Βράδυ Τετάρτης 21 Ιουλίου 1965. Το κέντρο της Αθήνας έχει γεμίσει από χιλιάδες φοιτητές που διαδηλώνουν με παλμό εναντίον της κυβέρνησης του Γεωργίου Αθανασιάδη – Νόβα αλλά και του μόλις 24 ετών βασιλέα Κωνσταντίνου Β’ που έχει αναθέσει τη σχετική εντολή στον πολιτικό, λογοτέχνη και δημοσιογράφο λίγες ημέρες νωρίτερα, αφού πρώτα είχε εξωθήσει σε παραίτηση τον λαοφιλή εκλεγμένο πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου που στις εκλογές είχε αποσπάσει το δυσθεώρητο ποσοστό του 52,72% των ψήφων.
Τα συνθήματα που ακούγονται είναι «κάτω οι αποστάτες», «οι προδότες στο Γουδί», «η Αυλή θα μαντρωθεί», «δεν σε θέλει ο λαός, παρ’ τη μάνα σου και μπρος» (αναφερόταν στον άνακτα και τη βασιλομήτορα Φρειδερίκη) και άλλα παρόμοια.
Κάθε μέρα το ίδιο σκηνικό εκτυλίσσεται τόσο στην πρωτεύουσα όσο και σε μεγάλες πόλεις ανά την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι από τις 16 Ιουλίου έως τις 17 Αυγούστου εκείνου του θερμού πολιτικά καλοκαιριού που πέρασε στην Ιστορία ως «Ιουλιανά», καταγράφηκαν 383 διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις. Κάποιες απ’ αυτές θα αντιμετωπιστούν με αστυνομική βία.
Οι αρχές χτυπούν ανεξέλεγκτα τους διαδηλωτές προκειμένου να επιβάλλουν την τάξη.
Κυνηγήθηκε η οικογένειά του
Ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε ποιος ήταν ο αστυνομικός που σκότωσε τον 22χρονο φοιτητή
Σε μια τέτοια σύγκρουση αστυνομικών και διαδηλωτών βρέθηκε και ο 22χρονος σπουδαστής Σωτήρης Πέτρουλας εκείνο το μοιραίο βράδυ.
Γεννημένος στο Οίτυλο της Μάνης από γονείς αγρότες αριστερών πεποιθήσεων το 1942, νιώθει από νωρίς τις επιπτώσεις των ιδεολογικών πεποιθήσεων της οικογένειάς του. Σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών αναγκάζεται να εγκαταλείψει μαζί με τους γονείς του το χωριό της Λακωνίας εξαιτίας του γεγονότος ότι ο πατέρας του βρίσκεται στο στόχαστρο τοπικών συμμοριών της Δεξιάς που λειτουργούν ανεξέλεγκτα. Άλλωστε το 1946 είναι η χρονιά που ξεκινά και τυπικά ο Εμφύλιος Πόλεμος που θα διαρκέσει έως το 1949.
Η οικογένεια καταφεύγει στην Αθήνα. Ο μικρός μόλις τελειώνει το σχολείο καταφέρνει να εισαχθεί στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (νυν Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), ενώ παράλληλα δουλεύει για να βοηθήσει τους γονείς του.
Οργανωμένος από νωρίς στην Ε.Δ.Α.
Από νωρίς έχει φροντίσει να οργανωθεί στην νεολαία της Ε.Δ.Α. (Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς), του μεγαλύτερου νόμιμου κόμματος της Αριστεράς εκείνη την περίοδο με σημαντική κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
Όταν ο Πέτρουλας ήταν 15 ετών, η Ε.Δ.Α. είχε φθάσει να αναχθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση, προκαλώντας αναταραχή στο πολιτικό σύστημα αφού στις τάξεις του υπήρχαν σημαντικά στελέχη του έκνομου κομμουνιστικού κόμματο.
Τόσο η Δεξιά. που εκπροσωπούνταν από το κόμμα της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης που είχε ιδρύσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όσο και οι δυτικές πρεσβείες προεξάρχουσας της αμερικανικής, το τελευταίο που θα ήθελαν μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου, θα ήταν να δουν την Αριστερά να εδραιώνεται σε μια χώρα – «κλειδί» της νοτιοανατολικής Ευρώπης όπως είναι η Ελλάδα.
Ένταξη στη Νεολαία Λαμπράκη
Η νεολαία της Ε.Δ.Α. δεν θα μακροημερεύσει. Στις 22 Μαΐου του 1963 δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη ο συνεργαζόμενος βουλευτής με την Ε.Δ.Α. Γρηγόρης Λαμπράκης από παρακρατικούς και περίπου δύο εβδομάδες αργότερα ιδρύεται η «Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης». Τον Σεπτέμβριο του 1964 η εν λόγω οργάνωση συγχωνεύεται με τη νεολαία της ΕΔΑ και από το μείγμα αυτό θα προκύψει η «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη» που στο ιδρυτικό της συνέδριο θα εκλέξει πρόεδρο τον 40χρονο τότε μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Πέτρουλας αν και έχει διαφωνήσει με τη διάλυση της νεολαίας της Ε.Δ.Α., εντάσσεται στη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη αποτελώντας ηγετικό στέλεχος της αριστερής πτέρυγας της . Μάλιστα έρχεται σε προστριβή με άλλα σημαίνοντα μέλη για την στρατηγική της οργάνωσης, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να του επιβληθεί η ποινή της μομφής εναντίον του.
Συμμέτοχος στις διαδηλώσεις των Ιουλιανών
Ο ίδιος χωρίς να προδώσει τα πιστεύω του, συνεχίζει να μάχεται για τις ιδέες του. Όταν ξεσπούν τα Ιουλιανά το καλοκαίρι του 1965 θεωρεί χρέος του να συμμετάσχει στις διαδηλώσεις κατά των αποστατών βουλευτών και του Στέμματος.
Κρατάει μάλιστα ένα από τα πανό μαζί με συμφοιτητή του. Τις πρώτες βραδινές ώρες της 24ης Ιουλίου η αστυνομία για να διαλύσει την δυναμική πορεία της Φοιτητικής Ένωσης Ελλάδος που κατευθυνόταν προς το Κοινοβούλιο, κάνει χρήση δακρυγόνων και χτυπάει ανελέητα με γκλομπς τον κόσμο στη συμβολή των οδών Σταδίου και Εδουάρδου Λω. Επικρατεί χάος. Το πυκνό πλήθος αναγκάζεται να οπισθοχωρήσει.
Δακρυγόνο στο κεφάλι
Ένα από τα βομβίδια δακρυγόνων χτυπάει στο μέτωπο τον σπουδαστή Σωτήρη Πέτρουλα που σωριάζεται στο έδαφος. Η ώρα είναι γύρω στις 22:00 το βράδυ.
Ο αστυνομικός, του οποίου ποτέ δεν γνωστοποιήθηκε το όνομα, δεν έριξε το δακρυγόνο στον αέρα για διαλυθεί το πλήθος, αλλά κατευθείαν στο ύψος του κεφαλιού. Ήταν καθαρή δολοφονία που ακόμη και στις μέρες μας παραμένει ανεξιχνίαστη.
Η πρώτη καταγραφή του χτυπημένου νεαρού αναφέρεται στον Σταθμό Α’ Βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού στις 03:00 το πρωί της 22ας Ιουλίου. Η ιατροδικαστική έκθεση κάνει λόγο για θάνατο από ασφυξία λόγω του δακρυγόνου. Τι μεσολάβησε από τις δέκα το βράδυ μέχρι τις τρεις το πρωί; Γιατί υπήρξε τόσο μεγάλη καθυστέρηση;
Η εκδοχή της οικογένειας του Πέτρουλα και αρκετών διαδηλωτών που ήταν παρόντες στο περιστατικό είναι πως ο Σωτήρης μεταφέρθηκε λιπόθυμος στην αστυνομική κλούβα και στραγγαλίστηκε.
Έσπευσαν να θάψουν το πτώμα
Η ιατροδικαστική έκθεση κάνει λόγο για θάνατο από ασφυξία λόγω δακρυγόνου, αλλά οι γονείς του υποστηρίζουν ότι στραγγαλίστηκε
Το βέβαιο είναι ότι οι αρχές αντί να παραδώσουν το πτώμα στους γονείς του, προσπάθησαν να το θάψουν βιαστικά πριν ανατείλει ο ήλιος.
Το αντιλήφθηκαν όμως οι συμφοιτητές του που έσπευσαν στο νεκροτομείο και με παρέμβαση βουλευτών της Ε.Δ.Α. το άψυχο κορμί δόθηκε στην οικογένειά του.
Όταν το πήγαν σπίτι, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους έμειναν άναυδοι. Στο νεκροτομείο είχαν σκίσει χιλιοστό προς χιλιοστό τον λαιμό του άτυχου νέου για να μην αποκαλυφθούν οι μώλωπες και οι αποδείξεις του πιθανού στραγγαλισμού.
Ο τέως πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου θα καταγγείλει δημόσια τον Γεώργιο Αθανασιάδη – Νόβα ως κύριο υπεύθυνο της δολοφονίας που δεν δίσταζε να βάψει τα χέρια μου με αίμα προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία.
«Η κυβέρνηση Νόβα, δεν ηρκέσθη να είναι κυβέρνησις προδοσίας. Έγινε και κυβέρνησις αίματος. Πρέπει να εξαφανισθή από προσώπου της γης και να λογοδοτήσει διά τα εγκλήματά της» θα πει.
Η κυβέρνηση των αποστατών από την πλευρά της προσέφυγε στη γνωστή από ανάλογες περιπτώσεις του παρελθόντος επιχειρηματολογία των «οχλοκρατικών εκδηλώσεων κομμουνιστών».
Παλλαϊκή κηδεία
Πώς και πότε έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης το τραγούδι για τον άτυχο νέο
Η κηδεία του Πέτρουλα μια ημέρα αργότερα, το Σάββατο 23 Ιουλίου, θα μετατραπεί σε παλλαϊκή συγκέντρωση.
Χιλιάδες πολίτες θα ακολουθήσουν τη νεκροφόρα από τον Κολωνό όπου έμενε, μέχρι την Μητρόπολη Αθηνών που τελέστηκε η εξόδιος ακολουθία, παρόντος του πολιτικού κόσμου της Αριστεράς. Το σύνθημα που δονούσε την πρωτεύουσα ήταν «ο Σωτήρης ζει».
Παραμονή της κηδείας συνεδρίαζε η νεολαία Λαμπράκη προκειμένου να κανονίσει τα της κηδείας. Στην κεφαλή του τραπεζιού καθόταν ο επικεφαλής της οργάνωσης και βουλευτής της Ε.Δ.Α., Μίκης Θεοδωράκης.
Όσο κουβέντιαζαν τις λεπτομέρειες της τελετής, εκείνος καθόταν και έγραφε σε ένα χαρτί. Κάποια στιγμή τους λέει: «σταματήστε τώρα, να σας πω και την δική μου πρόταση».
Και άρχισε να τους διαβάζει τους πρώτους στίχους από το τραγούδι «Σωτήρη Πέτρουλα» που μόλις είχε δημιουργήσει.
Οι στίχοι έχουν ως εξής:
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα,
σε πήρε ο Λαμπράκης σε πήρε η λευτεριά,
σε πήρε ο Λαμπράκης σε πήρε η λευτεριά.
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε,
τα γαλάζια μάτια του μας καλούνε.Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα,
αηδόνι και λιοντάρι βουνό και ξαστεριά,
αηδόνι και λιοντάρι βουνό και ξαστεριά.
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε,
τα γαλάζια μάτια του μας καλούνε.
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα,
οδήγα το λαό σου, οδήγα μας μπροστά,
οδήγα το λαό σου, οδήγα μας μπροστά.
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε,
τα γαλάζια μάτια του μας καλούνε.
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα.
* Ο Γεώργιος Σαρρής είναι δημοσιογράφος – μέλος της ΕΣΗΕΑ, τιμηθείς από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το Βραβείο Αθ. Μπότση για την αντικειμενική και με πληρότητα παρουσίαση ιστορικών πολιτικών θεμάτων
