Όταν αποφασίζουμε πώς θέλουμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, ένα από τα πρώτα πράγματα που σκεφτόμαστε (τουλάχιστον αρκετοί από εμάς) είναι ότι θα αποφύγουμε μια σειρά από πράγματα που έκαναν οι γονείς μας – και που όχι, δεν «τα καταλάβαμε» μεγαλώνοντας. Ωστόσο, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα νήπιο σε έξαλλη κατάσταση, οι αντιδράσεις μας συχνά δεν εκπορεύονται από τις συνειδητές μας αποφάσεις, αλλά από το ένστικτό μας που προσπαθεί να τα προστατεύσει από την αυτοκαταστροφή που μοιάζουν να επιδιώκουν διαρκώς. Σε αυτό το πλαίσιο, ίσως πιάνουμε τον εαυτό μας να χρησιμοποιεί μια σειρά από κλισέ εκφράσεις, τις οποίες μας έλεγε η μαμά μας όταν ήμασταν παιδιά ή έχουμε ακούσει από άλλους αγχωμένους γονείς. Δυστυχώς, ορισμένες από αυτές όχι μόνο δεν καταφέρνουν να πείσουν το παιδί να μας ακούσει, αλλά ενδέχεται ακόμη και να το βλάψουν.
«Έλα, μην είσαι τόσο ντροπαλός»
Όταν πιέζουμε το παιδί να αλληλεπιδράσει με κάποιον, δεν το βοηθάμε να γίνει πιο εξωστρεφές. Αντιθέτως, αυξάνουμε το στρες που βιώνει, γεγονός που μπορεί να του δημιουργήσει έως και αγχώδεις διαταραχές. Επιπλέον, αν απαιτούμε να δώσει το χέρι του, να πάρει αγκαλιά ή να φιλήσει έναν άγνωστό του συγγενή, το μήνυμα που του δίνουμε είναι πως η αυτοδιάθεση του σώματός του σταματά εκεί που ξεκινά η άποψη των «μεγάλων» πάνω στο θέμα. Και όλοι μπορούμε να φανταστούμε πόσο επικίνδυνο μπορεί να γίνει αυτό.
«Πήγαινε αμέσως στο δωμάτιό σου!»
Και μετά τι; Αν και υπάρχουν τεχνικές πειθάρχησης των παιδιών, όπως το time-out, οι οποίες προβλέπουν την απομάκρυνσή του από τα άτομα και τον χώρο όπου εκδηλώθηκε μια κακή συμπεριφορά, προκειμένου να είναι επιτυχημένες θα πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες. Εκείνη την ώρα, το παιδί πρέπει να σκέφτεται την πορεία των κινήσεών του που οδήγησαν στην απομάκρυνσή του, ώστε να καταλάβει ποιο ήταν το λάθος του. Αν αντ’ αυτού περάσει το χρόνο του παίζοντας με τα παιχνίδια ή το tablet του, δεν πρόκειται να αφιερώσει και πολλή σκέψη στη δυσαρέσκειά σας.
«Γιατί είσαι κακό παιδί;»
Είτε χρησιμοποιείτε αυτή τη φράση για να του τραβήξετε την προσοχή, είτε υπάρχουν στιγμές που η συμπεριφορά του σας κάνει να το πιστεύετε πραγματικά, είναι πολύ σημαντικό να μην την ξεστομίσετε ξανά. Τα παιδιά συμπεριφέρονται με άσχημο τρόπο για πάρα πολλούς λόγους, και κανένας από αυτούς δεν είναι η διάθεσή τους να δουν εσάς ή κάποιον άλλο να υποφέρει. Όταν όμως περιγράφετε την προσωπικότητά τους με αυτά τα λόγια, δημιουργείται ο κίνδυνος να σας πιστέψουν και να προσπαθήσουν να σας επιβεβαιώσουν. Αντί για αυτό, περιοριστείτε στους χαρακτηρισμούς για την εκάστοτε συμπεριφορά και μην ξεχνάτε να σχολιάζετε θετικά τις καλές στιγμές τους.
«Σταμάτα τώρα, αλλιώς θα σου δείξω εγώ!»
Οι αόριστες απειλές δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα, πέρα από το να αυξάνουν τον εκνευρισμό σας όταν το παιδί δεν συμμορφώνεται σε αυτές. Επιπλέον, δείχνουν πως έχετε χάσει πλήρως την ψυχραιμία σας, πράγμα που δεν είναι καλό για την επικοινωνία και τη σχέση σας μαζί του. Προσπαθήστε όταν το προειδοποιείτε για τις συνέπειες μιας πράξης του, αυτές να είναι συγκεκριμένες, να μην είναι υπερβολικές, να έχουν λογική σύνδεση με το σφάλμα του, να εφαρμόζονται άμεσα και να διατυπώνονται με ηρεμία. Επίσης, ακόμη και αν το παιδί έκανε κάτι κακό και πρέπει να υποστεί τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς του, πάντα θα πρέπει να του υπενθυμίζετε ότι το αγαπάτε.
«Γιατί δεν είσαι σαν την αδερφή σου;»
Πρώτα από όλα, μια τέτοια σύγκριση θα κάνει το μικρό σας να πιστέψει ότι είναι το μαύρο πρόβατο της οικογένειας και να αρχίσει να λειτουργεί ως τέτοιο. Εκτός αυτού όμως, δεν αποκλείεται να κάνει τα παιδιά σας να στραφούν το ένα εναντίον του άλλου, σε βαθμό που να μην μπορούν να γεφυρώσουν τη σχέση τους ούτε ως ενήλικες.
«Μάλλον δεν με αγαπάς πραγματικά»
Πρόκειται σίγουρα για την πιο… θεατρική φράση αυτής της λίστας και κανείς δεν θέλει η σχέση με τα παιδιά του να θυμίζει μελόδραμα. Οι ενοχές είναι ένα χρήσιμο συναίσθημα, που προτρέπει τα παιδιά να μπουν στη θέση του ανθρώπου που πλήγωσαν με τα λόγια ή τις πράξεις τους. Όμως το συγκεκριμένο παράδειγμα δεν αποτελεί κάλεσμα σε ενσυναίσθηση, αλλά ψυχολογικό εκβιασμό. Επιπλέον, κάνει το παιδί να αμφισβητήσει τη σταθερότητα του δεσμού του μαζί σας, ενός δεσμού που του δημιουργεί την αίσθηση ασφάλειας που απαιτείται για να μπορέσει να εξερευνήσει τον κόσμο. Το άγχος που θα νιώσει ως αποτέλεσμα, θα το οδηγήσει σε ακόμη χειρότερες συμπεριφορές και θα τραυματίσει τη σχέση σας.
