Έχετε νεύρα όταν κάνετε δίαιτα; Ποιο μπορεί να είναι το πρόβλημα

Η δίαιτα σε συνδυασμό με συστηματική φυσική δραστηριότητα και καλής ποιότητας ύπνο είναι απαραίτητη για έλεγχο του σωματικού βάρους. Ωστόσο πολλοί γίνονται οξύθυμοι και δείχνουν εκνευρισμένοι, όταν κάνουν δίαιτα. Ο περίγυρός τους αναφέρει επίσης ότι γκρινιάζουν πολύ. Και το χειρότερο: συχνά δεν αντιλαμβάνονται τις συμπεριφορές αυτές. Τι μπορεί να συμβαίνει;

Όπως εξηγεί η  ενδοκρινολόγος Γεωργία Κάσση, ειδική γραμματέας της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας, διευθύντρια ΕΣΥ, επιστημονικά υπεύθυνη στο Ενδοκρινολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα, μερικές φορές τα συναισθήματα αυτά προέρχονται από την αδυναμία τους να επιτύχουν τον στόχο τους. Συνήθως όμως είναι απόρροια:

• Των ανθυγιεινών διατροφικών συνηθειών που είχαν πριν την δίαιτα
• Της ελλιπούς κατανάλωσης τροφής

Μελέτες έχουν δείξει πως όταν προσπαθούμε να δείξουμε αυτοέλεγχο και αυτοσυγκράτηση, αναπτύσσουμε αισθήματα θυμού. Αυτό συμβαίνει συχνά κατά την μετάβαση από μία πλούσια, ανεξέλεγκτη διατροφή, σε μία συγκεκριμένη δίαιτα με πολλούς περιορισμούς.

Μία από τις σχετικές μελέτες διεξήχθη από επιστήμονες των πανεπιστημίων UCSD και Northwestern στις ΗΠΑ. Οι επιστήμονες διεξήγαγαν σειρά τεστ σε φοιτητές για να δουν αν η επιλογή υγιεινών τροφίμων σχετίζεται με τη συναισθηματική κατάστασή τους.

Σε ένα από αυτά, ανακάλυψαν πως οι φοιτητές που επέλεγαν ένα μήλο αντί για μια μπάρα σοκολάτα, ήταν πιθανότερο να επιλέξουν στη συνέχεια να δουν ταινίες με πλοκή γύρω από την εκδίκηση! Σε ένα άλλο, όσοι επέλεξαν ένα υγιεινό σνακ αντί για ένα παχυντικό σνακ, εκνευρίστηκαν περισσότερο όταν τους ζήτησαν να δουν ένα διαφημιστικό σποτ με αυστηρό, προστακτικό περιεχόμενο.

Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν εκείνα άλλα προγενέστερων μελετών. Ωστόσο πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πόσο οξύθυμοι γίνονται όταν κάνουν δίαιτα, γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση Journal of Consumer Research.

Ο ρόλος της υπογλυκαιμίας

Εντούτοις, υπάρχει και ορμονικός λόγος για τον θυμό της δίαιτας. Όταν ένα άτομο κάνει δίαιτα, μία από τις πρώτες συνήθειες που αλλάζει είναι τα ακατάστατα γεύματα. Οι δίαιτες συνήθως συνιστούν τρία έως πέντε γεύματα σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας. Tο πρόγραμμά τους συνήθως τηρείται, τουλάχιστον για τον πρώτο καιρό.

Όταν όμως ένας οργανισμός έχει συνηθίσει το τσιμπολόγημα και ξαφνικά πρέπει να καταναλώνει τροφή κάθε 4-6 ώρες ή ακόμα και να μένει χωρίς τροφή για 12-16 ώρες (όπως συνιστά η διαλειμματική δίαιτα), «τότε τα επίπεδα γλυκόζης αίματος μειώνονται», λέει η κυρία Κάσση. «Μειώνονται επίσης σε όσους δεν τρέφονται επαρκώς, αλλά λιμοκτονούν κάνοντας δίαιτες-αστραπή, με την ελπίδα ότι θα αδυνατίσουν εύκολα και γρήγορα (πράγμα το οποίο αποτελεί πλάνη)».

Όταν μειωθούν σημαντικά τα επίπεδα της γλυκόζης (υπογλυκαιμία), ενεργοποιούνται άλλες ορμόνες. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη. Η κορτιζόλη είναι η ορμόνη του στρες και η αδρεναλίνη η ορμόνη που προετοιμάζει τον οργανισμό για «μάχη». Σε περίπτωση χαμηλού σακχάρου (γλυκόζης) κατά τη δίαιτα, αυξάνεται η παραγωγή και των δύο. Αυτό γίνεται για να αυξηθεί και να εξισορροπιστεί η γλυκόζη αίματος, εξηγεί η ειδικός.

Η έκκριση κορτιζόλης μπορεί να προκαλέσει επιθετικότητα σε μερικούς ανθρώπους. Επιπρόσθετα, η χαμηλή γλυκόζη αίματος μπορεί να επηρεάσει ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως ο έλεγχος:

• Των παρορμήσεων
• Των πρωτόγονων επιθυμιών
• Της συμπεριφοράς

Επομένως, ο θυμός κατά τη δίαιτα μπορεί να είναι και μία βιοχημική αντίδραση εξαιτίας της υπογλυκαιμίας. Όχι απόρροια της κόπωσης, της ανίας ή της δυσφορίας που συχνά προκαλεί η δίαιτα καθώς περνά ο καιρός.

Ποιοι κινδυνεύουν

Για τους υγιείς ανθρώπους, ο θυμός κατά τη δίαιτα δεν είναι ιδιαίτερο πρόβλημα. Ωστόσο αυτό δεν ισχύει για όσους:

• Πάσχουν από προβλήματα υγείας
• Λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή
• Έχουν χαμηλό σωματικό βάρος παρά τη δίαιτα που κάνουν
• Υποσιτίζονται

«Ειδικά οι ασθενείς με μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι παγκρεατικές διαταραχές, οι ηπατικές διαταραχές και τα σύνδρομα επινεφριδικής ανεπάρκειας διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών ή παρενεργειών από τη χαμηλή γλυκόζη αίματος», τονίζει η κυρία Κάσση. «Και αυτό διότι ο οργανισμός τους έχει ανεπαρκή ικανότητα γλυκαιμικής ρύθμισης».

Τι να κάνετε

«Η υπογλυκαιμία κατά τη δίαιτα και η οξυθυμία που επιφέρει είναι συχνά μη-φυσιολογικές συνέπειες μιας ελλιπώς σχεδιασμένης δίαιτας για αδυνάτισμα ή της υπερπροσπάθειας που καταβάλλει ο οργανισμός να συνηθίσει τη νέα διατροφή», υπογραμμίζει η ειδικός.

Για να αποφευχθούν οι δυνητικοί κίνδυνοι, απαραίτητη είναι η επίσκεψη στον ενδοκρινολόγο ιατρό, ο οποίος θα αξιολογήσει την υγεία, το σωματικό βάρος και τις ανάγκες του ατόμου σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά, πριν καταρτιστεί το οποιοδήποτε πρόγραμμα αδυνατίσματος.

Το πρόγραμμα αδυνατίσματος που θα επιλεγεί, τέλος, πρέπει να πληροί τους εξής κανόνες:

• Κατανάλωση αρκετών μικρών γευμάτων μέσα στην ημέρα ή τριών κυρίων γευμάτων (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό). Τα γεύματα αυτά πρέπει να καλύπτουν τις διατροφικές και θερμιδικές ανάγκες του οργανισμού
• Αποφυγή πρόχειρων φαγητών, που μπορεί να προκαλέσουν «κατάρρευση» της γλυκόζης αίματος αμέσως μετά την απότομη αύξησή της. Τα θρεπτικά, υγιεινά, με πολλές φυτικές ίνες τρόφιμα προκαλούν βαθμιαία αύξηση και μείωση της γλυκόζης αίματος, αποτρέποντας τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας.
• Τσιμπολόγημα υγιεινών σνακ. Αυτό προϋποθέτει να έχετε κάποια διαθέσιμα στην τσάντα, το αυτοκίνητο ή/και στο γραφείο σας.
• Συστηματική γυμναστική
• Επαρκής ύπνος (τουλάχιστον 7-8 ώρες κάθε βράδυ)
• Καλή ενυδάτωση