιγράφοντας τους άξονες του νέου πτωχευτικού πλαισίου που τώρα επεξεργάζεται η κυβέρνηση για να εφαρμοστεί από τον Μάιο. Το τι θα αφορά αυτό το «δίχτυ ασφαλείας» δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί, παρότι το νομοσχέδιο έχει αρχίσει ήδη να διαμορφώνεται, αλλά οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θα κινείται στις εξής δύο κατευθύνσεις: μία πριν φτάσει ο δανειολήπτης στον πλειστηριασμό και μία μετά. Ειδικότερα:
– Προκειμένου να κρατήσουν το σπίτι τους, τα ευάλωτα νοικοκυριά που δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τη δόση τους, θα μπορούν να μπουν σε ρύθμιση και το κράτος να επιδοτεί τη δόση τους. Θα ισχύει, δηλαδή, κάτι ανάλογο με αυτό που προβλέπεται και σήμερα στον εξωδικαστικό μηχανισμό (πλατφόρμα) ρύθμισης της οφειλής.
– Για όσους οδηγηθούν τελικά σε πλειστηριασμό, το κράτος θα χορηγεί κάτι σαν επίδομα ενοικίου, ώστε να μπορούν στοιχειωδώς να καλύπτουν τις στεγαστικές τους ανάγκες.
Μια λύση που ακολουθήθηκε σε άλλες χώρες και η οποία προβλέπει να παραμένει στο σπίτι του ο δανειολήπτης πληρώνοντας ενοίκιο στην τράπεζα, θεωρείται μάλλον δύσκολα εφαρμόσιμη στην Ελλάδα.
Το «δίχτυ ασφαλείας» θα είναι ένα από τα επιχειρήματα που θα επιστρατεύσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης στην επικοινωνιακή μάχη των επόμενων μηνών, η οποία αναμένεται σφοδρή. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα αν θα υπάρξει πράγματι ένα «κύμα» νέων πλειστηριασμών ή όχι, ούτε μπορεί να συμπεράνει με ασφάλεια ποιο είναι το ποσοστό των στρατηγικών κακοπληρωτών, κρίνοντας μόνο από στοιχεία όπως η άρνηση άρσης του τραπεζικού απορρήτου. Υπάρχει η άποψη ότι δεν θα υπάρξει ξαφνική έξαρση πλειστηριασμών γιατί οι τράπεζες, τα funds και οι διαχειριστές δανείων θα προτιμήσουν να κάνουν ρυθμίσεις, που είναι πιο συμφέρουσες γι’ αυτούς.
Αλλωστε, προσθέτουν όσοι τάσσονται με αυτή την άποψη, είναι ενδεικτικό ότι οι τράπεζες, ενώ θα μπορούσαν ήδη να προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς σε όσους δεν μπήκαν στην πλατφόρμα, δεν το έκαναν σε μεγάλη έκταση. Επιπλέον, όσοι έχουν ενταχθεί στον ν. Κατσέλη, κάπου 90.000 δανειολήπτες, δεν επηρεάζονται από το νέο πλαίσιο και θα εξακολουθήσουν να προστατεύονται. Γι’ αυτή την κατηγορία θα επιχειρηθεί απλώς η επίσπευση της εκδίκασης των υποθέσεών τους, αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία.
Δεν είναι βέβαιο ότι η άποψη αυτή θα επιβεβαιωθεί. Εν τω μεταξύ, για να προληφθεί ό,τι είναι δυνατόν, το οικονομικό επιτελείο θα επικεντρωθεί το προσεχές διάστημα σε προσπάθειες ώστε να ενταχθούν όσο περισσότεροι δανειολήπτες γίνεται σε ρύθμιση. Μάλιστα, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ετοιμάζεται από το υπουργείο Οικονομικών μεγάλη διαφημιστική καμπάνια στα μέσα ενημέρωσης το προσεχές διάστημα για τον σκοπό αυτό. Ετσι, οι δανειολήπτες θα κληθούν είτε να ενταχθούν στην πλατφόρμα εξωδικαστικής ρύθμισης είτε να προχωρήσουν σε απευθείας ρυθμίσεις με τις τράπεζες.
Εκτός από το «δίχτυ ασφαλείας» για τα ευάλωτα νοικοκυριά, μια άλλη βασική διάταξη του νόμου θα αφορά τη λεγόμενη «δεύτερη ευκαιρία». Δεν είναι τόσο ευοίωνη όσο ακούγεται, αφού η «δεύτερη ευκαιρία» προϋποθέτει ότι θα έχει εκποιηθεί το σύνολο της περιουσίας του δανειολήπτη. Ωστόσο, αν μετά από αυτό ο δανειολήπτης δεν έχει καταφέρει να εξοφλήσει το σύνολο της οφειλής του, θα μπορεί να απαλλάσσεται από το υπόλοιπο, ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα. Με αυτή την έννοια, θα μπορεί να κάνει μια καινούργια αρχή καθαρός από χρέη και σίγουρα δεν θα τα κληροδοτεί στα παιδιά του, όπως συμβαίνει σήμερα.
«Κούρεμα» από τους διαχειριστές δανείων
Τράπεζες και διαχειριστές δανείων (servicers) έχουν προχωρήσει σιωπηλά και εκτός πλατφόρμας σε ρυθμίσεις πολλών δανείων οφειλετών με ενέχυρο την πρώτη τους κατοικία το τελευταίο διάστημα. Η κυβέρνηση ενθαρρύνει αυτή την πρακτική, στον βαθμό που λύνει το πρόβλημα και περιορίζει τις «υποψηφιότητες» για πλειστηριασμούς, από τη στιγμή που θα καταργηθεί η προστασία της πρώτης κατοικίας.
Το ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι ότι ακόμη και οι διαχειριστές προσφέρουν στους δανειολήπτες προτάσεις που περιλαμβάνουν «κούρεμα» του δανείου τους έως και 30% και περιορισμό της δόσης ακόμη και κάτω από το μισό, μέσω επιμήκυνσης της χρονικής διάρκειας του εξόφλησης.
Οπως επισημαίνεται, κάτι τέτοιο είναι λογικό, αφού τα funds αγοράζουν τα δάνεια έναντι 5%-35% της αξίας τους. Αλλωστε, ο πλειστηριασμός μπορεί να είναι χρονοβόρος και να μην οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα. Σε περιπτώσεις που έγιναν γνωστές στη Γενική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους, τα δάνεια που ρυθμίστηκαν στη συνέχεια εξυπηρετούνται κανονικά. Μεταξύ άλλων, ένα δάνειο 100.000 ευρώ για αγορά πρώτης κατοικίας στη Νάξο «κουρεύτηκε» κατά 25.000 ευρώ, επιμηκύνθηκε και η δόση μειώθηκε από 598 σε 282 ευρώ.
Ενα άλλο στεγαστικό δάνειο 185.000 ευρώ για αγορά πρώτης κατοικίας στο Ηράκλειο Αττικής «κουρεύτηκε» κατά 40.000 ευρώ και η δόση μειώθηκε από 656 σε 514 ευρώ. Ενα επιχειρηματικό δάνειο, με προσημείωση της πρώτης κατοικίας, 135.000 ευρώ, «κουρεύτηκε» κατά 35.000 ευρώ, επιμηκύνθηκε και η δόση περιορίστηκε από 818 σε 423 ευρώ.
