Δεν θα ισχύσει τελικά από εφέτος (1η Ιανουαρίου 2020), όπως προβλεπόταν, η υποχρέωση κατασκευής όλων των νέων κτιρίων με προδιαγραφές ενεργειακής κατηγορίας Α και Α+. Όπως προκύπτει από το Μνημόνιο Συνεργασίας που υπέγραψε η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) – υιοθετώντας πρόταση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) – η προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας στον κτιριακό τομέα μπαίνει για λίγο στο …ψυγείο. Στόχος να μην πληγεί, έτι περαιτέρω, ο κατασκευαστικός κλάδος, ο οποίος μετά από το «χτύπημα» που δέχθηκε στα χρόνια της οικονομικής ύφεσης, έχει να αντιμετωπίσει μια νέα κρίση που φέρνει στην οικοδομή η πανδημία του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2.
Ειδικότερα, ΥΠΕΝ και ΤΕΕ συμφώνησαν ότι, όσα κτίρια αρχίζουν να κτίζονται με οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν το 2019 θα πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής κλάσης Β. Για όσες άδειες έχουν ήδη εκδοθεί από την 1η Ιανουαρίου 2020 και για εκείνες που θα εκδοθούν έως το τέλος του έτους και αφορούν είτε νέες κατοικίες, είτε προσθήκες σε υφιστάμενα κτίρια, προβλέπεται υποχρέωση κατάθεσης Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ) για ενεργειακή κατηγορία Β+. Το ίδιο καθεστώς ισχύει και για αυτές που θα κατατεθούν έως και το πρώτο πεντάμηνο του 2021.
Από 1ης Ιουνίου 2021, οι μελέτες για τις νέες κατασκευές θα πρέπει να τεκμηριώνουν την κατάταξή τους στην ενεργειακή κατηγορία Α, όπως προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία και όπως έχει δεσμευτεί η Ελληνική κυβέρνηση στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).
Στόχος των νέων ρυθμίσεων είναι να δοθεί στον κατασκευαστικό κλάδο η δυνατότητα να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε από το 2022 τα νέα κτίρια να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Όπως είχαν επισημάνει παράγοντες της αγοράς στο «Βήμα της Κυριακής» στις 23 Φεβρουαρίου η υποχρέωση κατασκευής κτιρίων κατηγορίας Α και Α+ (από Β που ίσχυε το 2019) θα ανέβαζε το κόστος κατασκευής ενός διαμερίσματος κατά 5%-10% και μιας μονοκατοικίας κατά 15%. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί μηχανικοί είχαν σπεύσει να εκδώσουν άδειες δόμησης εντός του 2019.
Υπενθυμίζεται ότι ένας από τους στόχους του ΕΣΕΚ είναι το 15% των κατοικιών να έχει ανακαινιστεί ή να έχει αντικατασταθεί από νέα κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Ο συνολικός αριθμός κτιρίων που πρέπει να ανακαινιστούν υπολογίζεται σε περίπου 600.000. Επομένως κάθε χρόνο σχεδιάζεται να αναβαθμίζονται ενεργειακά ή να αντικαθίστανται από νέα ενεργειακά αποδοτικότερα κατά μέσο όρο 60.000 κτίρια ή κτιριακές μονάδες. Συνολικά η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού αποθέματος εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας κατά 8 δισ. ευρώ και στη δημιουργία και διατήρηση 22 χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης.
Γενικότερα, όσον αφορά στον τομέα της ενεργειακής εξοικονόμησης, η Ελλάδα έπρεπε να έχει ολοκληρώσει και αποστείλει στην Κομισιόν τη μακροχρόνια στρατηγική στην οποία θα αποτυπώνονται όλα τα μέτρα και οι απαιτούμενες ενέργειες για την ανακαίνιση του κτιριακού αποθέματος της Ελλάδας -περιλαμβανομένης της χρηματοδότησης. Μάλιστα, αυτή αποτελεί και κριτήριο αιρεσιμότητας για την αποδέσμευση κονδυλίων από την επόμενη προγραμματική περίοδο (2021-2027) για έργα εξοικονόμησης ενέργειας. Η προθεσμία έληξε στις 10 Μαρτίου και έως τότε μόνο πέντε κράτη μέλη (το Βέλγιο, η Δανία, η Φινλανδία, η Ολλανδία και η Σουηδία) είχαν υποβάλλει μακροπρόθεσμες στρατηγικές ανακαίνισης του κτιριακού δυναμικού.
Έως σήμερα, όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας σε κατοικίες, στην Ελλάδα έχουν «τρέξει» τα προγράμματα «Εξοικονομώ». Ειδικά, σχετικά με το «Εξοικονομώ ΙΙ» η Επενδυτική Επιτροπή του Ταμείου στα τέλη Μαρτίου ενέκρινε την υπαγωγή 8.731 αιτήσεων (από τις συνολικά 15.300) στον Β’ κύκλο του προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ». Θα ακολουθήσει υπαγωγή και των υπολοίπων αιτήσεων. Ο συνολικός επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων των αιτήσεων υπερβαίνει τα 146 εκατ. ευρώ και η δημόσια δαπάνη τα 102 εκατ. ευρώ (επιχορήγηση και δάνειο). Ο συνολικός αριθμός αιτήσεων σε υπαγωγή για τον Α’ κύκλο ανέρχεται σε 42.676, συνολικού προϋπολογισμού παρεμβάσεων 637 εκατ . ευρώ.
Προσφάτως εγκρίθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης και η συγχρηματοδότηση του προγράμματος «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Ενεργειακή Αποδοτικότητα» με διαχειριστή το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Από τα 10 εκατ. ευρώ του προϋπολογισμού του, τα 7,5 προέρχονται από τον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και τα 2,5 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Σχετικά με την έναρξη του προγράμματος «Ηλέκτρα», προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ, για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια του Δημόσιου τομέα, έχει οριστεί για το τέλος Ιουνίου, αν και οι εξελίξεις, λόγω της κρίσης που έχει επιφέρει η πανδημία, ίσως την καθυστερήσουν.
Έλεγχος στους Ενεργειακούς Επιθεωρητές
Ακόμη, το Μνημόνιο μεταξύ ΥΠΕΝ και ΤΕΕ προβλέπει σύστημα πιστοποίησης των Ενεργειακών Επιθεωρητών (που εκδίδουν τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης – ΠΕΑ), μέσω εξετάσεων στο ΤΕΕ, αλλά και αξιολόγηση του τρόπου πληρωμής τους.
Θα συσταθεί επίσης ελεγκτικός μηχανισμός για τους Ενεργειακούς Επιθεωρητές, μέσω της δημιουργίας Ανεξάρτητου Μητρώου Ελεγκτών των ΠΕΑ που θα εκδίδονται, κατ’ αναλογία με την διαδικασία και λειτουργία των ελεγκτών δόμησης. Εάν διαπιστωθεί στο πλαίσιο των ελέγχων ότι οι Ενεργειακοί Επιθεωρητές ασκούν πλημμελώς τα καθήκοντά τους, θα προβλέπονται συγκεκριμένες κυρώσεις. Και οι Ενεργειακοί Ελεγκτές θα πιστοποιούνται από το ΤΕΕ, όπως και οι επιθεωρητές.
Ο πρόεδρος του ΤΕΕ κ. Γιώργος Στασινός, σχολιάζοντας την υπογραφή του Μνημονίου, χαρακτήρισε πολύ θετικό ότι ακόμα και τώρα, που αντιμετωπίζουμε μια πρωτοφανή κρίση, «η Πολιτεία ανταποκρίνεται στις προτάσεις του θεσμοθετημένου τεχνικού της συμβούλου και λαμβάνει μέτρα που μπορούν να αποδώσουν οφέλη για να επανεκκινήσει η οικονομία».
