Οι όροι της συμφωνίας για το Πάτρα – Πύργος

Τη συμβολή της Ολυμπίας Οδού με 80 εκατ. ευρώ στην κατασκευή του άξονα Πάτρας – Πύργου, με παράλληλη επέκταση της σύμβασης παραχώρησης κατά 2-3 έτη και τη μείωση του εσωτερικού βαθμού απόδοσης ολόκληρου του παραχωρημένου έργου (IRR), περιλαμβάνει η συμφωνία του υπουργείου Υποδομών με την κοινοπραξία.

Παράλληλα, το υπουργείο εξασφάλισε ότι το έργο θα ενταχθεί ως γέφυρα στο τρέχον ΕΣΠΑ, προκειμένου να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για την ολοκλήρωσή του είτε ανατεθεί απευθείας στην Ολυμπία Οδό είτε, αν αυτό δεν επιτραπεί από την Ε.Ε., να επαναπροκηρυχθεί ο διαγωνισμός.

Ξεκινώντας από την εκτίμηση ότι ο αυτοκινητόδρομος Πάτρας – Πύργου δεν πρόκειται ποτέ να κατασκευαστεί μέσω 8 διαγωνισμών (και την απόφαση της κυβέρνησης να εγκαταλειφθεί η δρομολογημένη «σαλαμοποίηση» του έργου), ο υπουργός Υποδομών Κώστας Καραμανλής ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ότι ήρθε σε (κατ’ αρχήν) συμφωνία με την Ολυμπία Οδό για την ανάθεση του έργου. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», τα βασικά σημεία της συμφωνίας είναι τα εξής:

– Η συμμετοχή του Δημοσίου και της Ε.Ε. στο έργο μειώνεται ελαφρώς, στα 224 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ), από 255 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ) που ήταν ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός του έργου.

– Οι μέτοχοι της Ολυμπίας Οδού θα συνεισφέρουν με 80 εκατ. ευρώ στην κατασκευή του τμήματος και δεσμεύονται να μη θέσουν επιπρόσθετες οικονομικές διεκδικήσεις.

– Το Δημόσιο θα δεχθεί επέκταση της σύμβασης παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού έως 3 ετών (έως το 2040-2041), δυνατότητα που παρέχεται από την αρχική σύμβαση.

– Το τμήμα Πάτρας – Πύργου θα ενταχθεί επί ίσοις όροις στην παραχώρηση του αυτοκινητοδρόμου Ελευσίνας – Κορίνθου – Πάτρας (και όχι με χωριστό «πορτοφόλι», όπως έγινε στην περίπτωση του νότιου τμήματος του Ε65). Για τη δημιουργία εσόδων για τη λειτουργία του, θα κατασκευαστούν οι δύο σταθμοί διοδίων και οι δύο σταθμοί εξυπηρέτησης αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) που προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση παραχώρησης (και οι οποίοι δεν θα κατασκευάζονταν αν το έργο προχωρούσε ως δημόσιο έργο).

– Με δεδομένο ότι η Ολυμπία Οδός θα έχει μεγαλύτερα έσοδα από την προσθήκη ενός τμήματος 75 χλμ. στην παραχώρηση, ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης (IRR) της παραχώρησης θα μειωθεί από 11,79 σε 10,50.

Η ύπαρξη συμφωνίας ανάμεσα στο υπουργείο Υποδομών και την Ολυμπία Οδό είχε ζητηθεί από τις κοινοτικές αρχές, καθώς ήταν απαραίτητο η συζήτηση για την ανάθεση του έργου να γίνεται σε συγκεκριμένη βάση. Και φυσικά, είναι υπό την κρίση των αρμόδιων διευθύνσεων της Ε.Ε. (ουσιαστικά τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, καθώς το κύριο ζήτημα είναι η ακύρωση του αποτελέσματος διαγωνισμού και η απευθείας ανάθεση σε μια κοινοπραξία). Στο πλαίσιο αυτό και οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει πως θα δεχθούν οποιεσδήποτε αλλαγές ζητήσουν οι κοινοτικές υπηρεσίες. Σε κάθε περίπτωση όμως, η συμφωνία είναι ενδεικτική, καθώς πρέπει πρώτα να εγκριθεί από την Ε.Ε. και στη συνέχεια θα κυρωθεί με την τροποποίηση της σύμβασης παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού.

Εν τω μεταξύ, το υπουργείο ζήτησε και πέτυχε το έργο να μπορεί να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ ως γέφυρα, είτε ανατεθεί απευθείας στην Ολυμπία Οδό είτε επαναδημοπρατηθεί εκ νέου, ενιαίο. Με δεδομένη τη δυσκολία της διαπραγμάτευσης που θα εξελιχθεί το επόμενο διάστημα, το υπουργείο έχει και επισήμως επιλέξει ως plan Β την επαναδημοπράτηση του έργου. Υπενθυμίζεται ότι η Ε.Ε. είχε ζητήσει το έργο, ως χωρισμένο σε 8 τμήματα, να ενταχθεί μόνο στο τρέχον ΕΣΠΑ, με την Ελλάδα να δεσμεύεται ότι θα καλύψει το υπόλοιπο κόστος αν αυτό δεν ολοκληρωθεί έγκαιρα.

Πότε θα υπάρχει μια απάντηση, αν το έργο μπορεί να προχωρήσει όπως το υπουργείο Υποδομών επιθυμεί; Η εκτίμηση του κ. Καραμανλή είναι πως μέσα στο πρώτο εξάμηνο του έτους θα έχει δοθεί η πολυπόθητη έγκριση των κοινοτικών υπηρεσιών. Η οποία όμως (εφόσον δοθεί) δεν είναι ο μόνος σκόπελος που πρέπει το υπουργείο Υποδομών να ξεπεράσει. Οπως ανέφερε προ ημερών ο υπουργός, το Δημόσιο θα αποζημιώσει τις τρεις κοινοπραξίες που έχουν ήδη υπογράψει τις 5 από τις 8 συμβάσεις. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να προβλέψει εάν εις εκ των τριών θα προσφύγει δικαστικά απέναντι στην απόφαση ακύρωσης του διαγωνισμού –  και με δεδομένη την κοινοτική εμπλοκή, αυτή η προσφυγή μπορεί να φθάσει ακόμα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.  Οπως είναι προφανές, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκληθεί νέα, πολυετής καθυστέρηση στο έργο, η οποία μάλιστα μπορεί δυνητικά να οδηγήσει στην επαναδημοπράτησή του. Μέχρι στιγμής, η GD Inftrastrutture έχει ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή της να προσφύγει δικαστικά και το υπουργείο Υποδομών «χτίζει» την περίοδο αυτή το «οπλοστάσιό» του, σε μια προσπάθεια να υπάρξει συνεννόηση έστω και την τελευταία στιγμή.

Η κατασκευή

Το τμήμα Πάτρας – Πύργου έχει μήκος περίπου 75 χιλιομέτρων και θα κατασκευαστεί με δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση (συν λωρίδα έκτακτης ανάγκης). Η αρχική σύμβαση περιλάμβανε την κατασκευή δύο σταθμών διοδίων, στις θέσεις Κάτω Αχαγιά και Χανάκια, και δύο σταθμούς εξυπηρέτησης (ΣΕΑ), στον Πύργο και στα Καραίικα.

Οσον αφορά το ύψος των διοδίων, με βάση τη σημερινή τιμή χρέωσης (0,064 ευρώ/χλμ.) οι δύο σταθμοί θα χρεώνουν στα Ι.Χ. συνολικά περί τα 4,80 ευρώ.

Το χρονικό μιας χαμένης πενταετίας 

Η κατασκευή των 75 χλμ. της διαδρομής Πάτρας – Πύργου (σε νέα χάραξη) περιλαμβανόταν αρχικά στη σύμβαση παραχώρησης στην Ολυμπία Οδό αλλά «αποσπάστηκε» με τον ν. 4219/13 με τον οποίο επανεκκινήθηκαν τα έργα σε τέσσερις αυτοκινητοδρόμους. Εκτοτε το έργο άρχισε να «φουσκώνει». Η τότε ηγεσία του υπουργείου Υποδομών (Μιχ. Χρυσοχοΐδης) όρισε τον προϋπολογισμό του έργου στα 443 εκατ. ευρώ, 103 εκατ. ευρώ περισσότερα απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί (σημειώνοντας ότι θα χρειαστούν επιπλέον 32 εκατ. ευρώ για συμπληρωματικές απαλλοτριώσεις και αρχαιολογικές εργασίες).

Ο διαγωνισμός ακυρώνεται τον Μάρτιο του 2015 και ακολούθως η νέα ηγεσία του υπουργείου (Χρ. Σπίρτζης) ανακοινώνει τη «σαλαμοποίησή» του σε οκτώ τμήματα και την περαιτέρω αύξηση του προϋπολογισμού του έργου, που ξεπερνάει το μισό δισ. ευρώ. Το έργο τελικώς εντάσσεται στο νέο ΕΣΠΑ τον Οκτώβριο του 2017, ωστόσο η προκήρυξη και ολοκλήρωση των οκτώ διαγωνισμών προχωρεί με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς. Τελικώς το μισό έργο «καταλήγει» στην κοινοπραξία «Τοξότης-Ομάδα Κατασκευών», συμφερόντων Καλογρίτσα. Ολοι οι ανάδοχοι προσφέρουν εκπτώσεις μεγαλύτερες του 50%, με αποτέλεσμα ο προϋπολογισμός του έργου να αναθεωρηθεί στα 255 εκατ. ευρώ. Ο τελευταίος μειοδότης αναδεικνύεται τον Μάρτιο του 2018, ωστόσο αρχίζει πλέον να γίνεται εμφανές ότι η «Τοξότης» βρίσκεται σε πολύ κακή οικονομική κατάσταση και δεν μπορεί να αναλάβει τα έργα στα οποία μειοδότησε. Τελικώς τον Απρίλιο του 2019 υπογράφονται οι πρώτες δύο συμβάσεις του έργου και ακολουθούν ακόμη τρεις πριν από τις εθνικές εκλογές.

Με την αλλαγή ηγεσίας στο υπουργείο Υποδομών, ο νέος υπουργός Κώστας Καραμανλής ζητεί την επανεξέταση του έργου, εκτιμώντας ότι δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί χωρισμένο σε 8 τμήματα. Το φθινόπωρο ξεκινούν οι πρώτες διερευνητικές επαφές με την Ε.Ε. με στόχο την ακύρωση διαγωνισμών και συμβάσεων και την ανάθεση του έργου στην Ολυμπία Οδό. Τελικώς, πριν από μία εβδομάδα το υπουργείο προχώρησε στην υπογραφή συμφωνίας με την Ολυμπία Οδό και την κατάθεσή της στις κοινοτικές υπηρεσίες. Εκκρεμεί η ακύρωση του διαγωνισμού για τις τρεις συμβάσεις που δεν έχουν υπογραφεί και η εκκίνηση της διαδικασίας ακύρωσης των πέντε συμβάσεων που έχουν ανατεθεί.