Εδώ και λίγα χρόνια οι εργασίες για την επίλυση ενός ασυνήθιστου προβλήματος στο Ισραήλ βρίσκονται σε εξέλιξη, με τις πρώτες κατασκευές να είναι έτοιμες να παραδοθούν στο κοινό από τον ερχόμενο Οκτώβριο.
Ο λόγος για την έλλειψη θέσεων στα νεκροταφεία της Ιερουσαλήμ, η οποία καλείται να αντιμετωπιστεί μέσα από την δημιουργία υπόγειων κατακομβών. Με την καύση να είναι ασυνήθιστη στο Ισραήλ και τις παρούσες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για 4.400 νέους τάφους ετησίως, η υπόγεια «πόλη των νεκρών» στην Ιερουσαλήμ έμοιαζε η μόνη και ιδανικότερη λύση.
Τόσο η λιγοστή γη του Ισραήλ, όσο και τα ταφικά μουσουλμανικά και εβραϊκά έθιμα για την ταφή των νεκρών κάτω από το έδαφος και την απαγόρευση της αποτέφρωσης, κατέστησαν κατά κάποιον τρόπο αναγκαία την δημιουργία αυτής της νεκρόπολης, η οποία θα δώσει λύση στο πρόβλημα του Ισραήλ για τα επόμενα εικοσιπέντε χρόνια.
Η υπόγεια «πόλη των νεκρών» θα αποτελείται συνολικά από 22.000 τάφους, με τους πρώτους 8.000 να είναι έτοιμοι να παραδοθούν στο κοινό τον Οκτώβριο του 2019 και τα υπόλοιπα τμήματα του μέσα στα επόμενα χρόνια. Το κόστος του έργου υπολογίζεται στα 50 εκατομμύρια δολάρια, ενώ έχει χρηματοδοτηθεί κατά κάποιον τρόπο από τις προπωλήσεις των ταφικών οικοπέδων, κυρίως σε Εβραίους, ενώ ελεύθερο θα είναι και για τους Ισραηλινούς.
Η μελλοντική νεκρόπολη, το πρώτο υπόγειο νεκροταφείο
Στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ και κάτω από ένα βουνό, εκεί όπου βρίσκεται και το νεκροταφείο Har Hamenuchot –το μεγαλύτερο στο Ισραήλ– με «θέα» στο δρόμο που οδηγεί από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, εδώ και τρία χρόνια αμέτρητοι εργαζόμενοι δουλεύουν ακατάπαυστα για την δημιουργία της μελλοντικής νεκρόπολης, του πρώτου υπόγειου νεκροταφείου.
Αυτή η σύγχρονη ταφική λύση στην πραγματικότητα περιλαμβάνει μια επιστροφή στην αρχαία πρακτική της υπόγειας ταφής από την βιβλική εποχή και τον πρώιμο Χριστιανισμό. Όπως αναφέρει, μάλιστα, στο site της η εταιρεία που ανέλαβε τον σχεδιασμό του έργου «τα υπόγεια νεκροταφεία διατηρούν την βασική πεποίθηση της επανασύνδεσης του ανθρώπου με τη γη».
Σκοπός του έργου η δημιουργία 22.000 θέσεων για τους νεκρούς του Ισραήλ, καθώς απ’ ό,τι φαίνεται δείχνει να «ξεμένει» από νεκροταφεία. Στην ουσία, λοιπόν, πρόκειται για την πιο εκσυγχρονισμένη εκδοχή των υπόγειων κρυπτών, μια αρκετά διαδεδομένη πρακτικής στις αρχαίες κοινωνίες από την Βιβλική εποχή και τον πρώιμο Χριστιανισμό.
Σε βάθος 45 μέτρων κάτω από το Όρος της Αναπαύσεως, ειδικές ομάδες γεώτρησης έσκαβαν και εργαζόντουσαν για μόλις τρία χρόνια, προκειμένου να ολοκληρωθεί η μοναδική αυτή «πόλη των νεκρών». Η πρόσβαση στον «κάτω» κόσμο θα γίνεται μέσω ενός ανελκυστήρα 50 μέτρων, ενώ οι πρώτες 8.000 θέσεις θα είναι έτοιμες να παραδοθούν στο κοινό τον προσεχή Οκτώβριο. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι μόλις ολοκληρωθεί το έργο περίπου 300.000 κυβικά μέτρα πετρώματος και ερείπια θα έχουν αφαιρεθεί από το βουνό.
Η αρχιτεκτονική και η διαρρύθμιση του νεκροταφείου του μέλλοντος
Πηγή έμπνευσης για το συγκεκριμένο έργο αποτέλεσε τόσο το έθιμο των Εβραίων αναφορικά με τις ταφικές κηδείες, όσο και τα ευρήματα που βρέθηκαν σε περιοχές γύρω από τους Αγίους Τόπους, σε βραχώδεις πλαγιές κοντά στην Ιερουσαλήμ και κοντά στη Χάιφα.
Πιο συγκεκριμένα, το βασικό σχέδιο πάνω στο οποίο βασίστηκε η συγκεκριμένη νεκρόπολη είναι επηρεασμένο από το νεκροταφείο του Beit Shearim. Πρόκειται για κατακόμβες που χρονολογούνται μεταξύ του 2ου και του 4ου αιώνα και έχουν αναγνωστεί από τα Ηνωμένα Έθνη ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 2015.
Οι τεράστιες σήραγγες μήκους 800 μέτρων κάτω από την πλαγιά του λόφου, λοιπόν, αποτελούνται από ένα «πλέγμα» τριών «λεωφόρων» και επτά «οδών». Κοιτάζοντας, κανείς, στο κέντρο του «πλέγματος» ένας επιβλητικός άξονας ανεβαίνει μέχρι τον «επάνω» κόσμο.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Guardian, o κύριος άξονας της νεκρόπολης θα αποτελείται από 3.000 τάφους, οι οποίοι θα μπορούν να ανεβαίνουν στην επιφάνεια της γης, μέσα από την δημιουργία ενός ειδικού ανελκυστήρα. Ολόκληρος ο χώρος –κατασκευάστηκε για την Chevra Kadisha, μία από τις μεγαλύτερες ταφικές κοινωνίες της Ιερουσαλήμ– θα είναι προσβάσιμη με ηλεκτρικά καροτσάκια γκολφ, ενώ ένα μικρό μουσείο στο κατώτατο επίπεδο θα παρουσιάζει αρχαιολογικά αντικείμενα που σχετίζονται με τις εβραϊκές ταφικές παραδόσεις.
Η σύγχρονη νεκρόπολη της Ιερουσαλήμ αποτελεί «πνευματικό παιδί» του Arik Glazer, διευθύνοντα συμβούλου της Rolzur Tunneling, εταιρείας που ειδικεύεται σε πιο συμβατικά έργα όπως σήραγγες αυτοκινητοδρόμων.
Σύμφωνα με τον ίδιο «Στο νεκροταφείο που βρίσκεται πάνω από το νέο έργο υπάρχουν περίπου 200.000 τάφοι, οι οποίοι δεν έχουν εξαντληθεί ακόμα. Ωστόσο, αυτό που όλοι οφείλουμε να παραδεχτούμε είναι η αυξανόμενη έλλειψη χώρου, καθώς και ένα ακόμη νεκροταφείο στην Ιερουσαλήμ, εκείνο στο Όρος των Ελαιών, στο ανατολικό τμήμα της πόλης, είναι σχεδόν γεμάτο».
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στον Guardian ο Glazer «η ιδέα για τις σύγχρονες κατακόμβες προέκυψε από την επιθυμία να χρησιμοποιηθεί ο χώρος με καινοτομία και να μειωθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ταφής των νεκρών».
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι σήραγγες της σύγχρονης νεκρόπολης της Ιερουσαλήμ καταλαμβάνουν μόλις το 5% της συνολικής υπόγειας περιοχής στο βουνό όπου εντοπίζεται και είναι διαθέσιμο και για μελλοντικούς τάφους.
Μάλιστα, παρά τους δισταγμούς που εκφράστηκαν στο άκουσμα της υλοποίησης του έργου οι υπέρ- Ορθόδοξες κοινωνίες ταφής του Ισραήλ δείχνουν να έχουν αγκαλιάσει την ιδέα, ως την πιο αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα της ταφής των νεκρών, σε μια εποχή όπου τα μεγαλύτερα αστικά νεκροταφεία είναι, σχεδόν, γεμάτα.
