Η αλήθεια είναι πως πάρα πολλοί δρόμοι ή δημόσια κτίρια φέρουν τιμητικά το όνομα κάποιου γνωστού προσώπου. Οι ιστορίες του και ο λόγος που πήραν το όνομα άλλοτε είναι γνωστές και άλλοτε άγνωστες στον πολύ κόσμο. Αλήθεια, πόσοι γνωρίζουν για ποιο λόγο ονομάστηκε «Αλεξάνδρα» η γνωστή και πολυσύχναστη λεωφόρος των Αθηνών;
Όπως και άλλοι λεωφόροι (Αμαλίας, βασιλίσσης Σοφίας, Όλγας κ.α.) το όνομα προέρχεται από μέλος βασιλικής οικογένειας. Όμως, η περίπτωση της Αλεξάνδρας είναι ξεχωριστή και η ιστορία της πριγκίπισσας είναι τραγική. Άλλωστε, η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα – που έδωσε το όνομά της στη λεωφόρο αλλά και στο γνωστό νοσοκομείο/μαιευτήριο – υπήρξε η «αγαπημένη κόρη των Αθηνών». Και ο θάνατός της το 1891 σκόρπισε «απερίγραπτη θλίψη» στους Έλληνες, όπως έγραφε ο Τύπος της εποχής.
Η όμορφη πριγκίπισσα
Η Αλεξάνδρα γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου του 1870 στη βασιλική έπαυλη Μον Ρεπό της Κέρκυρας. Ήταν το τρίτο από τα οκτώ συνολικά παιδιά του Βασιλιά Γεωργίου Α’ και της Βασίλισσας Όλγας και αδελφή του μετέπειτα Βασιλιά Κωνσταντίνου Α’. Μάλιστα, ως πρωτότοκη κόρη της βασιλικής οικογένειας που ήταν, της αποδόθηκε ο τίτλος της «Πριγκίπισσας της Ελλάδος».
Η Αλεξάνδρα, όμως, ήταν και πάρα πολύ όμορφη: ξανθιά, με καταγάλανα μάτια. Όλοι μιλούσαν για την ομορφιά της, για την οποία θα μπορούσαν να γραφτούν ακόμα και παραμύθια. Η πριγκίπισσα μεγάλωσε στην Αθήνα και υιοθέτησε πλήρως τα ήθη, έθιμα και παραδόσεις.
Όμως, ο κόσμος δεν είχε να λέει μόνο για την ομορφιά της. Η ευγενική της ψυχή ήταν εξίσου όμορφη και λένε πως η νεαρή πριγκίπισσα είχε φίλες κι εκτός παλατιού. Έτσι, δεν άργησαν να της αποδώσουν σύντομα και τον τίτλο της «αγαπημένης κόρης των Αθηναίων».
Όταν η πριγκίπισσα έγινε 19 χρόνων, το Παλάτι αποφάσισε να την παντρέψει με τον μεγάλο δούκα της Ρωσίας, Παύλο, ο οποίος ήταν πρώτος ξάδελφος της μητέρας της και μικρότερος αδελφό του τότε τσάρου Αλέξανδρου. Η Αλεξάνδρα δεν έφερε αντίρρηση και με βαριά καρδιά αναγκάστηκε να αποχωριστεί την αγαπημένη της Ελλάδα.
Ο γάμος και ο τίτλος της «θλιμμένης πριγκίπισσας»
Τα νέα των πριγκιπικών γάμων έκαναν τον γύρο της Ευρώπης και όλοι μιλούσαν για την όμορφη πριγκίπισσα που θα παντρευτεί τον μεγάλο δούκα. Στη Ρωσία υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό το γαλαζοαίματο συνοικέσιο, μιας και για τους Ρώσους, η Αλεξάνδρα ήταν η ορθόδοξη πριγκίπισσα που παντρεύτηκε Μέγα Δούκα μετά τη Σοφία Παλαιολόγου, τη σύζυγο του Ιβαν Γ΄ Βασιλίεβιτς, που βασίλευσε τέλη 16ου-αρχές 17ου αιώνα.
Στην Ελλάδα, πάλι, το κλίμα ήταν εντελώς διαφορετικό. Το γεγονός ότι η αγαπημένη τους Αλεξάνδρα θα έφευγε για τη Ρωσία, σκόρπισε θλίψη και αυτή αποτυπώθηκε και στον Τύπο της εποχής μέσα από θλιβερούς τίτλους.
Αλλά και η ίδια η πριγκίπισσα μόνο χαρούμενη δεν ήταν για τον γάμο. Ήξερε πως δεν μπορούσε να αρνηθεί το συνοικέσιο και ο αποχωρισμός της από την πατρίδα τής ήταν πολύ δύσκολος. Ιδιαίτερα δύσκολη αποδείχθηκε και η νέα ζωή της στην Αγία Πετρούπολη, την οποία δε μπορούσε να συνηθίσει.
Η θλίψη ήταν μονίμως ζωγραφισμένη στο πρόσωπό της, αποδίδοντάς της έτσι ανεπίσημα τον τίτλο της «θλιμμένης πριγκίπισσας». Όμως, η Αλεξάνδρα ήταν ιδιαίτερα δραστήρια σε κοινωνικό επίπεδο και δεν άργησε να κατακτήσει και τις καρδιές των Ρώσων.
Το τραγικό τέλος
Η Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας (αυτός ήταν ο νέος επίσημος τίτλος της) και ο σύζυγός της έναν χρόνο μετά υποδέχτηκαν την κόρη τους, Μαρία. Λίγους μήνες μετά, έμεινε και πάλι έγκυος με το Παλάτι να περιμένει με αγωνία τον ερχομό του διαδόχου αυτή τη φορά.
Κι ενώ φαίνονταν πως όλα πήγαιναν καλά, η μοίρα είχε γράψει το δικό της τραγικό παιχνίδι. Στη διάρκεια της γέννας του γιου της Ντιμίτρι έπαθε εκλαμψία και λίγες ώρες αργότερα άφησε την τελευταία της πνοή. Ήταν 24 Σεπτεμβρίου το 1891 και η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα ήταν μόλις 21 ετών.
Τα τραγικά νέα σκόρπισαν θλίψη στη Ρωσία και βύθισαν στο πένθος την Ελλάδα. «Ο θάνατός της εις την Ελλάδα επροξένησε απερίγραπτον θλίψιν, ίσως δε ουδεμία τοιαύτη υπήρξε βαθυτέρα και γενικοτέρα αυτής», έγραψε χαρακτηριστικά ο Θ. Βελλιανίτης.
Ο Τύπος της εποχής, επίσης, έγραφε για την τραγική απώλεια. «Όλα τα δημόσια καταστήματα, όλαι σχεδόν αι οικίαι, αι εταιρείαι, αι τράπεζαι, τα φιλανθρωπικά καταστήματα, το Πανεπιστήμιον, η οικοδομούμενη βιβλιοθήκη, τα ξενοδοχεία, όπου κι αν υπήρχε μια οικία, μία καλύβη και είχε μίαν σημαίαν, την είχε στήσει κεκαλυμμένην με πένθος, με καμμίαν εικόνα της βασιλοπούλας, με κανένα κεράκι να καίη πλησίον της και να καπνίζη ολίγο λιβάνι», ανέφερε η Ακρόπολις.
Έδωσαν το όνομά της σε δρόμους, πλατείες και στο μαιευτήριο
Προς τιμήν της αδικοχαμένης πριγκίπισσας, το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων αποφάσισε να δώσει το όνομά της στον δρόμο που συνέδεε το κέντρο της πόλης με τους Αμπελόκηπους. Και κάπως, έτσι, γεννήθηκε η πολυσύχναστη σήμερα, λεωφόρος Αλεξάνδρας.
Επίσης, ο Δήμος Πειραιώς έδωσε το όνομά της στην πλατεία στο άκρο του λιμανιού Ζέας (Πασαλιμάνι), ενώ «Γέφυρα Αλεξάνδρας» ονομάστηκε η σωζόμενη μέχρι σήμερα γέφυρα στο Θησείο. Επιπλέον, με πρωτοβουλία του πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Παύλου Ιωάννου, αποφασίστηκε και η ανέγερση Νοσοκομείου στη μνήμη της.
Στο Μαιευτήριο Αλεξάνδρα (τώρα Γενικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) στην Αθήνα έδωσε το όνομά της, προς μνήμην της, ο ανιψιός της Βασιλιάς Παύλος. Το Μαιευτήριο συνδέθηκε με το Πανεπιστήμιο Αθηνών με ειδική αρμοδιότητα στην έρευνα και την καταπολέμηση της μητρικής θνησιμότητας μετά τον τοκετό.
