Ως πραγματικός χρόνος ασφάλισης στον π. ΟΓΑ θεωρείται η περίοδος έως 31.12.2016, για τους ασφαλισμένους αγρότες που έχουν καταβάλει τις ασφαλιστικές τους εισφορές έως τις 31-12-2017 ή τις έχουν ρυθμίσει έως 31-12-2017 και τηρούν την ρύθμιση έως την ημερομηνία άσκησης του δικαιώματος συνταξιοδότησης.
Αυτό προβλέπεται – μεταξύ άλλων σε εγκύκλιο του e – ΕΦΚΑ, με την οποία ρυθμίζονται θέματα ασφάλισης των εγγεγραμμένων στα Μητρώα Ασφαλισμένων των Κλάδων Πρόσθετης και Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ. Παράλληλα, με παραδείγματα καταγράφονται τα κριτήρια για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Ειδικότερα, με τις νέες κοινοποιούμενες διατάξεις ορίζεται ότι: «Χρόνος ασφάλισης έως τις 31.12.2016 στον πρώην Κλάδο Πρόσθετης Ασφάλισης και στον πρώην Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του πρώην ΟΓΑ, για τον οποίο οι ασφαλισμένοι έχουν καταβάλει τις ασφαλιστικές τους εισφορές έως τις 31.12.2017 ή τις έχουν ρυθμίσει έως τις 31.12.2017 και τηρούν τη ρύθμιση έως την ημερομηνία άσκησης του δικαιώματος συνταξιοδότησης, θεωρείται ως πραγματικός χρόνος ασφάλισης στον Ο.Γ.Α., εφόσον:
α) κατά τον ίδιο χρόνο, δεν έχουν ασφαλισθεί ή δεν υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης ή έχουν ασφαλισθεί αλλά δεν δικαιούνται σύνταξη από την ασφάλισή τους αυτή, είτε αυτοτελώς, είτε με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης, ή δεν συνταξιοδοτούνται από άλλον φορέα κύριας ασφάλισης της Ελλάδος ή του εξωτερικού με την επιφύλαξη της περ. δ’ της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4169/1961 (Α’ 81), ως προς την επιλογή μιας καταβλητέας σύνταξης, και
β) διέμενε νόμιμα στη χώρα, αν ο ασφαλισμένος είναι υπήκοος τρίτης χώρας.».
Τι ισχύει για τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες
Η υπαγωγή στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ έως 31.12.2016 κρίνεται με τις διατάξεις του άρθρου 6 του ν. 3050/2002, σύμφωνα με τις οποίες η κατά κύριο επάγγελμα απασχόληση στην αγροτική οικονομία αποδεικνύεται από το εκκαθαριστικό της αρμόδιας Δ.Ο.Υ, εφόσον τα εκκαθαρισθέντα εισοδήματα προέρχονται από γεωργικές επιχειρήσεις, καθώς επίσης και με τις διατάξεις του άρθρου 34 του Ν.1140/1981, σύμφωνα με τις οποίες πρόσωπα που έχουν ασφαλιστεί ή λαμβάνουν σύνταξη από άλλο φορέα κύριας ασφάλισης δεν υπάγονται στην ασφάλιση του π. ΟΓΑ.
Με τις νέες διατάξεις για τους ασφαλισμένους του π. ΟΓΑ που έχουν καταβάλλει τις ασφαλιστικές τους εισφορές έως τις 31-12-2017 ή τις έχουν ρυθμίσει έως 31-12-2017 και τηρούν την ρύθμιση έως την ημερομηνία άσκησης του δικαιώματος συνταξιοδότησης ο ασφαλιστικός έλεγχος που προβλέπεται με τις διατάξεις του άρθρου 6 του ν. 3050/2002, για χρόνο ασφάλισης έως 31.12.2016, παρέλκει και ο χρόνος αυτός θεωρείται ως πραγματικός χρόνος ασφάλισης στον π. Ο.Γ.Α.
Πώς θα εφαρμοστεί
Τα παραπάνω εφαρμόζονται στους εγγεγραμμένους στα Μητρώα Ασφαλισμένων των Κλάδων Πρόσθετης και Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ μέχρι 31-12-2016 εφόσον:
Κατά τον ίδιο χρόνο ασφάλισής τους:
1. Έχουν καταβάλλει τις ασφαλιστικές τους εισφορές μέχρι 31-12-2017 ή τις έχουν ρυθμίσει έως τις 31.12.2017 και τηρούν τη ρύθμιση έως την ημερομηνία άσκησης του δικαιώματος συνταξιοδότησης.
2. Δεν έχουν ασφαλιστεί ή δεν υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης.
3. Έχουν ασφαλιστεί αλλά δεν δικαιούνται σύνταξης από την ασφάλισή τους αυτή, είτε αυτοτελώς, είτε μη αυτοτελώς με τις διατάξεις της διαδοχικής.
4. Δεν συνταξιοδοτούνται από άλλο φορέα κύριας ασφάλισης της Ελλάδος ή του εξωτερικού, με την επιφύλαξη της περ. δ’ της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4169/1961 (Α’ 81), όπως ισχύει, ως προς την επιλογή μιας καταβλητέας σύνταξης.
Τι ισχύει για υπηκόους τρίτων χωρών
Προκειμένου για υπηκόους τρίτων χωρών, ισχύουν όλα τα παραπάνω, εφόσον κατά τον χρόνο της ασφάλισής τους διέμεναν νόμιμα στη χώρα.
Στο πεδίο εφαρμογής εντάσσονται όλες οι νέες και όλες οι εκκρεμείς υποθέσεις ασφάλισης και συνταξιοδότησης, σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας κατά τις 22-12-2022.
Ενιαία εφαρμογή
Για την ενιαία εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων, παρέχονται με την εγκύκλιο οι παρακάτω οδηγίες
Για τους εγγεγραμμένους στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ που δεν δηλώνουν αγροτικά εισοδήματα μέχρι 31-12-2016, εφόσον:
- δεν έχουν παράλληλο χρόνο ασφάλισης ή δεν υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση άλλου π. Φορέα,
- έχουν παράλληλο χρόνο ασφάλισης σε άλλο π. Φορέα, ωστόσο δεν θεμελιώνουν με τη χρήση του χρόνου αυτού δικαίωμα συνταξιοδότησης είτε αυτοτελώς είτε με τις διατάξεις της διαδοχικής,
- δεν λαμβάνουν σύνταξη από άλλον πρώην Φορέα της Ελλάδας ή του εξωτερικού, δεν διακόπτεται η ασφάλισή τους στον Κλάδο, εφόσον έχουν καταβάλλει τις αντίστοιχες ασφαλιστικές εισφορές το αργότερο μέχρι 31-12-2017, ή τις έχουν ρυθμίσει μέχρι 31-12-2017 και τηρούν τη ρύθμιση μέχρι την άσκηση του συνταξιοδοτικούς τους δικαιώματος για το αντίστοιχο διάστημα, θεωρείται ότι καλώς ασφαλίστηκαν, καθίσταται ο χρόνος ισχυρός και δεν διαγράφεται.
Παράδειγμα 1.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2000 έως 31-12-2016 (17 έτη), ως αγρότης, έχει καταβάλλει εμπρόθεσμα τις ασφαλιστικές εισφορές για το χρονικό διάστημα από 01-01-2000 έως 31-12-2008. Υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος και από τον έλεγχο των εκκαθαριστικών σημειωμάτων των ετών 2002 – 2016 δεν προκύπτουν αγροτικά εισοδήματα. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ διαγράφεται για τα έτη 2009 – 2016.
Εγγεγραμμένοι στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ, ο οποίοι έχουν ασφαλιστεί παράλληλα σε άλλο πρώην Φορέα Κύριας Ασφάλισης έως 31-12-2016 και έχουν καταβάλει τις ασφαλιστικές τους εισφορές έως τις 31-12-2017 ή τις έχoυν ρυθμίσει έως τις 31-12-2017 και τηρούν τη ρύθμιση έως την ημερομηνία άσκησης του δικαιώματος συνταξιοδότησης:
- Αν θεμελιώνουν αυτοτελές συνταξιοδοτικό δικαίωμα, στον άλλο Φορέα ο παράλληλος χρόνος στον π. ΟΓΑ δεν νομιμοποιείται και διαγράφεται.
- Αν δεν θεμελιώνουν αυτοτελές συνταξιοδοτικό δικαίωμα στον άλλο Φορέα και μετά από τη σχετική διαγραφή του παράλληλου χρόνου στον π. ΟΓΑ θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις διατάξεις της διαδοχικής, τότε ο παράλληλος χρόνος στον π. ΟΓΑ δεν νομιμοποιείται και διαγράφεται.
- Αν δεν θεμελιώνουν αυτοτελές συνταξιοδοτικό δικαίωμα στον άλλο Φορέα και μετά από τη σχετική διαγραφή του παράλληλου χρόνου στον π. ΟΓΑ, χάνεται το συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις διατάξεις της διαδοχικής, ο χρόνος π. ΟΓΑ θεωρείται ισχυρός, νομιμοποιείται, δεν διαγράφεται, σύμφωνα με την παρούσα και ακολουθούνται οι διατάξεις του άρθρου 26 του Ν.4670/2020, περί διαδοχικής (εγκ.50/2020).
Παραδείγματα για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος
Να επισημανθεί ότι κριτήριο για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, αποτελεί η ύπαρξη των χρονικών προϋποθέσεων και όχι η ύπαρξη ή μη οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές.
Παράδειγμα 1.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2000 έως 31-12-2016 (17 έτη) ως αγρότης, έχει καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές εμπρόθεσμα. Υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος στον π. ΟΓΑ, δηλώνοντας ότι δεν επιθυμεί την εφαρμογή των διατάξεων τις διαδοχικής ασφάλισης με το π. ΙΚΑ, όπου έχει ασφαλιστεί τα έτη 2010 έως 2016, πραγματοποιώντας 250 ημερομίσθια κατ΄ έτος. Από τον έλεγχο των εκκαθαριστικών σημειωμάτων των ετών 2002 – 2016 δεν προκύπτουν αγροτικά εισοδήματα. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ διαγράφεται για τα έτη 2010 – 2016 λόγω της πλήρους ασφάλισής του στο π. ΙΚΑ (άνω των 151 ημερομισθίων ανά έτος), αφού θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης με τον εναπομείναντα χρόνο ασφάλισης, ήτοι 10 έτη ή 3.000 ημέρες ασφάλισης στον π. ΟΓΑ από 01-01-2000 έως 31-12-2009 και 1.750 ημέρες ασφάλισης στο π. ΙΚΑ, συνολικά 15 έτη και 10 μήνες.
Παράδειγμα 2.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2000 έως 31-12-2016 (17 έτη), ως αγρότης έχει καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές εμπρόθεσμα. Υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος, δηλώνοντας ότι δεν επιθυμεί την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης με το π. ΙΚΑ, όπου έχει ασφαλιστεί τα έτη 2010 έως 2016, πραγματοποιώντας 150 ημερομίσθια κατ΄ έτος. Από τον έλεγχο των εκκαθαριστικών σημειωμάτων των ετών 2002 – 2016 δεν προκύπτουν αγροτικά εισοδήματα. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ δεν διαγράφεται καθώς η ασφάλιση του στο π. ΙΚΑ δεν είναι πλήρης κατ΄έτος.
Παράδειγμα 3.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2006 έως 31-12-2020 (15 έτη), ως αγρότης, έχει καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές εμπρόθεσμα. Υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος, δηλώνοντας ότι δεν επιθυμεί την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης με το π. ΙΚΑ, όπου έχει ασφαλιστεί τα έτη 2010 και 2011, πραγματοποιώντας 151 και 180 ημερομίσθια κατ΄ έτος αντίστοιχα. Από τον έλεγχο των εκκαθαριστικών σημειωμάτων των ετών 2006 – 2020 προκύπτουν αγροτικά εισοδήματα. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ δεν διαγράφεται για τα έτη 2010 και 2011 καθώς αυτό θα έχει ως συνέπεια την απώλεια θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος είτε αυτοτελώς, είτε με τις διατάξεις τις διαδοχικής ασφάλισης, ήτοι 15 έτη, καθώς ο εναπομείνας χρόνος ασφάλισης θα ήταν 13 έτη στον π. ΟΓΑ από 01-01-2006 έως 31-12-2009 και από 01-01-2012 έως 31-12-2020 και 331 ημέρες ασφάλισης στο π. ΙΚΑ, δηλαδή συνολικά 14 έτη, 1 μήνας και 6 ημέρες.
Παράδειγμα 4.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2003 έως 31-12-2019 (17 έτη), ως αγρότης, έχει καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές μόνο για το χρονικό διάστημα 01-01-2005 έως 31-12-2009 εμπρόθεσμα. Έχει υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος, δηλώνοντας ότι δεν επιθυμεί την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης με το π. ΙΚΑ, όπου έχει ασφαλιστεί τα έτη 2013 και 2014, πραγματοποιώντας 151 και 180 ημερομίσθια κατ΄ έτος αντίστοιχα. Από τον έλεγχο των εκκαθαριστικών σημειωμάτων δεν προκύπτουν αγροτικά εισοδήματα. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ διαγράφεται για τα έτη 2003 – 2004, καθώς θεωρείται ότι κακώς ασφαλίστηκε στον π. ΟΓΑ ως αγρότης, λόγω μη ύπαρξης αγροτικών εισοδημάτων στα εκκαθαριστικά σημειώματα και αντίστοιχης καταβολής ασφαλιστικών εισφορών έως 31-12-2017. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ δεν διαγράφεται για τα έτη 2013 και 2014, καθώς αυτό θα έχει ως συνέπεια την απώλεια θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος είτε αυτοτελώς, είτε με τις διατάξεις τις διαδοχικής ασφάλισης, ήτοι 15 έτη, καθώς ο εναπομείνας χρόνος ασφάλισης θα ήταν 13 έτη στον π. ΟΓΑ από 01-01-2005 έως 31-12-2012 και από 01-01- 2015 έως 31-12-2019 και 331 ημέρες ασφάλισης στο π. ΙΚΑ, δηλαδή συνολικά 14 έτη, 1 μήνας και 6 ημέρες.
Παράδειγμα 5.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2006 έως 31-12-2020 (15 έτη), ως αγρότης, έχοντας καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές εμπρόθεσμα. Έχει υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος στον π. ΟΓΑ, δηλώνοντας ότι δεν επιθυμεί την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης με το π. ΟΑΕΕ, όπου έχει υπαχθεί στην ασφάλιση του για 3 μήνες για διάστημα από 01-01-2015 έως 31-03-2015. Από τον έλεγχο των εκκαθαριστικών σημειωμάτων των ετών 2006 – 2020 δεν προκύπτουν εισοδήματα από αγροτική δραστηριότητα. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ διαγράφεται από 01-01-2015 έως 31-03-2015 λόγω της παράλληλης ασφάλισης του με τον τ. ΟΑΕΕ, αφού θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις διατάξεις τις διαδοχικής ασφάλισης, με τον εναπομείναντα χρόνο ασφάλισης, ήτοι 14 και 9 μήνες έτη στον π. ΟΓΑ από 01-01-2006 έως 31-12-2014 και από 01-04-2015 έως 31-12-2020 και 3 μήνες ασφάλισης στον π. ΟΑΕΕ από 01-01-2015 έως 31-03-2015, δηλαδή συνολικά 15 έτη.
Παράδειγμα 6.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2006 έως 31-12-2020 (15 έτη), ως αγρότης, έχοντας καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές για χρόνο ασφάλισης εμπρόθεσμα. Έχει υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος στον π. ΟΓΑ, δηλώνοντας ότι δεν υπάρχει άλλος χρόνος ασφάλισης, ενώ από τον έλεγχο του συνταξιοδοτικού φακέλου και την εξέταση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων των ετών 2006 – 2020 προκύπτουν εισοδήματα από αγροτική δραστηριότητα από το έτος 2016 έως 2020. Επίσης για το έτος 2015 εμφανίζει εισοδήματα από εμπορικές επιχειρήσεις με την ιδιότητα του οικοδόμου, όπου τελικά προκύπτει υπαγωγή στην ασφάλιση του π. ΙΚΑ και όχι στον π. ΟΑΕΕ, πραγματοποιώντας 200 ημερομίσθια. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ δεν διαγράφεται το έτος 2015 καθώς αυτό θα έχει ως συνέπεια την απώλεια θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος είτε αυτοτελώς, είτε με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης, ήτοι 15 έτη, καθώς ο εναπομείνας χρόνος ασφάλισης θα ήταν 14 έτη στον π. ΟΓΑ από 01-01-2006 έως 31-12-2014 και από 01-01-2016 έως 31-12-2020 και 200 ημέρες ασφάλισης στο τ. ΙΚΑ, δηλαδή συνολικά 14 έτη και 8 μήνες.
Παράδειγμα 7.: Ασφαλισμένος του π. ΟΓΑ το χρονικό διάστημα 01-01-2001 έως 31-12-2020 (20 έτη), ως εργάτης γης – εργόσημο , έχει καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές εμπρόθεσμα. Υποβάλλει αίτηση για σύνταξη γήρατος στον π. ΟΓΑ, δηλώνοντας ότι έχει χρόνο ασφάλισης στην Αλβανία από 01-01-1990 έως 31-12-2010 και λαμβάνει σύνταξη από την χώρα αυτή από 01-02-2013. Η ασφάλιση στον π. ΟΓΑ διαγράφεται από 01-01-2001 έως 31-12-2010. 
Οι εργάτες γης
Υπενθυμίζεται ότι ειδικά για τους εργάτες γης, ασφαλίζονται στον π. ΟΓΑ, από 01-01- 2012, ανεξαρτήτως αν είναι ασφαλισμένοι ή λαμβάνουν σύνταξη από άλλο φορέα κύριας ασφάλισης.
Τα παραπάνω εφαρμόζονται, είτε σε περίπτωση που ζητηθεί η εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, είτε όχι.
Σε περιπτώσεις που υποβάλλονται αιτήματα διαγραφής πληρωμένου χρόνου, λόγω παράλληλου χρόνου ασφάλισης σε άλλον π. ΦΚΑ, χρονικά, πριν την υποβολή των αιτημάτων για συνταξιοδότηση, με συνέπεια να μην γνωρίζει η υπηρεσία εάν ο ασφαλισμένος θα χάσει μελλοντικά το δικαίωμα συνταξιοδότησης ή όχι, θα γίνεται διαγραφή, σε συνέχεια αιτήματος του ασφαλισμένου. Σε καμία περίπτωση αυτό δεν θα γίνεται αυτεπάγγελτα.
Πότε διαγράφεται ο χρόνος του π. ΟΓΑ
Εγγεγραμμένοι στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ, οι οποίοι θα έπρεπε να υπαχθούν στην ασφάλιση άλλου φορέα, μέχρι 31-12-2016, ο αντίστοιχος χρόνος του π. ΟΓΑ διαγράφεται μόνο σε περίπτωση που δεν επηρεάζεται η θεμελίωση του συνταξιοδοτικού τους δικαιώματος.
Εγγεγραμμένοι στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ, οι οποίοι έχουν συνταξιοδοτηθεί από φορείς της Ελλάδας ή του εξωτερικού, η διαγραφή του χρόνου θα γίνει από την 1η του μήνα συνταξιοδότησης.
Εγγεγραμμένοι στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ, για τους οποίους διαπιστώνεται ότι δεν διέμεναν νόμιμα στη χώρα, ο αντίστοιχος χρόνος θα διαγράφεται.
Υπενθυμίζεται ότι ισχύουν και οι διατάξεις του άρθρου 256 του Ν. 4798/2021, με τις οποίες ρυθμίζεται το θέμα της νομιμοποίησης χρόνου ασφάλισης των εγγεγραμμένων στα Μητρώα Ασφαλισμένων των Κλάδων Πρόσθετης και Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ, για τον οποίο προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον π. ΟΑΕΕ.
Από πότε ισχύουν οι αλλαγές
Οι κοινοποιούμενες ρυθμίσεις έχουν εφαρμογή από 22-12-2022 και αφορούν σε νέες και εκκρεμείς αιτήσεις για ασφάλιση και συνταξιοδότηση σε όλα τα στάδια της διοικητικής διαδικασίας. Σύμφωνα με τις γενικές αρχές του Διοικητικού Δικαίου, οι ευνοϊκότερες νομοθετικές ρυθμίσεις, εφαρμόζονται με αναδρομική ισχύ για όλα τα εκκρεμή αιτήματα.
Με ευθύνη των Προϊσταμένων Διευθύνσεων και Τμημάτων, παρακαλούνται όπως λάβει γνώση της παρούσας το προσωπικό των υπηρεσιών αρμοδιότητάς τους.
