Συνεχίζεται με επιτυχία το παρατηρησιακό πρόγραμμα NELIOTA του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), το οποίο καταγράφει συστηματικά τις φωτεινές λάμψεις πρόσκρουσης από πολύ μικρά αντικείμενα (μετεωροειδείς) που πέφτουν στην επιφάνεια της Σελήνης.
Από τον Μάρτιο του 2017 που ξεκίνησε το πρόγραμμα, μέχρι σήμερα, το τηλεσκόπιο του ΕΑΑ στο Κρυονέρι Κορινθίας ξεπέρασε τις 150 ώρες παρατηρήσεων και έχει δει συνολικά 104 φευγαλέες λάμψεις, οι οποίες διαρκούν μόνο κλάσματα του δευτερολέπτου. Μάλιστα, για πρώτη φορά, όπως ανακοίνωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), η 100ή λάμψη επιβεβαιώθηκε πρόσφατα και από ένα δεύτερο τηλεσκόπιο, το SLIO διαμέτρου 35 εκατοστών στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Το ερευνητικό πρόγραμμα NELIOTA (Near-Earth object Lunar Impacts and Optical TrAnsients), το οποίο χρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, χρησιμοποιεί το τηλεσκόπιο διαμέτρου 1,2 μέτρων του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του ΕΑΑ κοντά στο Κρυονέρι, σε υψόμετρο 900 μέτρων, στο όρος Κυλλήνη Κορινθίας.
Ένα αυτοματοποιημένο λογισμικό αναλύει το βίντεο της παρατήρησης και εντοπίζει τις τυχόν λάμψεις στην επιφάνεια της Σελήνης. Οι δύο κάμερες του τηλεσκοπίου είναι εφοδιασμένες με κατάλληλα φίλτρα που επιτρέπουν την εκτίμηση της θερμοκρασίας των λάμψεων της πρόσκρουσης. Το τηλεσκόπιο είναι το πρώτο διεθνώς που μπορεί να εκτιμήσει τη θερμοκρασία αυτών των λάμψεων, η οποία κυμαίνεται μεταξύ των 1.300 και 2.800 βαθμών Κελσίου.
Συνήθως οι μετεωροειδείς έχουν βάρος έως 100 γραμμάρια και διάμετρο έως πέντε εκατοστά. Καθώς προσκρούουν στο φεγγάρι με μεγάλη ταχύτητα, αφήνουν μια φευγαλέα λάμψη ορατή από τη Γη, κάτι που επιτρέπει να γίνει εκτίμηση για τη μάζα και το μέγεθος της βολίδας.
Το NELIOTA ενδιαφέρει την ESA, η οποία παρακολουθεί τα ουράνια αντικείμενα (Νear-Εarth Οbjects ή NEOs), τους αστεροειδείς, κομήτες και μετεωρίτες που πλησιάζουν τη Γη και μπορεί να πέσουν πάνω της. Για το σκοπό αυτό, μελετά τη συχνότητα και την κατανομή της πτώσης των μετεωριτών και άλλων τέτοιων μικρών αντικειμένων στην επιφάνεια της γειτονικής Σελήνης.
Στο πλαίσιο του προγράμματος NELIOTA, καταγράφονται αυτόματα οι προσκρούσεις στο φεγγάρι, ακόμη και των πολύ μικρών μετεωριτών βάρους λίγων γραμμαρίων, οι οποίες προκαλούν αχνές αναλαμπές διάρκειας μικρότερης του ενός δευτερολέπτου. Στην επιφάνεια της Γης φθάνουν μόνο πιο μεγάλοι μετεωρίτες, καθώς οι μικρότεροι καίγονται στην ατμόσφαιρα κατά την πτώση τους.
Όμως στη Σελήνη που δεν έχει ατμόσφαιρα, είναι δυνατό με το κατάλληλο τηλεσκόπιο να παρατηρήσει κανείς και τους παραμικρούς μετεωρίτες να πέφτουν στην επιφάνειά της και να αφήνουν το αποτύπωμά τους. Οι επιστήμονες θέλουν να μάθουν πόσο συχνά πέφτουν τέτοια σώματα και πόσο απειλητικά μπορεί να είναι για ένα δορυφόρο σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη ή για μια μελλοντική διαστημική αποστολή της ESA.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
