Γιατί γίνεται ανυπόφορη η ζέστη καθώς μεγαλώνουμε – Τι συμβαίνει στον οργανισμό μας

Η αφόρητη ζέστη κόστισε το καλοκαίρι του 2022 τη ζωή σε χιλιάδες άτομα στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με τους ηλικιωμένους να αποτελούν τα τρία τέταρτα των θυμάτων, σύμφωνα με νέα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν στο ιατρικό περιοδικό Nature Medicine.

Οι ερευνητές υπολόγισαν πως οι καύσωνες του 2022 κόστισαν τη ζωή σε 61.672 Ευρωπαίους σε 35 χώρες. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονταν πάνω από 2.700 άτομα στην Ελλάδα. Προειδοποίησαν επίσης ότι, αν δεν γίνει κάτι για να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή, οι θάνατοι στην Ευρώπη από τη ζέστη θα αυξηθούν κατά μέσο όρο σε πάνω από:

• 68.000 τον χρόνο μέχρι το 2030
• 94.000 έως το 2040
• 120.000 τον χρόνο μέχρι το 2050

«Η ζέστη μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, ειδικά στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού στις οποίες ανήκουν οι ηλικιωμένοι», επισημαίνει η ειδική παθολόγος δρ Χρυσούλα Λιάκου.

«Καθώς ο πλανήτης υπερθερμαίνεται και ο πληθυσμός γερνάει, οι απώλειες λόγω ζέστης μεταξύ των ηλικιωμένων αναμένεται να αυξηθούν», προσθέτει.

Ο ρόλος της βιολογίας

Τι είναι όμως αυτό που μας καθιστά τόσο ευάλωτους στις υψηλές θερμοκρασίες καθώς μεγαλώνουμε; Οι βιολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο είναι πολλοί. Οι κύριοι, όμως, είναι δύο:

• Αφ’ ενός ο οργανισμός μας προοδευτικά σταματά να προσαρμόζεται καλά στη ζέστη
• Αφ’ ετέρου είναι πιθανότερο να εκδηλωθούν χρόνια προβλήματα υγείας και να αρχίσει η λήψη φαρμάκων που αυξάνουν την ευαισθησία στη ζέστη

Ακόμα και οι υγιείς ηλικιωμένοι δυσκολεύονται όταν κάνει πολλή ζέστη, διότι με την πάροδο του χρόνου φθίνει το κέντρο ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας στον εγκέφαλο. Το κέντρο αυτό είναι ο υποθάλαμος, που ρυθμίζει τη σωματική θερμοκρασία όπως ο θερμοστάτης θερμοκρασία στα σπίτια μας.

«Αναλόγως με τα εσωτερικά και τα εξωτερικά ερεθίσματα που λαμβάνει ο υποθάλαμος, κάνει τις απαιτούμενες προσαρμογές για να διατηρεί τη σωματική θερμοκρασία κοντά στους φυσιολογικούς 36,7 έως 37 βαθμούς Κελσίου», εξηγεί η κυρία Λιάκου.

Ωστόσο η ευαισθησία του στα ερεθίσματα μειώνεται με την ηλικία. Έτσι ελαττώνεται και η ικανότητά του να ρυθμίζει καλά τη θερμοκρασία μας.

Επιπλέον, καθώς μεγαλώνουμε μπορεί να δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε αν κάνει πολλή ζέστη ή αν είμαστε αφυδατωμένοι. Το σώμα μας κατακρατά επίσης περισσότερη θερμότητα απ’ όση όταν ήμασταν νέοι, ενώ οι ιδρωτοποιοί αδένες εκκρίνουν λιγότερο ιδρώτα.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι η κυκλοφορία του αίματός τους είναι πιο αργή. Αυτό έχει ως συνέπεια να εξωθείται λιγότερη θερμότητα στην επιφάνεια του δέρματος, για να αποβληθεί από τα αιμοφόρα αγγεία.

«Ουσιαστικά όλα τα συστήματα που συμμετέχουν στη ρύθμιση της σωματικής θερμοκρασίας, από το καρδιαγγειακό μέχρι το ανοσοποιητικό, δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στην έντονη ζέστη», τονίζει η ειδικός. «Και κάποιος έχει αρχίσει να παρουσιάζει και έκπτωση των νοητικών λειτουργιών του, τότε η κατάσταση επιδεινώνεται».

Η κατάσταση της υγείας

Καθώς μεγαλώνουμε, εξ άλλου, εκδηλώνονται και προβλήματα υγείας, που εντείνονται με την πάροδο του χρόνου. Πολλά από αυτά αυξάνουν τη δυσανεξία στη ζέστη, επηρεάζοντας τις φυσιολογικές αντιδράσεις του οργανισμού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:

• Η καρδιοπάθεια
• Η νεφρική νόσος
• Ο υπερθυρεοειδισμός
• Η νόσος Graves
• Η πολλαπλή σκλήρυνση
• Η παχυσαρκία
• Οι ψυχικές διαταραχές
• Οι ουρολοιμώξεις

Υπάρχουν επίσης και πολλά φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν την εφίδρωση ή τους φυσικούς θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά, διάφορα φάρμακα για την καρδιά και πολλά άλλα.

«Ακόμα και η αύξηση της έντασης και της διάρκειας του καύσωνα παίζει ρόλο. Όσο περισσότερο αυξάνονται οι θερμοκρασίες της νύχτας, τόσο λιγότερες ευκαιρίες έχει ο οργανισμός να ανακάμψει μετά τη δύση του ηλίου», τονίζει η κυρία Λιάκου.

Πόσο μάλλον που δεν χρειάζεται να φτάσει η περιβαλλοντική θερμοκρασία στους 40 βαθμούς για να αντιμετωπίσει πρόβλημα ένα άτομο άνω των 60 ετών. «Βλέπουμε πολλά περιστατικά με προβλήματα στην ενυδάτωση, τον ύπνο και με νοητική έκπτωση ακόμα και στους 30-35 βαθμούς», προσθέτει.

Τι μπορείτε να κάνετε

Ευτυχώς, η νοσηρότητα και η θνησιμότητα από τη ζέστη μπορούν να αποτραπούν σε σημαντικό βαθμό. Σε περιόδους καύσωνα, τα μεγάλης ηλικίας άτομα πρέπει κατ’ αρχάς να επικοινωνούν με τον γιατρό τους, για να μάθουν αν τυχόν τα φάρμακα ή το πρόβλημα υγείας τους αυξάνουν την ευπάθειά τους στη ζέστη.

Πρέπει επίσης να μένουν όσο το δυνατόν περισσότερο σε κλιματιζόμενους χώρους και όχι να βασίζονται στους ανεμιστήρες για να δροσίζονται. Όσοι δεν έχουν λειτουργικό κλιματιστικό στο σπίτι, καλό είναι να περνούν την ημέρα τους σε άλλο χώρο (π.χ. του Δήμου τους, στα ΚΑΠΗ) με κλιματισμό.

Απαραίτητο είναι να πίνουν περισσότερο νερό απ’ όσο συνήθως, χωρίς να περιμένουν να διψάσουν. Αν νιώσουν δίψα, σημαίνει πως ήδη είναι αφυδατωμένοι. Να ρωτήσουν τον γιατρό τους πόσα ακριβώς υγρά χρειάζονται και τι άλλο να προσέξουν στη διατροφή τους.

Όταν έχει έντονη ζέστη, πρέπει να αποφύγουν το μαγείρεμα στο σπίτι τους. Πρέπει επίσης να φορούν ελαφρά, ανοικτόχρωμα ρούχα, να κάνουν συχνά δροσερά ντους και να αναπαύονται όσο περισσότερο μπορούν.

Πολύ σημαντικό είναι να τους ελέγχει κάποιο νεότερο άτομο και να κάνει τις εξωτερικές δουλειές αντί γι’ αυτούς (π.χ. τα ψώνια της ημέρας).

Αν, τέλος, εκδηλώσουν συμπτώματα θερμικής εξάντλησης, πρέπει αμέσως να ζητήσουν βοήθεια.

Η θερμική εξάντληση

Η θερμική εξάντληση εκδηλώνεται λόγω της υπερβολικής έκθεσης στη ζέστη και την σημαντική απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών μέσω της εφίδρωσης.

«Έχει ζωτική σημασία να αντιμετωπίζεται αμέσως, διότι μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία, που είναι επείγον περιστατικό, απειλητικό για τη ζωή», προειδοποιεί η κυρία Λιάκου. Τα ύποπτα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης είναι:

• Ζάλη
• Θολωμένη όραση
• Πονοκέφαλος
• Μέτρια αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας (συνήθως πάνω από 37,7)
• Κόπωση ή αδυναμία
• Ναυτία
• Έντονη εφίδρωση
• Έντονη δίψα
• Γρήγορη αναπνοή
• Ταχυκαρδία

Ένας ασθενής μπορεί να έχει ένα ή πολλά από αυτά τα συμπτώματα. Σε τέτοια περίπτωση, πρέπει να μεταφερθεί αμέσως σε δροσερό χώρο. Αφαιρέστε του τα περιττά ρούχα και αρχίστε να βάζετε κρύες κομπρέσες στο μέτωπο, τις μασχάλες, τον αυχένα ή/και στο εσωτερικό των χεριών του.

Να του δίνετε επίσης να πίνει δροσερό νερό με μικρές γουλιές. Αν τα συμπτώματα δεν παρουσιάζουν βελτίωση μετά από 30 λεπτά ανάπαυσης, αναπλήρωσης των υγρών και δροσίσματος, καλέστε ένα ασθενοφόρο, καταλήγει η κυρία Λιάκου.

Φωτογραφία: iStock
iatropedia.gr