Εξελίξεις στη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα

γράφει η Μαρία Σκόνδρα, Επιμελήτρια Β, Γ΄ ογκολογικό τμήμα, Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν

Ο καρκίνος του πνεύμονα χαρακτηρίζεται από μικρά ποσοστά επιβίωσης και μάλιστα πολύ μικρότερα σε σχέση με τους άλλους συχνούς καρκίνους. Τα αναμενόμενα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης στο ΜΜΚΠ είναι 17,1%. Επιπρόσθετα ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών με ΜΜΚΠ –πάνω από τους μισούς στην αρχική τους διάγνωση- εμφανίζονται με μεταστατική νόσο, η οποία συμβάλλει άμεσα στην πτωχή επιβίωση.

Τα τελευταία χρόνια όμως η εκτενής έρευνα και η βαθύτερη κατανόηση των μοριακών μηχανισμών καρκινογένεσης έχει δώσει μια νέα διάσταση στην αντιμετώπιση της νόσου με την ανακάλυψη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων, που επιτυγχάνουν αποτελεσματική θεραπεία σε πολλές μορφές καρκίνου.

Ιστορικά και μέχρι πρόσφατα η καθιερωμένη αγωγή για ασθενείς με ΜΜΚΠ σε προχωρημένο στάδιο ήταν η χημειοθεραπεία.

Στην πορεία προστέθηκαν νέοι παράγοντες στη χημειοθεραπεία, όπως για παράδειγμα ο αντι-αγγειογενετικός παράγοντας bevacizumab, που σε ασθενείς με μη πλακώδη ΜΜΚΠ επέφερε αύξηση των αντικειμενικών ανταποκρίσεων από 15% σε 35% καθώς και αύξηση στη διάμεση συνολική επιβίωση των ασθενών από 10 σε 12 μήνες.

Στην θεραπευτική φαρέτρα της αντιμετώπισης του ΜΜΚΠ προστέθηκε πρόσφατα και η ανοσοθεραπεία, η οποία επέδειξε αύξηση στα ποσοστά της επιβίωσης των ασθενών. Η ανοσοθεραπεία ενεργοποιεί και ενισχύει το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, ώστε να μπορεί να αναγνωρίζει και να καταστρέφει αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα.

Οι διαδικασίες εγκρίσεων νέων ανοσοθεραπευτικών σχημάτων είναι σε εξέλιξη. Στην φαρέτρα της πρώτης γραμμής θεραπείας του μεταστατικού ΜΜΚΠ, έχει εγκριθεί ήδη ως μονοθεραπεία το ανοσοθεραπευτικό σκεύασμα pembrolizumab για ασθενείς που δεν έχουν λάβει προηγουμένως θεραπεία για τη μεταστατική τους νόσο με την προϋπόθεση να εκφράζεται ο βιοδείκτης PD-L1 από τουλάχιστον 50% των καρκινικών κυττάρων.

Θετικά όμως αποτελέσματα έχουν δημοσιευθεί και για ασθενείς με έκφραση του βιοδείκτη PD-L1 <50%, κυρίως από την εφαρμογή συνδυαστικών θεραπειών ανοσοθεραπείας με άλλους θεραπευτικούς παράγοντες.

Στον άξονα των συνδυαστικών θεραπειών πολύ πρόσφατα στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) ανακοινώθηκε μία νέα στρατηγική στην πρώτη γραμμή θεραπείας του ΜΜΚΠ:

Ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας και πιο συγκεκριμένα του atezolizumab με χημειοθεραπεία αλλά και με το βιολογικό παράγοντα εναντίον της αγγειογένεσης bevacizumab. Τα δεδομένα της συγκεκριμένης μελέτης δείχνουν μείωση του κινδύνου θανάτου κατά 22% στο σκέλος του atezolizumab ενώ η διάμεση συνολική επιβίωση ήταν 19.2 μήνες στο σκέλος του atezolizumab έναντι 14.7 μηνών στο σκέλος ελέγχου.

Το όφελος στην επιβίωση αφορούσε όλες τις υποομάδες ασθενών που συμμετείχαν στη μελέτη, ενώ είναι η πρώτη φορά που φάνηκε όφελος και για ασθενείς με όγκους που φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια EGFR και ALK, για τους οποίους στις μέχρι τώρα μελέτες η ανοσοθεραπεία δεν είχε δείξει όφελος. Επιπλέον φαίνεται ότι σημαντικά ωφελήθηκαν από τον τριπλό συνδυασμό και ασθενείς με νόσο φτωχής πρόγνωσης, όπως αυτοί με ηπατικές μεταστάσεις, ενώ το όφελος ήταν ανεξάρτητο από την έκφραση του βιοδείκτη PD-L1.

Σημαντικές εξελίξεις υπάρχουν όμως και για τον μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΚΠ). Στο πρόσφατο Παγκόσμιο Συνέδριο για τον Καρκίνο του Πνεύμονα (WCLC) 2018 που έγινε στο Τορόντο ανακοινώθηκε η πρώτη κλινική μελέτη μετά από 20 έτη, η οποία επέδειξε σημαντική πρόοδο στην επιβίωση ασθενών με ΜΚΠ. Ο συνδυασμός του ανοσοθεραπευτικού παράγοντα atezolizumab σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία σαν πρώτης γραμμής θεραπεία, βοήθησε τα άτομα με εκτεταμένου σταδίου μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα να ζήσουν σημαντικά περισσότερο βελτιώνοντας τη συνολική επιβίωση και την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου.