Οι εταίροι έχουν καταστήσει σαφές ότι η ενδεχόμενη αλλαγή χρήσης των κεφαλαίων, ώστε να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις, δεν πρέπει να επηρεάσει το πρωτογενές πλεόνασμα.
Με ένα νέο μικρό ΕΣΠΑ παρομοιάζουν πηγές του οικονομικού επιτελείου το επενδυτικό πρόγραμμα που θα χρηματοδοτηθεί από τις επιστροφές των κερδών των Ευρωπαϊκών Κεντρικών Τραπεζών (SMPs και ANFAs), εφόσον τελικά συμφωνηθεί η αλλαγή της χρήσης τους από την εξυπηρέτηση του χρέους στη χρηματοδότηση επενδύσεων.
Οπως προκύπτει από τις πρώτες διερευνητικές συζητήσεις που έχουν γίνει μεταξύ των δύο πλευρών, οι επενδύσεις αυτές θα υπόκεινται σε ειδικό καθεστώς, εκτός Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Επιπλέον, το σημαντικό στοιχείο που προκύπτει, είναι η πρόθεση των Ευρωπαίων εταίρων να συμμετέχουν στη διαχείριση του επενδυτικού προγράμματος.
Το εγχείρημα παρουσιάζει σημαντικό βαθμό δυσκολίας, για πολλούς λόγους. Κατ’ αρχάς, πρέπει να εξασφαλισθεί η δημοσιονομική ουδετερότητά του. Οι εταίροι έχουν καταστήσει σαφές ότι η ενδεχόμενη αλλαγή χρήσης των κεφαλαίων, ώστε να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις, δεν πρέπει να επηρεάσει το πρωτογενές πλεόνασμα. Ετσι, οι επενδύσεις πρέπει να είναι πέρα και πάνω από αυτές που έχουν ούτως ή άλλως ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Η ελληνική πλευρά έχει ήδη ξεκινήσει τον εντοπισμό κάποιων επενδύσεων που θα προτείνει στο πλαίσιο αυτό, εφόσον φυσικά υπάρξει συμφωνία. Πληροφορίες αναφέρουν ότι εκτός του Βόρειου Αξονα Κρήτης, στον οποίο έχει αναφερθεί ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, οι υποψήφιες επενδύσεις θα δίνουν έμφαση στους τομείς της ψηφιοποίησης και της πράσινης ανάπτυξης. Τομείς, δηλαδή, στους οποίους οι ανάγκες της χώρας είναι αυξημένες, αλλά και το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεδομένο.
Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί στο πλαίσιο της 5ης αξιολόγησης της μεταμνημονιακής εποπτείας, που ξεκινάει στις 20 Ιανουαρίου, σε επίπεδο επικεφαλής των θεσμών.
Μία ακόμα δυσκολία αφορά το κατά πόσον θα μπορούν να μεταφέρονται οι πόροι από τη μια χρονιά στην άλλη, σε περίπτωση που δεν έχει ολοκληρωθεί μια επένδυση. Η ελληνική πλευρά ασφαλώς και θέλει να υπάρχει αυτή η δυνατότητα, η οποία, εξάλλου, θα καθορίσει και το είδος των επενδύσεων που θα επιλεγούν. Σε περίπτωση που δεν θα υπάρχει αυτή η δυνατότητα, πάντως, είναι πιθανό να προβλέπεται η διοχέτευση του αναπορρόφητου τμήματος στον λογαριασμό για την εξυπηρέτηση του χρέους. Αλλωστε, υπάρχει και το ενδεχόμενο να αποφασιστεί εξαρχής η διοχέτευση μέρους μόνο του ποσού για επενδύσεις και του υπόλοιπου για το χρέος.
Επιπλέον, ερώτημα είναι τι θα γίνεται αν για κάποιο λόγο μια αξιολόγηση δεν ολοκληρωθεί εγκαίρως με επιτυχία. Και αυτό γιατί οι πόροι των SMPs και ANFAs εκταμιεύονται μόνο υπό την προϋπόθεση θετικών αξιολογήσεων. Σημειώνεται ότι πρόκειται για ποσό περίπου 1,2 δισ. ευρώ ετησίως, με την τελευταία δόση να εκταμιεύεται τον Μάιο του 2022, σύμφωνα με τον υφιστάμενο σχεδιασμό. Παρά το γεγονός ότι δεν θα υπολογίζονται στο πρωτογενές πλεόνασμα, η συμβολή τους στην ανάπτυξη θα είναι σημαντική.
Οπως επεσήμανε η ανακοίνωση του Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου 2019, «το Eurogroup εξουσιοδοτεί τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να ξεκινήσουν την τεχνική επεξεργασία της πιθανής χρήσης των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα (ANFAs και SMPs), προκειμένου είτε να μειωθούν οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες είτε να χρηματοδοτηθούν αμοιβαία συμφωνηθείσες επενδύσεις, με βάση τους συμφωνημένους δημοσιονομικούς στόχους και τη δήλωση του Eurogroup του Ιουνίου του 2018».
